Eva Sekey

Eva Sekey
1956-cı ildə Eva Sekey
1956-cı ildə Eva Sekey
Şəxsi məlumatlar
Vətəndaşlığı
Doğum tarixi 3 aprel 1927(1927-04-03)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 29 fevral 2020(2020-02-29)[1] (92 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
İdman növü üzgüçülük
Komandası "Neményi MADISZ"
"BVSC, Budapest"
Medallar
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Eva Sekey (mac. Székely Éva; 3 aprel 1927, Budapeşt – 29 fevral 2020[1], Budapeşt) — Macarıstan üzgüçüsü.[2] O, Helsinkidə keçirilən 1952 Yay Olimpiya Oyunlarında qızıl medal və 1956 Yay Olimpiya Oyunlarında gümüş medal qazandı, altı dünya rekordu vurdu və 44 milli titul qazandı.[2] 1953-cü ildə 400 m fərdi kompleks yarışında ilk dünya rekordunu vurdu.[3]

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sekey Macarıstanın Budapeşt şəhərində anadan olub.[4] 1941-ci ildə Sekey yəhudi olduğu üçün başlamasına çətinliklə icazə verilsə də, sürət üzrə milli rekordu qırdı.[5] Uşaq ikən yerli üzgüçülük komandasında yarışırdı.[4] 1941-ci ildə, 14 yaşında, yəhudi olduğu üçün komandadan qovuldu.[4] Növbəti dörd il ərzində yarışlardan kənarlaşdırıldı və məşhur üzgüçü olduğu üçün Holokostdan qismən xilas oldu.[2] II Dünya Müharibəsinin sonlarına doğru, Budapeştdə isveçrəli şəxsin həddindən artıq doldurulmuş iki otaqlı “təhlükəsizlik evində” 41 nəfərlə birlikdə yaşadı və formada qalmaq üçün hər gün pilləkənləri 100 dəfə yuxarı-aşağı qaçırdı.[4][6]

II Dünya Müharibəsinin sonunda, daha sonra boşandığı və özündən əvvəl 2013-cü ildə vəfat edən həyat yoldaşı Dejö Dyarmati ilə tanış oldu. Bundan başqa, əri su polosu üzrə üç qat olimpiya çempionu (1952, 1956 və 1964) idi.[2][4][7] Onun qızı Andrea Dyarmati Münhendə keçirilən 1972 Yay Olimpiya Oyunlarında iki medal qazanan kürək və baterflay növündə üzgüçüsü idi.[2][4] 1956-cı il macar inqilabından sonra ailə ABŞ-yə köçdü, lakin Sekeyin valideynlərinə qulluq etmək üçün Macarıstana döndülər.[2]

O, 1947 Universiadasında üç qızıl medal qazandı.[4] 1951-ci il Dünya Universitetlər çempionatında beş qızıl medal qazandı.[4]

Helsinkidə keçirilən 1952 Yay Olimpiya Oyunlarında 200 metrlik brass üsulu ilə üzgüçülükdə qızıl medal qazandı (olimpiya rekordunu təzələdi) və 1956 Yay Olimpiya Oyunlarında gümüş medala layiq görüldü.[2][4][8] O, həmçinin altı dünya rekordunu təzələdi və 44 milli yarışın qalibi oldu.[2] 1953-cü ildə fərdi 400 metrlik kompleks yarışında ilk dünya rekordunu qoydu.[3]

Yarışlarda iştirakını dayandırdıqdan sonra Sekey eczacı və üzgüçülük məşqçisi kimi işlədi. Onun şagirdləri arasında qızı da var idi.[4]

1976-cı ildə onun adı Beynəlxalq Üzmə Şöhrət Zalına əlavə edildi.[3] 2004-cü ildə Macarıstan xalqının idmançılarından biri seçildi, 2011-ci ildə isə Prima Primissima mükafatını aldı.[2][6] Əlavə olaraq onun adı Beynəlxalq Yəhudi İdmançılar Şöhrət Zalına daxil edildi.[4]

Vəfatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

29 fevral 2020-ci ildə, 93 yaşından beş həftə əvvəl, 92 yaşında Budapeştdə vəfat etdi.

Nəşrləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Biri digər dillərə tərcümə olunmuş üç kitabın müəllifidir:

  • "Yalnız qaliblərin ağlamasına icazə verilir!" (Sírni csak a győztesnek szabad!) Budapeşt, 1981, Magvető Kiadó
  • "Gəldim, gördüm, uduzdum?" (Jöttem, láttam… Vesztettem?) Budapeşt, 1986, Magvető Kiadó
  • "Üzdüm/Sağ qaldım" (Megúsztam) Budapeşt, 1989, Sport Kiadó

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Gyász: elhunyt Székely Éva, a Nemzet Sportolója (Hungarian) (mac.). // Nemzeti Sport Online 2020. ISSN 1418-1630
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Bull, Andy. "Holocaust survivor to Olympic gold: the remarkable life of Eva Szekely". The Guardian. 3 March 2020. 3 March 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 March 2020.
  3. ↑ 1 2 3 EVA SZEKELY (HUN) Arxivləşdirilib 2008-11-20 at the Wayback Machine. ishof.org
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Jacov Sobovitz. "Eva Szekely". Jewish Women's Archive. 2021-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-09.
  5. ↑ Hall of fame - Székely Éva. sportmuzeum.hu
  6. ↑ 1 2 "Holocaust survivor to Olympic gold: the remarkable life of Eva Szekely | Sport". The Guardian. 2020-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-09.
  7. ↑ Éva Székely. sports-reference.com
  8. ↑ Andrews, Travis M. "Washington Post: Breaking News, World, US, DC News & Analysis". The Washington Post. 2020-02-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-09.