Dalğayabənzər tutuquşu

Dalğayabənzər tutuquşu
Elmi təsnifat
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb.
Beynəlxalq elmi adı
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin
Şəkil axtarışı

Dalğayabənzər tutuquşu — kiçik və orta ölçülü, uzun quyruq tüklərinə malik olan tutuquşu növü.

Etimologiyası

"Paraket" adı fransızca "perroquet" sözündən yaranmışdır və bəzən köhnə yazılışlarla "paroquet" və ya "paraquet" olaraq da istifadə edilir. Müasir fransızcada "perruche" sözü dalğayabənzər tutuquşuları və oxşar ölçüdəki papuqaylar üçün istifadə edilir. Amerikan ingiliscəsində isə, "parakeet" sözü əsasən "budgerigar" (Melopsittacus undulatus) növünü ifadə edir, bu da dalğayabənzər tutuquşularıin bir növüdür.^[1]

Xüsusiyyətləri

Dalğayabənzər tutuquşular kiçik ölçülü, ince bədənli, uzun və şiş quyruqlu, toxumla qidalanan 115-dən çox növü əhatə edən tutuquşu ailəsinin bir üzvüdür. Avstraliyanın budgerigar növü ən məşhur dalğayabənzər tutuquşu növüdür və budgie adı ilə tanınır. Bu növ 1891-ci ildə zooloqlar tərəfindən təsvir olunmuşdur və Şimali Amerika və Avropada ən çox ev heyvanı kimi saxlanılan dalğayabənzər tutuquşu növüdür. "Grass parakeet" (və ya grasskeet) sözü, Avstraliyanın çəmənliklərinə aid olan bir neçə kiçik dalğayabənzər tutuquşu növünə aiddir. Kiçik, uzun quyruqlu lorilər (lorikeets) də parakeet adlandırıla bilər. "Ring-necked parakeet" adlı növ, Afrika və Asiyada təbii yaşayan, ev heyvanı kimi məşhur olan və bir çox şəhərdə təbii yayılmağa başlayan Psittacula cinsinə aid bir növdür. Daha iri növlər bəzən "papağan" və ya "parakeet" termini ilə qarışdırıla bilər. Məsələn, "Alexandrine parrot" və ya "Alexandrine parakeet" ifadələri, Psittacula eupatria növünün iki çox istifadə olunan adıdır və bu növ ən iri dalğayabənzər tutuquşu növlərindən biridir. Bir çox fərqli dalğayabənzər tutuquşu növü kommersiya məqsədilə ev heyvanı olaraq yetişdirilir və satılır. Budgerigar isə dünyada ən çox saxlanılan üçüncü ev heyvanıdır (pişiklər və itlərdən sonra).^[2]

Çoxalması

Dalğayabənzər tutuquşular daha çox qruplar halında çoxalır; lakin, məkan məhdud olduqda, cütlər arasında və ya fərdlər arasında mübahisələr baş verə bilər. Digər dalğayabənzər tutuquşularıin mövcudluğu, cütlərin çoxalmağa təşviq edir, buna görə də, qruplarla çoxalmaq daha yaxşıdır. Lakin, bir çox yetişdirici, mübahisələrdən qaçınmaq və balanın nəsli ilə bağlı dəqiq məlumat əldə etmək məqsədilə cütlər halında çoxaltmağı seçir. Budgerigarlər ortalama 4-6 yumurta qoyurlar.

Populyasiyası

ABŞ-də Bruklin və Kvinsdə artan dalğayabənzər tutuquşu populyasiyası müşahidə olunur, lakin bu növün Nyu-York şəhərinin beş rayonunda da mövcud olduğu bildirilir.^[3] 2023-cü il etibarilə, Belçikada, xüsusən Brüsseldə təxminən 10,000 dalğayabənzər tutuquşunun yaşadığı təxmin edilir. Bu rəqəm onları şəhərin ən çox yayılmış quşları sırasına salır. Şəhərdəki ən çox rast gəlinən quşlar arasında göyərçin və qarğalar birinci və ikinci yerləri tutur.^[4] İspaniyada 2018-ci ildə yayımlanan bir hesabatda, İspaniya hakimiyyətinin Malaqa şəhərində 30,000-ə qədər artmış dalğayabənzər tutuquşu populyasiyasını nəzarət altına almaq üçün tədbirlər hazırladığı bildirilir.^[5]

Birləşmiş Krallıqda, 2019-cu ilin dekabr ayında Londonun Kraliça Meri Universitetindən Stiven Le Komber "Journal of Zoology" jurnalında coğrafi profilin metodlarından istifadə edərək bir analiz dərc etmişdir. Bu analiz nəticəsində, Birləşmiş Krallıqdakı "rose-ringed parakeet" populyasiyasının kiçik miqyasda və insanların qəsdən ev heyvanlarını buraxması nəticəsində təsadüfi şəkildə inkişaf etdiyi məlum olmuşdu.^[6][7]

İstinadlar

1. "Quelles différences entre un perroquet et une perruche ?". Le Mag des Animaux. 23 February 2022. İstifadə tarixi: 2023-02-11.
2. Perrins, Christopher, ed. (2003). «Parrots, Lories, and Cockatoos». The New Encyclopedia of Birds (1 edición). Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780198525066.
3. Riepe, Don. "Monk Parakeet". NYC Bird Alliance, reprint of article originally printed in The Urban Audubon. Summer 2021. İstifadə tarixi: 30 October 2024.
4. Gross, Jenny. "How Tropical Birds Took Over This European Capital, Bringing a 'Splash of Color'". The New York Times (ingilis). 2023-11-10. İstifadə tarixi: 2023-11-10.
5. Strange, Hannah. "Plan to use snipers to control parakeet population draws anger in Spain". The Telegraph (ingilis). 2018-11-23. ISSN 0307-1235. 2022-01-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-02.
6. "Hendrix? Hepburn? Study busts myths about origins of UK's parakeets". The Guardian. 12 December 2019. 12 December 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 December 2019.
7. "Jimi Hendrix cleared of blame for UK parakeet release". BBC News. BBC. 12 December 2019. 12 December 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 December 2019.