Hutovo Blato Təbiət Parkı

Hutovo Blato Təbiət Parkı
Bosniya və Herseqovina, Hutovo Blato Təbiət Parkı daxilindəki Krupa çayı.
Bosniya və Herseqovina, Hutovo Blato Təbiət Parkı daxilindəki Krupa çayı.
Sahəsi 74.11 km2 ha
Yaradılma tarixi 1995
Yerləşməsi
43°03′25″ şm. e. 17°45′28″ ş. u.HGYO
Ölkə  Bosniya və Herseqovina
Regionlar Herseqovina-Neretva Kantonu
hutovo-blato.ba
Hutovo Blato Təbiət Parkı xəritədə
Hutovo Blato Təbiət Parkı
Hutovo Blato Təbiət Parkı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hutovo Blato — Bosniya və Herseqovinada yerləşən təbiət qoruğu və quş qoruğu. Bura ilk növbədə Krupa çayının yeraltı su sisteminin yaratdığı bataqlıq ərazilərdən ibarətdir.

Deransko gölü və Svitavsko gölünü ayıran Ostrvo əhəngdaşı massivindən qidalanır.[1] Qoruq BirdLife İnternational-ın Əhəmiyyətli Quş Bölgələri siyahısındadır. Həm ölçüsü, həm də müxtəlifliyi baxımından bölgədəki ən böyük qoruqdur. Deransko gölünün ətrafındakı Aralıq dənizi bataqlıqları buranı daimi ev halına gətirən 240-dan çox köçəri quş və onlarla insanın yaşadığı yerdir. Köç mövsümündə on minlərlə quş göl və ətrafını doldurur.[2]

Bataqlıq ərazilər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Neretva çayının son 30 km boyunca yerləşən dərə və həmçinin çayın özü möhtəşəm mənzərəni əhatə edir. Qoşqularının, Trebižat və Bregava çaylarının məcrasından aşağıda, dərə 20.000 hektar ərazini əhatə edən bir allüvial əraziyə yayılmışdır. Bosniya və Herseqovinadakı 7.411 hektar ərazidə olan yuxarı vadiyə Hutovo Blato deyilir.

Ramsar ərazisi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Neretva Deltası 1992-ci ildən Ramsar, 2001-ci ildən isə Hutovo Blato olaraq tanınıb. Hər iki sahə dövlət sərhədi ilə bölünmüş təbii bir qurum olan vahid Ramsar ərazisini təşkil edir.[3] BirdLife İnternational tərəfindən həyata keçirilən Əhəmiyyətli Quş Bölgələri Proqramı, Xorvatiya və Bosniya və Herseqovinada qorunan əraziləri əhatə edir.[4]

Hutovo Blato Təbiət Parkı

[redaktə | vikimətni redaktə et]

1995-ci ildən bəri Hutovo Blato Hutovo Blato Təbiət Parkı olaraq qorunur[5][6] və dövlət orqanı tərəfindən idarə olunur. Bütün zona insanın təsirindən yaxşı qorunur və bir çox bitki və heyvan üçün vacib bir yaşayış yeridir.[4] Tarixi məkan olan Qədim Hutovo Blato qalası Təbiət Parkının ərazisində yerləşir.

Hutovo Blato Təbiət Parkı Bosniya və Herseqovinanın cənub-qərb hissəsində, Mostar şəhərindən 30 km və Xorvatiya sərhədi yaxınlığında yerləşir. Təxminən 7,411 ha ərazini əhatə edir və Avropanın ən zəngin bataqlıq ehtiyatlarından biridir. 1995-ci ilə, kantonal qorunan ərazi qurulana qədər Hutovo Blato əsasən ovçuluq və balıqçılıq turizmi üçün məşhur ərazini təmsil edirdi. Hər qış 200-dən çox quş növü bu toxunmamış təbiət içərisində sığınacaq tapır.[7] Ziyarətçilər dincəlmək, təbiətdə istirahət, idman-balıqçılıq, velosiped idmanı və əsas turistik cazibə – foto safari üçün buranı ziyarət edirlər. Hutovo Blato Təbiət parkında park haqqında məlumat verən və ətraf mühitin biliklərinin artırılması və təbii irsin qorunmasına ehtiyac olan bir tədris yolu da mövcuddur.

