Güllübulaq (Amasiya)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Güllübulaq.

Güllübulaq
40°52′07″ şm. e. 43°42′26″ ş. u.^HGYO
Ölkə	Ermənistan
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	2 km²
Mərkəzin hündürlüyü	1.730 m
Saat qurşağı	UTC+04:00
Əhalisi
Əhalisi	739 nəf. (2011)[1]
Rəsmi dili	erməni dili
Güllübulaq

Güllübulaq — Ermənistanın Şirak mərzinin Amasiya bələdiyyəsində yerləşən kənd.

Tarixi

Güllübulaq kəndi 1988-ci ilə qədər, XIX əsrin sonlarında Qars əyalətinin Qars dairəsində Qərbi Azərbaycanın Amasiya rayonunun kəndi olmuşdur. 1988-ci ilə qədər bu kənddə azərbaycanlılar yaşamışdır. 1988-ci ildən sonra Güllübulaq kəndidə dağıdılmışdır və erməniləşdirilmişdir. Hazırda Ermənistanda mövcud olan kənddir.^[2][3] Güllübulaq — İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indiki Qızılqoç (Qukasyan) rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 4 km məsafədə yerləşir. "İrəvan əyalətinin icmal dəftəri"ndə^[4] qeyd edilmişdir.

Toponimi

Toponim "güllü, çiçəkli" mənasında işlənən güllü sözü ilə bulaq sözünün birləşməsindən əmələ gəlib "güllü, çiçəkli bulaq yanında olan kənd" anlamını bildirir. Hidrotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir. Kəndin adı erməni dilinə hərfən tərcümə edilərək Vardaxbyur (Güllübulaq) qoyulmuşdur. Kənd Türkiyənin Qızıldaş kəndi ilə sərhəddə yerləşirdi. Güllübulaqda Koroğlu mağarası, Nigar dərəsi, Nəbi çayırı, və s. xalq qəhrəmanlarının adları ilə bağlı toponimlər var idi. Kəndəki tayfa adları da sırf türk mənşəli idi.^{[mənbə göstərin]}

Təhsil

Amasiya kəndləri arasında ilk və ən böyük məktəb məhz Güllübulaq kəndində tikilib. Ötən əsrin əvvəllərində isə bu kənddə ibtidai rus-tatar məktəbi fəaliyyət göstərib. Kənd əhalisinin çoxu bir müddət rus dilində təhsil alıb. Güllübulaq əməkdar və baş müəllimlərinin, orta məktəbi qızıl medalla bitirənlərin sayına görə də öndə gedən kəndlərdən olub. Rayon Partiya Komitəsində, Xalq Deputatları Sovetində, müxtəlif partiya və sovet orqanlarında yürsək vəzifələrdə çalışanlar, 1920–1930-cu illərdə Zaqafqaziyada yeganə olaraq Gümrüdə olan Sənaye Texnikumunu bitirənlər arasında Güllübulağın yetirmələri üstünlük təşkil edib. Kənddə yüksək təhsil almış 31 kərbəlayi, 17 məşədi, 10-dan çox hacı və axund olub. 1987-ci ilin hesablamalarına görə kənd əhalisinin sayı 3147 nəfər təşkil edib.^[5]

Əhalisi

Güllübulaq kəndi ən böyük kəndlərdən biri olmuşdur. Kənddə ancaq türklər yaşamış, 1886-cı ildə 673 nəfər, 1914-cü ildə 1.137 nəfər azərbaycanlı olmuşdur.^[6] 1918–1920-ci illərdə isə erməni təcavüzü nəticəsində kənd dağıdılmış, əhalinin bir hissəsi qətlə yetirilmiş, qalan hissəsi isə Türkiyə ərazisində məskunlaşmışdır. 1988-ci ilə qədər kənddə 570-dən çox ailə var polmuşdur. Əhalisi 2875 nəfərdən artıq idi.^[7] Güllübulağın tarixi keşməkeşli olsa da, burada ziyalılar ordusu yetişmişdir. 1988-ci ildə kəndin əhalisi Azərbaycana qovulmuşdur.^[8]

İllərə və millətlərə görə kənd əhali məlumatları
İllər	Azərbaycanlılar	Ermənilər
1886	673	0
1914	1137	0
1979	?	0
1988	2875	0
2008	0	922
2009	0	904
2010	0	926
2011	0	919

Şəxsiyyətləri

• Mirzə Allahverdiyev — kimya elmləri doktoru, professor, AMEA akad. Ə.M.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu laboratoriya müdiri.
• Əbülfət Əliyev Zakir oğlu — Tibb elmləri namizədi, pediatr — neonatoloq.
• Yusif Hümbətov — Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyətinin üzvü
• Abel Məhərrəmov — BDU-nun rektoru, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki, kimyaçı alim. BDU-nun üzvi kimya kafedrasının müdiri
• Qəmbər Namazov — Fizika-riyaziyyat elmləri namizədi, Professor
• Qasım Mustafayev — Fizika-riyaziyyat elmləri namizədi.
• Nazim Mustafa — Prezident Kitabxanasının şöbə müdiri, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun əməkdaşı, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Dövlət mükafatı laureatı
• Malik Namazov — Tətbiqi Riyaziyyat Elmi Tədqiqat İnstitutunun Sistemli analizin riyazi məsələləri şöbəsinin kiçik elmi işçisi
• Vəli Vəliyev - Fizika elmləri doktoru, Professor, Gəncə Texnologiya Universitetinin laboratoriya müdiri

