Amçitka adası

Amçitka adası
ing. Amchitka, aleut. Амчихтаҳ
Ümumi məlumatlar
Sahəsi	308,6 km²
Uzunluğu	68 km
Eni	6 km
Əhalisi	0 nəfər (2012-ci il)
Yerləşməsi
51°28′00″ şm. e. 179°05′00″ q. u.^HGYO
Ölkələr	Alyaska  ABŞ
Akvatoriya	Sakit okean
[[Fayl:|280px|Amçitka adası xəritədə]] Amçitka adası
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Amçitka (ing. Amchitka, aleut. Амчихтаҳ) — Aleut arxipelaqının Siçovul adaları ərazisində yerləşir.

Coğrafiyası

Ada su altı silsilənin səthə çıxdığı ərazidə formalaşmışdır. Cənb-şərqdən, şimal-qərbə 68 km, eni isə 3–6 km^[1] təşkil edir. Mərkəz hissəsi dağlıqdır. Tundra iqliminə malikdir. Burada əsasən Şibyə və Mamır yayılmışdır. Qərb sahillərində bitki örtüyü zəyifdir^[2].

İqlimi soyuq dəniz iqliminə malikdir. İl boyu duman müşahidə edilir. İlin 98 % buludluluq müşahidə edilir^[3].

Tarixi

Adada ilk insan məskləri 2500 ilə aid edilir. 1741-ci adaya ilk yan alan avropalı Vitus Berinq olmuşdur. O, adanı Müqəddəs Makariya adlandırılmışdır. Bu zamanlar adada Aleutlar yaşayırdı. Onlar adanı 1832-ci ildə tərk etmişlər. Ada 1867-ci ildə Alyaskanın satılması ilə ABŞ ərazisi olmuşdur. 1965–1971 illər ərzində adada üç yeraltı atom sınağı keçirilmişdir^[4]. 1973-cü ildə adada atom sınaqları dayandırılır və burada vəhşi təbiətin qorunması üçün tədbirlər planı işlənib hazırlanır.

Maraqlı fakt

• Adada 1971-ci ildə atom sınağının keçirilmədi Qrinpis tərəfindən təstiqlənmişdir.
• Adanın adı yapon yazıçısı Yasusi İnouenin "Rusiya haqqında yuxu" əsərindən qeyd edilir. Üstəlik 1992-ci ildə eyni adlı kino çəkilmişdir.

İstinadlar

1. "Long Term Hydrological Monitoring Program" (PDF). 2007-06-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-02-04.
2. "Amchitka Independent Assessment Science Plan" (PDF). 2008-04-06 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-04.
3. "Modeling Groundwater Flow and Transport of Radionuclides at Amchitka Island's Underground Nuclear Tests: Milrow, Long Shot, and Cannikin" (PDF). 2019-07-13 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-02-04.
4. 5-мегатонный термоядерный заряд Cannikin (6 ноября 1971) — самый мощный за всю историю подземных взрывов Arxivləşdirilib 2015-04-21 at the Wayback Machine (rus.)

Xarici keçidlər

• Amçitka haqqında məlumat Arxivləşdirilib 2007-06-30 at the Wayback Machine
• Hərbi lüğət. Amçitka Arxivləşdirilib 2010-07-18 at the Wayback Machine