Qornye Blato - Deransko gölü

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Parkın orijinal formasını saxlayan və demək olar ki, toxunulmayan hisəssidir. Qornye Blato Deransko gölü sərhədində karstik su mənbələri ilə yaranmış təpələrin yaxınlığında yerləşir. Neretva və Krupa çayı və 5 göldən (Škrka, Deranja, Jelim, Orah, Drijen) əmələ gəlmiş, daim su altında qalan böyük hissələrlə hidro-geoloji cəhətdən bağlanır və geniş meşəli bağlar və ağaclar ilə təcrid olunur. Beləliklə ərazidəki ən maraqlı qorunan ərazini təmsil edir.[8]

Krupa çayı

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Krupa çayı Neretvanın sol qolu və Hutovo Blatonun əsas su axınıdır. Çayın uzunluğu 9 km, orta dərinliyi isə 5 metrdir. Krupa çayının əsl mənbəyi yoxdur, lakin Deransko gölünün qoludur. Krupa çayı həm də Avropadakı nadirbir çaydır, çünki çay hər iki yolla: həm mənbədən mənsəbə, həm də mənsəbdən mənbəyə axır. Bu, suyun yüksək səviyyədə olması və çox miqdarda su səbəbindən Neretva çayı Krupa çayını əks istiqamətə itələmisi ilə baş verir.[9]

  • Hutovo Blato bataqlığı
    Hutovo Blato bataqlığı
  • Qornye Blato - Deransko gölü
    Qornye Blato - Deransko gölü
  • Donye Blato - Svitavsko gölü
    Donye Blato - Svitavsko gölü
  • Krupa çayı
    Krupa çayı

Biomüxtəliflik

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Hutovo[ölü keçid] bataqlığı və Krupa çayında yaşayan Salmo dentex

Endemik və otoxtonik balıqlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Quş növləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

13 aprel 2001-ci ildə qeydə alınan növlərin sistematik siyahısı:[2]

Arxeoloji və tarixi ərazilər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Hutovo qalası tarixi ərazisi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Tarixi ərazi olan Hutovo qalası Təbiət Parkının ərazisində yerləşir.

2008-ci ilin payızında Hutovo Blato ərazisindəki intensiv qazıntılardan sonra Mostar Universiteti (Bosniya və Herseqovina və Lund Universitetinin (İsveç) arxeoloqları İlliryalılara aid ticarət postunun iki min ildən çox yaşı olduğu düşünülən ilk izlərini tapdılar. Tapıntı Avropa üçün bənzərsizdir və arxeoloqlar Desilonun, əhəmiyyətli bir ticarət postu və İlliryalılar ilə Romalılar arasında əhəmiyyətli təmas yeri olduğu qənaətinə gəlmişlər. Arxeoloqlar ərazidə eramızdan əvvəl I əsrə aid yaşayış yerinin xarabalıqlarını, ticarət məntəqəsi kimi fəaliyyət göstərən bir liman qalıqlarını və şərab amforaları ilə dolu olan çox sayda batmış qayıqlar aşkar etmişlər.[10] Lund Universitetindən elmlər doktoru elmi dərəcəsi almış və Roma şərab amforaları üzrə ixtisaslaşmış arxeoloq Adam Lindhagen deyir ki, bu İllirya bölgələrindən gələn bütün dövrlərin ən vacib tapıntısıdır.[11][12]

Həmçinin bax

[redaktə | vikimətni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ "Archived copy". 5 mart 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 mart 2009.
  2. ↑ 1 2 "PTICE.NET :: Portal ljubitelja ptica i prirode (dpDocs)". 2011-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-15.
  3. ↑ "Transboundary management of the lower Neretva valley – background". Ramsar Convention on Wetlands. 2008-05-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-03-12.
  4. ↑ 1 2 "Neretva Delta". Transboundary Cooperation Through the Management of Shared Natural Resources. 2009-08-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-03-10.
  5. ↑ Hutovo Blato Nature Park
  6. ↑ "Hutovo Blato Nature Park – Network of Adriatic Parks". Network of Adriatic Parks. 2 mart 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 mart 2009.
  7. ↑ "Hutovo Blato – NAP – Network of Adriatic Parks". NAP – Network of Adriatic Parks. 2 mart 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 mart 2009.
  8. ↑ "Gornje-Deransko Blato – Hutovo Blato – NAP – Network of Adriatic Parks". NAP – Network of Adriatic Parks. İstifadə tarixi: 2009-03-19.[daimi ölü keçid]
  9. ↑ "Krupa river & Hutovo Blato – NAP – Network of Adriatic Parks". NAP – Network of Adriatic Parks. İstifadə tarixi: 2009-03-19.[daimi ölü keçid]
  10. ↑ "Bosnian archaeologists discover fabled ships". iol.co.za. 2005-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-03-17.
  11. ↑ "The world's first Illyrian trading post found". Apollon – University of Oslo. 4 mart 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 mart 2009.
  12. ↑ "Unique Archaeological Discovery in Balkan: World's First Illyrian Trading Post Found". Science Daily. 2008-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-03-17.