Genom

İnsanın diploid genomunu təşkil edən 46 xromosomun təsviri

Molekulyar biologiya və genetika sahələrində genom orqanizmin bütün genetik məlumatıdır.^[1] DNT-nin (və ya RNT viruslarında RNT-nin) nukleotid ardıcıllığından ibarətdir. Nüvə genomuna zülal kodlaşdıran genlər və kodlaşdırılmayan genlər, tənzimləyici ardıcıllıqlar kimi genomun digər funksional bölgələri (kodlaşdırılmayan DNT) və çox vaxt heç bir aşkar funksiyası olmayan "zərərli" DNT-nin əhəmiyyətli bir hissəsi daxildir.^[2][3] Demək olar ki, bütün eukariotlarda mitoxondriya və kiçik mitoxondrial genom var. Yosunlar və bitkilər də xloroplast genomuna malik xloroplastları ehtiva edir.

Genomun öyrənilməsinə genomika deyilir. Bir çox orqanizmlərin genomları ardıcıllıqla tərtib edilmiş və müxtəlif bölgələrə şərh verilmişdir. Beynəlxalq İnsan Genomu Layihəsi 2004-cü ildə Homo sapiens üçün genomun ardıcıllığını bildirmişdir.

"Genom" termini 1920-ci ildə Almaniyanın Hamburq Universitetinin botanika professoru Hans Vinkler tərəfindən yaradılmışdır.^[4] Oksford Lüğəti və Onlayn Etimologiya Lüğəti bu adın gen və xromosom sözlərinin qarışığı olduğunu göstərir.^[5][6][7]

İstinadlar

1. Roth, Stephanie Clare. "What is genomic medicine?". Journal of the Medical Library Association. University Library System, University of Pittsburgh. 107 (3). 2019-07-01: 442–448. doi:10.5195/jmla.2019.604. ISSN 1558-9439. PMC 6579593. PMID 31258451.
2. Graur D. Molecular Genome Evolution. Sunderland, MA, USA: Sinauer Associates, Inc. 2016.
3. Brosius, J, "The Fragmented Gene", Annals of the New York Academy of Sciences, 1178 (1), 2009: 186–93, Bibcode:2009NYASA1178..186B, doi:10.1111/j.1749-6632.2009.05004.x, PMID 19845638
4. Winkler HL. Verbreitung und Ursache der Parthenogenesis im Pflanzen- und Tierreiche. Jena: Verlag Fischer. 1920.
5. "definition of Genome in Oxford dictionary". 1 March 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 March 2014.
6. Şablon:Cite OED
7. genome // Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. August 24, 2022 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

Ədəbiyyat

• Benfey P, Protopapas AD. Essentials of Genomics. Prentice Hall. 2004.
• Brown, Terence A. Genomes 2. Oxford: Bios Scientific Publishers. 2002. ISBN 978-1-85996-029-5.
• Gibson, Greg; Muse, Spencer V. A Primer of Genome Science (Second). Sunderland, Mass: Sinauer Assoc. 2004. ISBN 978-0-87893-234-4.
• Gregory, T. Ryan. The Evolution of the Genome. Elsevier. 2005. ISBN 978-0-12-301463-4.
• Reece, Richard J. Analysis of Genes and Genomes. Chichester: John Wiley & Sons. 2004. ISBN 978-0-470-84379-6.
• Saccone, Cecilia; Pesole, Graziano. Handbook of Comparative Genomics. Chichester: John Wiley & Sons. 2003. ISBN 978-0-471-39128-9.
• Werner E. "In silico multicellular systems biology and minimal genomes". Drug Discovery Today. 8 (24). December 2003: 1121–27. doi:10.1016/S1359-6446(03)02918-0. PMID 14678738.