Ağac bizonu

Ağac bizonu
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Ağac bizonu
Beynəlxalq elmi adı
  • Bison bison athabascae

Ağac bizonu[1][2] (lat. Bison bison athabascae) — Amerika bizonunun fərqli şimal yarımnövü və ya ekotipi.[3][4][5][6][7][8]

Xüsusiyyətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Ağac bizonu düzənlik bizonundan daha böyükdür. Erkək və dişi fərdlərin ölçüsü fərqli olsa da, böyük erkəklər təxminən 3.35 metr uzunluğa, 2.01 metr hündürlüyə və 1.179 kq çəkiyə çata bilirlər. Onların çiyin sümükləri daha öndə yerləşir, buynuzları böyük və qalındır. Qış şəraitinə uyğunlaşmış sıx tük örtüyü onları soyuqdan qoruyur.[9][10]

Ağac bizonları 2 yaşında cinsi yetkinliyə çatır. Dişi fərdlər ilk buzovlarını 3 yaşında dünyaya gətirir və 1–2 ildən bir bala verə bilirlər. Cütləşmə mövsümü iyuldan sentyabradək davam edir və əsas fəaliyyəti avqust ayında müşahidə edilir. Yeni doğulan buzovlar doğulduqları gündən yırtıcılardan qaçmaq və özlərini qorumaq bacarığına malikdirlər. Onlar əsasən otlar, qamışlar və digər bitkilərlə qidalanırlar. Qışda, qida tapmaq çətinləşdiyi zaman, qarın altındakı otları tapmaq üçün baş və boyun əzələlərini istifadə edərək qar qazırlar.[11][12]

Adaptasiya

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Ağac bizonlarının iri cüssəsi Bergman qanunu ilə izah edilir: böyük bədən ölçüsü daha çox istilik istehsalına və qış üçün yağ ehtiyatlarının saxlanmasına imkan yaradır. Tük örtüyü yüksək səviyyədə izolyasiya təmin edir; qar tük üzərində ərimək əvəzinə toplanır, bu da soyuqdan qorunmanı artırır. Qışda metabolizmlərini yavaşladaraq enerji ehtiyaclarını minimuma endirə bilirlər.[13]

Hibridizasiya

[redaktə | vikimətni redaktə et]

1920-ci illərdə düzənlik bizonlarının ağac bizonlarının yaşayış sahələrinə köçürülməsi hibridizasiya prosesinə səbəb olmuşdur.[14] Bu tədbir, ağac bizonlarının saf genetik xəttinin qismən itirilməsinə gətirib çıxarmışdır. Bununla belə, bəzi bölgələrdə ağac bizonlarının orijinal fenotiplərinə yaxın sürülər aşkar edilmişdir. Hazırda ağac bizonlarının təqribən 7000 fərdi mövcuddur. Bu rəqəm onların qorunması və bərpası üçün davam edən səylərin nəticəsidir.[15][16]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ Данилкин А. А. Млекопитающие фауны России и сопредельных территорий. Полорогие (Bovidae). — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2005. — С. 15. — 550 с. — ISBN 5-87317-231-5
  2. ↑ Банников А. Г., Флинт В. Е. Отряд Парнокопытные (Artiodactyla) // Жизнь животных. Том 7. Млекопитающие / под ред. В. Е. Соколова. — 2-е изд. — М.: Просвещение, 1989. — С. 520–521. — 558 с. — ISBN 5-09-001434-5
  3. ↑ Geist V. (1991). "Phantom subspecies: the wood bison, Bison bison "athabascae" Rhoads 1897, is not a valid taxon, but an ecotype.". Arctic, 44 (4): 283–300.
  4. ↑ Kay C. E., White C. A. (2001). "Reintroduction of bison into the Rocky Mountain parks of Canada: historical and archaeological evidence". Crossing Boundaries in Park Management: Proceedings of the 11th Conference on Research and Resource Management in Parks and on Public Lands. Hancock, Michigan: The George Wright Society, Inc.. pp. 143–151.
  5. ↑ Halbert N. D., Raudsepp T., Chowdhary B. P., Derr J. N. (2004). "Conservation Genetic Analysis of the Texas State Bison Herd". Journal of Mammalogy, 85 (5): 924–931. DOI:10.1644/BER-029.
  6. ↑ Wilson G. A., Strobeck C. (1999). "Genetic variation within and relatedness among wood and plains bison populations". Genome, 42 (3): 483–496. DOI:10.1139/gen-42-3-483. PMID 10382295.
  7. ↑ Boyd D. P. (2003). Conservation of North American Bison: Status and Recommendations. (MS thesis). University of Calgary.
  8. ↑ Bork A. M., Strobeck C. M., Yeh F. C., Hudson R. J., Salmon R. K. (1991). "Genetic relationship of wood and plains bison based on restriction fragment length polymorphisms". Can. J. Zool., 69 (1): 43–48. DOI:10.1139/z91-007.
  9. ↑ C. G Van Zyll de Jong, 1986, A systematic study of recent bison, with particular consideration of the wood bison (Bison bison athabascae Rhoads 1898), National Museum of Natural Sciences
  10. ↑ Gennady G. Boeskorov, Olga R. Potapova, Albert V. Protopopov, Valery V. Plotnikov, Larry D. Agenbroad, Konstantin S. Kirikov, Innokenty S. Pavlov, Marina V. Shchelchkova, Innocenty N. Belolyubskii, Mikhail D. Tomshin, Rafal Kowalczyk, Sergey P. Davydov, Stanislav D. Kolesov, Alexey N. Tikhonov, Johannes van der Plicht, 2016, "The Yukagir Bison: The exterior morphology of a complete frozen mummy of the extinct steppe bison, Bison priscus from the early Holocene of northern Yakutia, Russia", pp.7, Quaternary International, Vol.406 (2016 June 25), Part B, pp.94–110
  11. ↑ "American Bison". National Geographic Society. 10 May 2011. October 9, 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  12. ↑ Semenov U. A. of WWF-Russia, 2014, "The Wisents of Karachay-Cherkessia", Proceedings of the Sochi National Park (8), pp.11, ISBN 978-5-87317-984-8, KMK Scientific Press
  13. ↑ Stuecker, Sarah. "Wandering Wood Bison". Yukon Wildlife Preserve (ingilis). 2020-04-28. İstifadə tarixi: 2021-03-29.
  14. ↑ Argunov, A. V. "Alien Species of the Mammalian Fauna in Yakutia". Russian Journal of Biological Invasions (ingilis). 9 (4). October 2018: 313–326. Bibcode:2018RuJBI...9..313A. doi:10.1134/S2075111718040033. ISSN 2075-1117.
  15. ↑ Ministry of Environment and Natural Resources — Northwest Territories Arxivləşdirilib 2013-11-03 at the Wayback Machine, Ministry of Environment and Natural Resources — Northwest Territories
  16. ↑ Gates, Zimov, Stephenson, Chapin. "Wood Bison Recovery: Restoring Grazing Systems in Canada, Alaska and Eastern Siberia". İstifadə tarixi: February 9, 2010.