Kahinə

Kahinə
ərəb. الملكة ديهيا‎
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 668[1]
Vəfat tarixi 703
Fəaliyyəti monarx
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kahinə (ərəb. الكاهنة‎; hərf. qabaqcadan xəbər verən qadın; 668[1] – 703) və ya Dihyə — Ores padşahlığının bərbər kraliçası,[2] dini və hərbi lider. O, həmin dövrdə Numidiya kimi tanınan Məğribin müsəlmanlar tərəfindən işğalına qarşı yerli müqavimətə rəhbərlik etmiş, xüsusən də Meskiana döyüşündə Əməvi qüvvələrini məğlubiyyətə uğratmışdır. Kahinə döyüşdən bütün Məğribin mübahisəsiz hökmdarı olmuş,[3][4][5][6] bu statusu Təbarka döyüşündə qəti şəkildə məğlub olunana qədər saxlamışdır.

Mənşəyi və dini

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Onun şəxsi adı bunlardan biridir: Dəyə, Dəhiya, Dihyə, Dəhyə və ya Dəmyə.[7] Onun titulu ərəbdilli mənbələrdə əl-Kahin' (rahib falçı) kimi qeyd edilmişdir. Bu, gələcəyi qabaqcadan görmək qabiliyyətinə görə onun müsəlman rəqibləri tərəfindən verilən ləqəb idi.[2]

O, 7-ci əsrin əvvəllərində Jrāwa Zenata qəbiləsində anadan olub. [8] Beş il Aures dağlarından Qadames vahasına qədər (695-700) azad bir Berber dövlətini idarə etdi. Lakin Musa ibn Nusayrin komandanlığı olan ərəblər güclü bir ordu ilə geri qayıtdılar və onu məğlub etdilər. O, El Djem Roman amfiteatrında döyüşdü, lakin nəhayət Auresdəki Bir əl Kahina adını daşıyan quyunun yaxınlığında döyüşdə öldürüldü. [9]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 https://archive.org/details/womenleadersinaf0000swee/page/16/mode/2up?q=kahina.
  2. ↑ 1 2 Modéran, Yves. Kahena // Encyclopédie berbère. Edisud. 2005. 4102–4111. doi:10.4000/encyclopedieberbere.1306. 2021-12-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-30.
  3. ↑ The History of Anti-Semitism, Volume 2: From Mohammed to the Marranos Arxivləşdirilib 2023-03-27 at the Wayback Machine Leon Poliakov University of Pennsylvania Press
  4. ↑ Remarkable Jewish Women: Rebels, Rabbis, and Other Women from Biblical Times to the Present Arxivləşdirilib 2023-03-27 at the Wayback Machine Emily Taitz, Sondra Henry Jewish Publication Society,
  5. ↑ History of North Africa: Tunisia, Algeria, Morocco: From the Arab Conquest to 1830 Arxivləşdirilib 2023-03-27 at the Wayback Machine Charles André Julien Praeger
  6. ↑ The Jews of North Africa: From Dido to De Gaulle Arxivləşdirilib 2023-03-27 at the Wayback Machine Sarah Taieb-Carlen University Press of America,
  7. ↑ See discussion of these supposed names by Talbi (1971).
  8. ↑ Naylor, Phillip C. North Africa: A History from Antiquity to the Present (ingilis). University of Texas Press. 2009. səh. 65. ISBN 978-0292778788.
  9. ↑ Charles André Julien; Roger Le Tourneau. Histoire de L'Afrique du Nord. Praeger. 1970. səh. 13. ISBN 9780710066145.

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ibn Khaldun, Kitāb al-Ibar. Usually cited as: Histoire des Berbères et des dynasties musulmanes de l'Afrique septentrionale, a French trans. by William McGuckin de Slane, Paul Geuthner, Paris, 1978. This 19th-century translation should now be regarded as obsolete. There is a more accurate modern French translation by Abdesselam Cheddadi, Peuples et Nations du Monde: extraits des Ibar, Sindbad, Paris, 1986 & 1995. Hirschberg (1963) gives an English translation of the section where Ibn Khaldun discusses the supposed Judaized Jarāwa.
  • Hannoum, Abdelmajid. (2001). Post-Colonial Memories: The Legend of the Dihyā, a North African Heroine (Studies in African Literature). ISBN 0-325-00253-3ISBN 0-325-00253-3. This is a study of the legend of the Dihyā in the 19th century and later. The first chapter is a detailed critique of how the legend of the Dihyā emerged after several transformations from the 9th century to the 14th.
  •  
  • Hirschberg, H.Z. A History of the Jews in North Africa (ingilis). 1 From Antiquity to the Sixteenth Century (2nd ed., Eng. trans.). Brill. 1974. ISBN 978-9004038202.
  • al-Mālikī, Riyād an-Nufūs. Partial French trans. (including the story of the Dihyā) by H.R. Idris, 'Le récit d'al-Mālikī sur la Conquête de l'Ifrīqiya', Revue des Etudes Islamiques 37 (1969) 117–149. The accuracy of this translation has been criticised by Talbi (1971) and others.
  • Yves Modéran (redaktor). The most recent critical study of the historical sources.
  • Talbi, Mohammed. (1971). Un nouveau fragment de l'histoire de l'Occident musulman (62–196/682–812) : l'épopée d'al Kahina. (Cahiers de Tunisie vol. 19 pp. 19–52). An important historiographical study.
  • at-Tijānī, Rihlat. Arabic text ed. by H.H. Abdulwahhab, Johann Wolfgang Goethe University, Frankfurt, 1994. French trans. by A. Rousseau in Journal Asiatique, section containing the story of the Dihyā is in n.s. 4, vol. 20 (1852) 57–208.