Cənub kordilinası

Cənub kordilinası
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Birləpəlilər Dəstə: Qulançarçiçəklilər Fəsilə: Qulançarkimilər Yarımfəsilə: Lomandrkimilər Cins: Kordilina Növ: Cənub kordilinası
Beynəlxalq elmi adı
Cordyline australis Endl., 1833[1][2]
Şəkil axtarışı ITIS   810159 NCBI   1016831 EOL   1087084

Cənub kordilinası (lat. Cordyline australis) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinin kordilina cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Yeni Zelandiya endemikidir. Türkiyədə, Şimali-Qərbi Suriyada, Cənubi Qafqazda, Qərbi Avropada, Cənubi Amerikada və bir çox başqa ölkələrdə qayalı açıq yamaclarda və quru düzənliklərdə bitir.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 12 m-ə qədər olan, bünövrəsindən qalınlaşmış ağac və ya koldur. Gövdədə yarpaqlar dəstəyə yığılmışdır. Budaqları düz dayanandır. Kladodiləri əyri-uzunsov-lansetvari, parlaq, uzunluğu 5-6 sm, eni 1,5-2 sm olub, ucu bizdir.

Budaqlarının təplərində uzunluğu 0,3-1 m-ə qədər olan yarpaq topaları vardır. Yarpağı oturaq, qılıncvari, yaşıl, uzunluğu 40-90 sm, eni 3-7 sm-dir, çoxsaylı paralel damarcıqlıdır. Çiçəkləri ikicinsli, diametri təxminən 1 sm-dir, ağ, qısa saplaqlı, ətirlidir. Ləçəkləri 6-9 ədəddir, uc salxımlarda, uzunluğu 50-100 sm olan iri süpürgəvari çiçək qrupunda toplanmışdır. Çiçək saplaqları çiçəklərdən bir az qısadır. Çiçəkyanlığı ətli, bitişik ləçəklidir, erkəkcik sapları 6 ədəd olub, borucuğa bitişmişdir. May-iyunda çiçəkləyir. Şarşəkilli qırmızı giləmeyvədir. 1-2 toxumludur, diametri 5-7 mm-ə çatır, oktyabrda yetişir. Uc qələmləri, gövdə hissələri və yan zoğlarla çoxalır.

Ekologiyası

Xarici mühit amillərinə tələbkar deyildir. İşıqlı yerdə, yarımkölgədə bitir, düz düşən günəş şüalarını, torpağın qurumasını sevmir.

Azərbaycanda yayılması

Abşeron, Astara, Lənkəran, Lerik, Qəbələ, İsmayıllı rayonlarında mədəni şəraitdə becərilir.

İstifadəsi

Dekorativ ağac və ya koldur. Yarpaqlarından qidada, parça istehsalında istifadə olunur.

İstinadlar

1. Sukkulenten-Lexikon: Einkeimblättrige Pflanzen (Monocotyledonen). / red. U. Eggli Ştutqart: Eugen Ulmer Verlag, 2001. C. 1. S. 289.
2. Illustrated Handbook of Succulent Plants: Monocotyledons. / red. U. Eggli, R. Nyffeler 2 2020. S. 1295–1296. ISBN 978-3-662-56486-8 doi:10.1007/978-3-662-56486-8

Həmçinin bax