Lazanya

Lazanya
Aid olduğu milli mətbəxlər
İtalyan mətbəxi
Mənşəyi
Tərkibi
Əsas

Lazanya (it. lasagne) — İtaliyada ən məşhur yeməklərdən biri. Makaron, tərəvəzlər və döyülmüş ətdən hazırlanan İtalyan zapekankası.

Mənşəyi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Lazanyanın mənşəyi orta əsrlər dövrü İtaliyadan gəlir və onun ənənəvi olaraq Neapol şəhərinə aid olduğuna inanılır. XIV əsrdən olan Liber de Coquina (lat. Aşpazlıq kitabı) adlı mənbə onun ən erkən reseptinin yazısını saxlayır.[1] Bu reseptin ənənəvi lazanya ilə oxşarlığı böyük deyil. Fermentləşmiş xəmirdən nazik təbəqələr (lazanya) hazırlanıb, qaynadılırdı və üstünə pendirnən ədviyyatlar səpilirdi. Bu xörək balaca sancılan çubuqnan yeməli idi.[2]

Neapolun ənənəvi lazanya di karnevale (it. lasagne di carnevale) adlı xörək yerli kolbasa, balaca qovurmuş ət topları, bərk qaynadılmış yuçurtalar, rikotta və motsarella pendirləri və Neapol raqusudan (ət sousu) olan qatlardan ibarətdir.[3]

Etimologiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qədim Romada lasana və ya lasanum (latın dilində qab və ya qazan) adlı oxşar bir xörək var idi. O, Mark Qabiy Apitsiyin De re coquinaria kitabında izah olunur.[4] Bu sözün mənşəyi bundan da qədim ola bilər. Qədim Yunanıstanda λάγανον (laqanon) adlı uzun hissələrə kəsilən həmir xörəyi var idi.[5][6][7][8] Başqa bir nəzəriyyəyə görə, lazanya sözü yunan λάσανα (lasana) və ya λάσανον (lasanon), yəni sacayaq və ya dibçək sözlərindən gəlir.[9][10][11]

İncəsənətdə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Komiks personajı Qarfild lazanyanı sevir.[12]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Liber de Coquina (1285), De lasanis Arxiv surəti 12 fevral 2015 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2015-02-12 at the Wayback Machine. Gloning.
  2. ↑ Serventi, Pasta: the story of a universal food, Columbia UP, 2012, p.235
  3. ↑ Del Conte, Anna. Gastronomy of Italy. Pavilion. December 1, 2013. ISBN 978-1862059580.
  4. ↑ De re coquinaria Arxivləşdirilib 2023-01-01 at the Wayback Machine. Apicio.
  5. ↑ λάγανον Arxivləşdirilib 2023-07-26 at the Wayback Machine, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  6. ↑ Dalby, Andrew. Food in the ancient world from A to Z. London: Routledge. 2003. ISBN 9780415232593. OCLC 892612150.
  7. ↑ "Everyone Eats: Understanding Food and Culture", Eugene Newton Anderson, NYU Press, 2005
  8. ↑ "The Origins of pasta". The Real Italian Pasta. 22 July 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2017.
  9. ↑ λάσανα Arxivləşdirilib 2023-07-26 at the Wayback Machine, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  10. ↑ Muhlke, Christine, "A Lighthearted Look at How Foods Got Their Names", Cookbook Shelf:Book Review, Salon.com, 2 April 1997, 8 August 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 30 September 2007
  11. ↑ "lasagna". Merriam-Webster's Online Dictionary. 4 January 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2017.
  12. ↑ "Garfield & Friends". garfield.com. 2019-09-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-24.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]