Hirohito

Hirohito
yap. 昭和天皇
25 dekabr 1926 – 7 yanvar 1989
ƏvvəlkiTayse
SonrakıAkixito
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 29 aprel 1901(1901-04-29)
Vəfat tarixi 7 yanvar 1989(1989-01-07) (87 yaşında)
Atası Tayse
Uşaqları
Hərbi xidmət
Rəhbərlik edib
Döyüşlər
Çin adı
Vəfatından sonrakı adı 昭和
Təltifləri Royal Victorian Order Bant ordeni Qüdrətli Hamam ordeni "Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı" ordeni Collar of the Order of Charles III Knight of the Order of the Golden Fleece Cənubi Xaç ordeni Order of the Rising Sun with Paulownia Flowers, 1st class Collar of the Supreme Order of the Chrysanthemum Grand Cordon of the Supreme Order of the Chrysanthemum "Müqəddəs xəzinə" ordeni Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany Grand Cross with Collar of the Order of the White Rose of Finland Serafimlər ordeni Fil ordeni "Ağ qartal" ordeni Order of the Most Holy Annunciation Knight Grand Cross with Collar of the Order of Merit of the Italian Republic Order of the Rajamitrabhorn Order of the Orchid Blossom Order of the Crown "Qızıl çərpələng" ordeni Order of Ojaswi Rajanya Order of Sikatuna
İmzası İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hirohito (yap. 裕仁) və ya imperator Şova (yap. 昭和天皇; 29 aprel 1901 – 7 yanvar 1989) — 124-cü Yaponiya imperatoru (Yamato sülaləsindən), generalissimus, imperator Taysenin oğlu, 4 dəfə Millətlər Liqasının daimi üzvü[1].

Hakimiyyətin başlanğıcı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Gənc imperator Hirohito mərasim geyimində. 1928-ci il.

25 dekabr 1926-cı ildə atası imperator Taysenin vəfatından sonra, taxt-tac Hirohitoya miras qaldı və onun hakimiyyət dövrünə "Şova" (yap. 昭和時代;sōwa "Mədəni dünya") şüarı verildi. Hirohitonun imperatorluq dövrünün ilk hissəsi (1926–1945-ci illər) ölkənin artan hərbi gücüylə qeyd olundu. 1900-cü ildən Yaponiya İmperator ordusu və Yaponiya İmperiya donanması Nazirlər Kabinetinin formalaşmasında veto hüququna malik idilər. 1921 və 1944-cü illər arasında daxili və xarici siyasətdə sağ qanadlı siyasi qüvvələr hədəflərinə çatmaq üçün zorakılıq məqsədli ən azı 64 hadisə törədiblər və bunlardan ən əhəmiyyətlisi 1932-ci ildə Yaponiya baş naziri İnukai Tsuyoşinin sui-qəsdidir. O vaxtdan bəri, hərb Yaponiyanın bütün siyasi həyatına tamamilə nəzarət etdi və Yaponiya ikinci Çin-yapon müharibəsi (1937–1945), daha sonra isə İkinci Dünya müharibəsinə daxil oldu.

İkinci Dünya müharibəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İkinci Dünya Müharibəsi başa çatdıqdan sonra, bir çoxları kimi öz işində məsuliyyət daşıyan Hirohito və digərləri, o cümlədən ABŞ-nin işğalçı administrasiyası imperatorun yalnız rəsmi dövlət başçısı olduğunu və əslində bütün gücün hərbi birləşmədə olduğunu iddia etdi. Çin, Tayvan, Koreya və Cənub-Şərqi Asiyada bir çox insanlar Hirohitonun "Asiya Hitleri" olduğunu və müharibə cinayətkar kimi cəzalandırılmasını tələb edirdi. Müharibənin başlanğıcına qədər Hirohito, protokola uyğun olaraq qəti qərar qəbul etmədən uzaq qaldı.

Baş nazir Fumimaro Konoe, 5 sentyabrda imperiya qərarı layihəsini, bu fərmanın formal olaraq hazırlanacağı imperiya yığıncağının başlamasından bir gün əvvəl təsdiqlədi. Həmin axşam İmperatorla şəxsi görüşdə Dəniz Donanmasının Baş Qərargahı Osami Naqano və Ordu Baş Qərargahı General Hacimə Suqiyama iştirak edib.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Behr, Edward. Hirohito: Behind the Myth. New York: Villard. 1989. ISBN 9780394580722. A controversial book that posited Hirohito as a more active protagonist of World War II than publicly portrayed; it contributed to the re-appraisal of his role.
  • Herbert P. Bix. Hirohito And The Making Of Modern Japan. Harper. 2000. ISBN 978-0-06-019314-0. Winner of the 2001 Pulitzer Prize for General Non-Fiction and the 2000 National Book Critics Circle Award for Biography.
  • Dower, John W. Embracing Defeat: Japan in the Aftermath of World War II, W. W. Norton and Company, 1999. – 'A superb history of Japan's occupation' (Ian Buruma, The New York Review of Books). Winner of the 2000 Pulitzer Prize for General Non-Fiction and the 1999 US National Book Award.
  • Drea, Edward J. Chasing a Decisive Victory: Emperor Hirohito and Japan's War with the West (1941–1945) // In the Service of the Emperor: Essays on the Imperial Japanese Army. Nebraska: University of Nebraska Press. 1998. ISBN 978-0-8032-1708-9.
  • Fujiwara, Akira, Shōwa Tennō no Jū-go Nen Sensō (Shōwa Emperor's Fifteen-year War), Aoki Shoten, 1991. ISBN 4-250-91043-1 (Based on the primary sources)
  • Hidenari, Terasaki Shōwa tennō dokuhakuroku, Bungei Shūnjusha, 1991
  • Edwin Palmer Hoyt. Hirohito: The Emperor and the Man. Praeger Publishers. 1992. ISBN 978-0-275-94069-0.
  • Toshiaki Kawahara. Hirohito and His Times: A Japanese Perspective. Kodansha America. 1990. ISBN 978-0-87011-979-8.
  • Laquerre, Paul-Yanic Showa: Chronicles of a Fallen God, Kindle, 2013. ASIN: B00H6W4TYI
  • Mosley, Leonard Hirohito, Emperor of Japan, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, 1966. ISBN 1-111-75539-6 ISBN 1-199-99760-9, The first full-length biography, it gives his basic story.
  • Richard Arthur Brabazon Ponsonby-Fane. The Imperial House of Japan. Ponsonby Memorial Society. 1959.
  • Wetzler, Peter. Hirohito and War: Imperial Tradition and Military Decision Making in Prewar Japan. University of Hawaii Press. 1998. ISBN 978-0-8248-1925-5.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Northedge, Frederick S. The League of Nations: Its Life and Times, 1920–1946. New York: Holmes & Meier. 1986. 42–48. ISBN 978-0841910652.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]