Frans Şalk

Frans Şalk
alm. Franz Schalk‎
Ümumi məlumatlar
Doğum tarixi 27 may 1863(1863-05-27)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 3 sentyabr 1931(1931-09-03)[1][2][…] (68 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı Avstriya Avstriya
Musiqiçi məlumatları
Fəaliyyəti dirijor, pedaqoq
Janr opera
Musiqi aləti skripka
İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Frans Şalk (alm. Franz Schalk‎; 27 may 1863[1][2][…], Vyana[3] – 3 sentyabr 1931[1][2][…], Rayhenau-an-der-Raks[d], Aşağı Avstriya[d][3]) — Avstriya opera və simfonik dirijoru və pedaqoqu. 1918-ci ildən 1929-cu ilədək - Vyana Dövlət Operasının direktoru olmuşdur. Alman repertuarının, xüsusilə də Rixard Ştraus ilə birlikdə ən böyük interpretatoru olaraq tanınır, Salzburq Festivalının qurucularından biridir.

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Frans Şalk Vyana şəhərində anadan olub, görkəmli bəstəkarlar Anton Brukner (harmoniya və kontrpop), J. Helmesberger (skripka), Y. Epştein (fortepiano) ilə birlikdə Vyana konservatoriyasında təhsil almışdır. 1889-cu ildə Reyxenberqdə, 1890-cı ildən 1895-ci ilə qədər - Qrats Opera teatrında, 1895-ci ildən 1998-ci ilədək - Praqa Milli Teatrında dirijorluq vəzifəsində çalışıb. Londonda (Covent Garden: 1988, 1907, 1911), Nyu Yorkda (Metropolitan Opera: 1988, 1989), Berlində (Royal Opera: 1898-1901) operaları tamaşaya qoyulmuşdur. Vyanadakı Dövlət Operasında, H. Rixterin istefasından sonra, ilk dirijor vəzifəsini icra etmişdir. 1918-ci ildə, Şalk monarxiyanın devrilməsindən sonra, teatrın direktoru təyin olunub, Vyana Dövlət Opera adını dəyişdi. 1919-cu ildə bu vəzifəni R.Ştraus ilə birgə icra etdi. İki direktorun qeyri-müəyyən mövqeyi 1924-cü ildə Ştrausun istefası ilə sona çatdı və 1929-cu ilə qədər Şalk Vyana operasını tək başına idarə etdi. 1904-cü ildən 1921-ci ilə qədər Vyanada Musiqi Vizual Filarmoniyasına rəhbərlik etmiş[4], 1909-1919-cu illərdə Vyana Konservatoriyasında dirijorluq etmişdir.

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vyana operasında Şalkın rəhbərliyi altında, Pfitzner tərəfindən tamaşaya qoyulan "Palestrina", Erix Kornqoldun "Ölü şəhər", Rixard Ştraus tərəfindən hazırlanan "Kölgəsi olmayan qadınlar"ın dünya premiyeri də daxil olmaqla, operalar nümayiş etdirildi. Şalk Bruknerin 5-ci simfoniyasının premyerasını keçirdi və onun musiqisinin təşəbbüskarı idi. 1917-ci ildən bəri o, 1921-ci ildə "Serialdan oğurluq" adlı opera istehsalını həyata keçirən müntəzəm Salzburq Festivalı yaradılmasında fəal işləmişdir.

Frans Şalk medalı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Frans Şalk qızıl medalı

1963-cü ildə Frans Şalkın şərəfinə Vyana Filarmonik Orkestri "Frans Şalk medalı" mükafatını təsis etdi. Achtet mir auf meine Philharmoniker devizi ilə verilən qızıl medal orkestrdə xidmətləri olanlara verilir. Vyana operasının müdiri Jon Holender[5], Vyananın bələdiyyə başçısı Maykl Häupl[6] və başqaları bu fərqlənməyə layiq görülənlər arasındadır.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Thomas Leibnitz: Schalk, Franz. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 22, Duncker & Humblot, Berlin 2005, ISBN 3-428-11203-2, S. 549 f. (Digitalisat).
  • Ch. Harten: Schalk Franz. In: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Band 10, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1994, ISBN 3-7001-2186-5, S. 31 f. (Direktlinks auf S. 31, S. 32).

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 3 4 Franz Schalk // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  3. ↑ 1 2 3 4 Archivio Storico Ricordi. 1808.
  4. ↑ Gilliam, Bryan. The Life of Richard Strauss. Cambridge University Press. 1999. səh. 112. ISBN 0-521-57895-7.
  5. ↑ "Franz Schalk Medal Awarded to Ioan Holender" (ingilis). Венский филармонический оркестр. Официальный сайт. 2002-11-07. 2013-10-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-18.
  6. ↑ "Franz Schalk Medal for Dr. Michael Häupl" (ingilis). Венский филармонический оркестр. Официальный сайт. 2005-05-01. 2013-10-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-18.