Endoplazmatik şəbəkə

Hüceyrənin xarici membranı daxilə çəkilərək dəfələrlə şəxslənir və endoplazmatik şəbəkəni əmələ gətirir. Onun quruluşu plazmatik membrana oxşar kanal və boşluqlardan təşkil olunmuşdur. Kanallar şəxslərin və bir-birilə birləşərək endoplazmatik şəbəkə əmələ gətirir. Endoplzmatik şəbəkənin elektron mikroskopunda görünən iki tipi var-dənəvər və hamar. Dənəvər endoplazmatik şəbəkənin kanal və boşluqlarında xırda cisimciklər-ribosomlar yerləşir. Ribosomlar endoplamatik şəbəkəyə kələkötürlük verir. Risobomların olması nəticəsində dənəvər endoplazmatik şəbəkədə zülallar sintez olur. Hamar endoplazmatik şəbəkə membranlarında ribosomlar olmur. Ona görə burada lipidlərin və karbohidratların sintezi gedir. Sintezolunmuş maddələr kanal və boşluqlarda yığılır, sonra hüceyrənin müxtəlif orqanoidlərinə daşınır, orada istifadə olunur. Endoplazmatik şəbəkənin kanalları ilə müxtəlif maddələr bir hüceyrədən digərinə də keçir.^[1]

Ribosomlar

Ribosom termini 1957-ci ildə verilmişdir. Bu orqanoid bütün hüceyrələrdə aşkar edilmişdir. Ribosomlar ölçüsü 15–22 nm olan dairəvi cisimciklərdir. O müxtəlif ölçülü, bir-birilə birləşmiş böyük və kiçik hissəcikərdən ibarətdir. Bir hüceyrədə minlərlə ribosom olur. Ribosomlar ən çox dənəvər endoplazmatik şəbəkə üzərində, müəyyən hissəsi isə sitoplazmada sərbəst halda olur. Ribosomların tərkibi eyni miqdarda RNT və zülallardan ibarətdir. Zülalların sintezi ribosom terefindən deyil, ribosomlar qrupu-polisomlar tərəfindən həyata keçirilir. Polisomlarda 4–40-a qədər ribosom ola bilir. Sintez olunmuş zülallar əvvəlcə dənəvər endoplazmatik şəbəkənin kanal və boşluqlarına yığılır, sonra sərf olunmaq üçün hüceyrəni başqa sahələrinə və orqanoidlərə daşınır.

Mənbə

1. "Arxivlənmiş surət". 2018-02-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-09-01.