Matuseviç körfəzi

Matuseviç fiordu
rus. Фьорд Матусевича
Ümumi məlumatlar
Tip	Körfəz
Dərin yeri	249 m
Yerləşməsi
79°58′45″ şm. e. 98°13′40″ ş. u.^HGYO
Ölkə	Rusiya
Akvatoriyası	Laptevlər dənizi
Matuseviç fiordu
Matuseviç fiordu

Matuseviç fiordu — Laptevlər dənizində yerləşən iri körfəz. Fiord Şimal Torpağı arxipelaqına daxil olan Oktyabr İnqilabı adasınnda yerləşir.

Oktyabr İnqilabı adsının şimal-şərq hissəsində yerləşir. Ümumilikdə Oktyabr İnqilabı adasının ən böyük, bütünlüklə Şimal Torpağın arxipelaqının ən iri körfəzlərindən biridir.

Fiordun uzunluğu 60 kilometrdir^[1], eni isə mərkəzi hissədə 12,5 kilometrdir. Dərinliyi Oktyabr adası sahillərində 10-20 metrdir. Şimal hissədə isə dərinlik 250 metr çatır. Fiordun mərkəzi hissəsindən ona şelf buzlağı daxil olur. Bununlada körfəz 3 hissətə bölünür. Körfəzin sahilləri hamar deyildir. Burada çoxlu sayda burun, körfəzlər vardır. Sahildə sıldırım qayaların hündürlüyü 590 metrə çatır. Cənuba dağru fiord iki buxtaya bölünür:Skazoçnaya və Krasnoya buxtaları. Şərqdən körfəzə bir sırax burunlar daxil olur: Fiqurnaya, Kotok, Fort. Fiordun mərkəzi hissəsində iki ada vardır: Trudnıy adası (diametri 1 km) və Preqrajdayuşiy adası (uzunluğu — 1,3 km). Sonuncuda geodeziya məntəqəsi yerləşir.

Matuseviç körfəzinə çoxlu sayda çay tökülür — Rovnaya, Lednikovaya, Yasnaya^[2].

Körfəz bütün Şimal Torpağında okeana ən çox şelf buzlağı axıdan hissədir. Hətta 1953-cü ildə rekord həcmli aysberq qeydə alınmışdır. Aysberqin uzunluğu 12 km, eni isə 4 kilometrd olmuşdur. Aysberqlərin fəaliyyəti sayəsində fiordun sahilləri daim dəyişir.

Körfəzdə ilk kartoqrafik işlər 1930-cu illərdə SSRİ araşdırmaçıları Qeorgi Alekseeviç Uşakov və Nikolay Nikolayeviç Urvansev tərəfindən aparılmışdır. 1950-ci illərdə isaə Aerofotododan istifadə etməklə daha dəqiq kartoqrafik işlər aparılmışdır. Fiordun ərazisi Böyük Arktik qoruğu ərazisinə aid olan «Şimal Torpağı» yasaqlığına daxildir. Bu isə qoruğa daxil olan 7 ərazidən biridir. Fiord öz növbəsində "Matuseviç fiordu" adlı ərazi kimi qoruğa daxildir. Burada qayalarının üzəri kuş koloniyaları ilə dolu olur.^[3]. Sahilində təmizçilər, qağayılar və adi şimal sərçəsi yumurta qoyurlar. Quşların koloniyalar şəklində toplanması əsasən qayalıqlar üzərində daha çox müşahidə edilir.^[4].

Fiord Əməkdar elm vadimi, Arktika araşdırmaçısı, hidroqraf, geodeziyaçı Nikolay Nikolayeviç Matuseviçin şərəfinə adlandırılmışdır^[5]. O, mühəndis-vitse-admiral (22.02.1944), Hərbi-dəniz akademiyasının professoru, Ümumittifaq coğrafiya cəmiyyətinin vitse-prezidenti olmuşdur. Onunəsas xidmətlərindən biri Barens və Ağ dəniz sahillərinin araşdırılması və Ağ dəniz boğazına cərəyanların təsirini müəyyən etmək olmuşdur.

İstinadlar

1. "Гвоздецкий Н. А., Михайлов Н. И. Физическая география СССР. Азиатская часть". 2021-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-07.
2. "Б. В. Зубовской К истории картографирования центральной части Советской Арктики". 2002-07-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2002-07-31.
3. "Таймырский экорегион" (PDF). 2021-10-22 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-11-07.
4. "Выживание в экстремальных условиях, Северная Земля". 2020-02-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-07.
5. "Биография Николая Матусевича на сайте Планета Матусевичей". 2008-02-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-07.