Kamalpaşazadə Əhməd Şəmsəddin Əfəndi

Kamalpaşazadə Əhməd Şəmsəddin Əfəndi
may 1526 – 16 aprel 1534
ƏvvəlkiZənbilli Əli Əfəndi
SonrakıSadullah Sədi Əfəndi
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 15 may 1469(1469-05-15)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 16 aprel 1534(1534-04-16)[1][2] (64 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Fəaliyyəti tarixçi, şair, yazıçı
Dini islam

Kamalpaşazadə Əhməd Şəmsəddin Əfəndi (15 may 1469[1], Ədirnə – 16 aprel 1534[1][2], İstanbul) — Osmanlı tarixçisi, alimi və şeyxülislamı.

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

15 may 1469 tarixində Ədirnədə dünyaya gəlmişdir. Əsl adı Əhməd Şəmsəddindir. Şahzadə Bəyazidin (gələcəyin II Bəyazidi) lələsi olan böyük babası Kamal Paşa səbəbilə bir çox qaynaqlarda Kamalpaşazadə vəya İbn-i Kamal olaraq qeyd olunur. İstanbulun fəthində iştirak edən atası Süleyman Çələbi 1474-cü ildə Amasiya, 1478-ci ildə isə Tokat hakimi təyin olundu. Anası isə II Mehmed dönəminin qazılarından Muhiddin Mehmed Əfəndinin qızı idi.

Quran-i Kərimi əzbərlədikdən sonra Amasiya üləmasından ərəb dili və ədəbiyyatı, fars dili və məntiq öyrənən Kamalpaşazadə əvvəlcə hərbi təhsil almağa başladı. Sipahi əsgəri olaraq II Bəyazidin səfərlərinə qatılmışdır. Ancaq daha sonra üləma olmağa qərar verən Kamalpaşazadə əvvəlcə Ədirnədə Molla Lütfidən dərslər almağa başladı. Ardından dövrün önəmli alimlərinin hamiliyini qəbul edən Kamalpaşazadə qısa müddət sonra təhsilini başa vurdu.

İlk olaraq Anadolu qazəsgərinin köməyilə Ədirnədəki Əli bəy mədrəsəsində müdərris təyin olundu. Daha sonra Skopyedəki İshaq Paşa mədrəsəsində (1505), Ədirnədəki Üç şərəfəli mədrəsəsində (1506), İstanbuldakı Sahn-ı Səman mədrəsəsində (1508), Ədirnədəki Sultan Bəyazid mədrəsəsində (1511) müdərris olaraq xidmət göstərmişdir.

I Səlim dönəmində Osmanlı əhalisini Səfəvilərlə müharibəyə hazırlamaq məqsədilə risalələr hazırlamış, Səfəvilərlə ediləcək olan müharibənin cihad olduğunu söyləmişdir. Beləliklə, şöhrət qazanan Kamalpaşazadə 1515-ci ildə Ədirnə, 12 sentyabr 1516 tarixidə isə Anadolu başqazısı seçildi. Bu vəzifədə ikən Misir səfərinə qatılan Kamalpaşazadə səfər əsnasında padşahın rəğbətini qazanmış, hətta səfərin sonunda Misirdə yeni nizamın qurulması üçün vəzifələndirilmişdir.

1518-1519-cu illərdə Qaraman qazısı seçildi və 1520-ci ildə Ədirnədəki Darülhədis, 1522-ci ildə isə Sultan Bəyazid mədrəsəsində müdərris olaraq xidmət göstərmişdir. 1524-cü ildə İstanbula geri döndü və vəzifəsini Fateh Sultan Mehmed mədrəsəsində davam etdirdi. 1526-cı ilin may ayında isə Zənbilli Əli Əfəndinin yerinə şeyxülislam seçilmişdir. Bu vəzifəsinə davam edərkən 16 aprel 1534-cü ildə vəfat etdi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 Kemalpasazade // Encyclopædia Britannica (ing.).