Həmçinin bax

• Azərbaycan Demokratik Respublikası
• İrəvan xanlığı
• Zəngəzur
• Ağbaba

Mənbə

1. Azərbaycan tarixi Arxivləşdirilib 2020-11-01 at the Wayback Machine
2. Vaqif Arzumanlı, Nazim Mustafa, "Tarixin qara səhifələri. Deportasiya. Soyqırım. Qaçqınlıq", AMEA-nın Milli Münasibətlər İnstitutu, Bakı, "Qartal", 1998.
3. Ramil Tanriverdi: [1] Arxivləşdirilib 2019-06-27 at the Wayback Machine
4. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 18 dekabr 1997-ci il tarixli "1948–1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi deportasiyası haqqında" fərmanı
5. Azərbaycan Respublikası prezidentinin 26 mart 1998-ci il tarixli "Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında" fərmanı
6. Петрушевский И.П., Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XYI — начале XIX в., Ленинград, 1949
7. Байбуртян В.А., Армянская колония Новой Джульфы в XYII веке, Иряван, 1969
8. Тер-Мкртчян Л.Х., Армения под властью Надир шаха. Москва, 1963
9. Езов Г.А., Сношение Петра Великого с Армянским народом, СПб, 1898
10. Мамедов С.А., Азербайджан по источникам XV — первой половины XVIII вв., Бакы, 1993 Шопен И., #Шопен И., Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху его присоединения к Российской империи, СПб 1852
11. Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar, Bakı, 1989
12. Enikolopov İ. K., Qriboedov i Vostok, İrəvan 1954
13. Qлинка Н.С., Описания переселения армян Aзербайджанских в пределы России, M.1831
14. Kemal Beydilli, 1828–1829. Osmanlı — Rus savaşında Doğu Anadoludan Rusiyaya Köçürülen Ermeniler, X T. T. K. konqresinde sunulan tebliğ, Ankara,1986
15. Hovannesiyan R., Armenia on the Road to Independence, Los Angeles, 1976
16. Обозрение Российских владений за Кавказом в статистическом, этнографическом, топогрфическом и финансовом отношениях, СПб, 1836
17. Материалы для изучения экономического быта государственных крестьян Закавказского края, Tiflis, 1885
18. Величко В.Л., Кавказ. Русское дело и междуплеменные вопросы, С.Петербург, 1904
19. "Армянский геноцид". Миф и реальность. Справочник фактов и документов, Б.1992
20. Hüsyin Baykara., Azərbaycan istiqlal mücadiləsi tarixi, Bakı, 1992
21. Cahangir Zeynaloğlu, Müxtəsər Azərbaycan tarixi, Bakı, 1992
22. Заварян С., Экономические условия Карабаха и голод 1906–1907 г., Перевод с армянского, С.Петербург, 1907
23. Готлиб В.В., Тайная дипломатия во время первой мировой войны, М.1960
24. Suleyman Kocabas, Tarihte Turk-Rus Mucadelesi, Istanbul, 1989
25. Шахдин И., Дашнакцутюн на службе русской белогвардейщины и английского командования на Кавказе, Bakı, 1990
26. Cəmil Həsənov. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində, 1918–1920-ci illər, Bakı, 1993
27. Məmməd Sadıq Aran. "Qardaş köməyi" məqaləsi;1951; Bax: "Ədəbiyyət və incəsənət" qəzeti, 2 oktyabr 1990-cı il.
28. Azərbaycan Respublikası MDSPİHA, f.276, s.8, iş 463, v.23; Bax: Bəxtiyar Nəcəfov, Лицо врага (История Армянского национализма в Закавказье в конце XIX начале XX в.), Bakı, 1993
29. Грибойедов А., Seçilmiş əsərləri, 2-ci cild, Moskva, 1977.

İstinadlar

1. Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
2. Новосельцев А.П. Некоторые вопросы истории древней и раннесредневсковой истории народов Закавказья. № 1. “История ССР”,. 1974,.
3. Боченкова Ю. И. Словарь географических терминов и других слов, встречающеся в топопнимии Горно-Алтайской автономной области. М. 1969.
4. İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z. Bünyatov və H. Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, "Elm", 1996, s.127
5. Modern.az. "Unudulmaz insan" (az.). modern.az. 03.2014. 2019-03-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-27.
6. "Zümrüd. "Qəriblikdə ümid çırağı", "Səs".- 2009.- 18 sentyabr.- S. 12". 2013-04-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-22.
7. Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; Güllübulaq kəndi adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
8. Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Ҝүллүбулаг // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.

Xarici keçidlər

• Съёмочная группа из Баку направилась в Армению / CBC TV Azerbaijan