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Külliyyât-i Dîvân-i Kabulî (nşr. İsmail Hikmet Ertaylan), İstanbul 1948, s. 206;
  • Sehî, Tezkire, s. 43; Taşköprizâde, eş-Şeķāǿiķ, s. 377–379;
  • Latîfî, Tezkire, s. 79;
  • Feridun Bey, Münşeât, I, 454, 489;
  • Mecdî, Şekāik Tercümesi, s. 215, 381–385;
  • Âlî Mustafa, Künhü’l-ahbâr, Nuruosmaniye Ktp., nr. 3407, vr. 265a-266a;
  • Hoca Sâdeddin, Tâcü’t-tevârîh, İstanbul 1280, II, 615;
  • Temîmî, eŧ-Ŧabaķātü’s-seniyye, I, 357;
  • Peçuylu İbrâhim, Târih, I, 50, 124 vd.;
  • Keşfü’ž-žunûn, II, 1933; a.mlf.,
  • Süllemü’l-vüśûl ilâ ŧabaķāti’l-fuĥûl, Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 1887, vr. 20b;
  • Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi, Süleymannâme, Bulak 1248, s. 204 vd.;
  • Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, I, 180;
  • Cemâleddin, Âyîne-i Zurefâ, İstanbul 1314, s. 19–20;
  • Devhatü’l-meşâyih, s. 16 vd.;
  • Hammer-Purgstal, "Über ein Chronogramm zur Bewillkommung Kemal Efendi’s", Sitzungsberichte der philosophisch-historischen Classe der Akademie der Wissenschaften, Wien 1851, VI, 326–328;
  • Leknevî, el-Fevâǿidü’l-behiyye, s. 21–22;
  • İlmiyye Salnâmesi, s. 346 vd.;
  • Amasya Târihi, III, 224, 227, 230;
  • Blochet, Catalogue-Suppl., I, 157;
  • Barkan, Kanunlar, s. 39;
  • Brockelmann, GAL, II, 449–453;
  • Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, II, 668–671;
  • Gökbilgin, Edirne ve Paşa Livâsı, s. 19, 22–23, 272, 332–333, 479, 524;
  • Levend, Gazavatnâmeler, s. 4, 17–18, 43–45, 170, 173;
  • Karatay, Türkçe Yazmalar, I, 593;
  • R. Brunschvig, "Kemâl Pâshâzâde et le Persan", Mélanges d’orientalisme offerts à Henri Massé, Téhéran 1963, s. 48–64;
  • Babinger (Üçok), s. 54, 68–71;
  • a.mlf., "Kemāl Paѕћa Zāde", EI, IV, 851–852;
  • R. C. Repp, The Müfti of Istanbul, Oxford 1986, s. 224–239;
  • Ahmet Uğur, İbn-i Kemal, İzmir 1987;
  • a.mlf., "Dresden’de Kemal Paşazâde’ye Atfedilen Yazma Eserler", AÜ İlâhiyat Fakültesi İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, sy. 3, Ankara 1977, s. 315–343;
  • a.mlf., "Kemal Paşazâde’nin VIII. Defteri", EÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 3, Kayseri 1986, s. 89–110;
  • a.mlf., "Kemal Paşazâde’nin VIII. Defteri", EÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sy. 3, Kayseri 1989, s. 197–208;
  • Şerafettin Turan, "İbn Kemâl’in Tarihçiliği ve Tarih Metodolojisi", Şeyhülislâm İbn Kemâl Sempozyumu (haz. S. Hayri Bolay v.dğr.), Ankara 1989, s. 120–126;
  • a.mlf., "İbn Kemâl’in Kanûnî Süleyman’a Bir Mektubu", TV, II/17 (1958), s. 221–224;
  • M. A. Yekta Saraç, Şeyhülislam Kemal Paşazade: Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Bazı Şiirleri, İstanbul 1995;
  • Mehmed Ârif, "Sultan Selim Han-ı Evvel ile İbn Kemâl’in Bir Musahabesi", TOEM, IV/22 (1913), s. 1411 vd.;
  • V. L. Ménage, "An Autograph of Kemalpashazade’s Tevarikh-i Âl-i Othman, Book VII", BSOAS, XXIII (1960), s. 250–264;
  • a.mlf., "Kemāl Paѕћazāde", EI² (İng.), IV, 879–881;
  • Atsız, "Kemalpaşaoğlu’nun Eserleri", ŞM, VI (1966), s. 71–112;
  • Reşat Öngören, "Şeriatin Kestiği Parmak: Kanûnî Sultan Süleyman Devrinde İdam Edilen Tarikat Şeyhleri", İLAM Araştırma Dergisi, I/1, İstanbul 1996, s. 123–131;
  • İsmet Parmaksızoğlu, "Kemâl Paşazâde", İA, VI, 561–566.