Mesopotamiya tanrıları — qədim Mesopotamiya xalqlarının ibadət etdiyi tanrıların, və fövqəltəbii mifik varlıqların siyahısıdır.
Mesopotamiya inanclarında çoxlu tanrılar və fövqəltəbii mifik varlıqlar olmuşdur. Bu siyahıda onların bəziləri verilmişdir.
| Tanrının adı | Adının mənası | Əsas vəzifəsi |
|---|---|---|
| Şumer dilində “göy” deməkdir. Akkadca – Anum | Hərəkətsis göy qübbəsinin və ulduzlu göyün tanrısı; tanrıların başçısı | |
| Mifik quş. Onun başı aslanın, dırnaqları isə qartalındır | İnsanların taleyini həll edir; Uruk və Laqaş şəhərlərinin hökmdarlarının himayəçisidir; Babilistanda və Assuriyada şeytani varlıq kimi qəbul edilmişdir | |
| Şumercə a-nun-na-ke-ne "Hökmdarın toxumu" | Şumerlərdə tanrıların məclisi; Babilistanda və assurilərdə yeraltı dünyanın tanrıları, ölülərin hakimidir | |
| Bilinmir | Sümerlərdə Enkinin oğlu; cadugərliyin və təbabətin himayəçisi | |
| Bilinmir | Assurilərin baş tanrısı, Assur şəhərinin himayəçisi | |
| Bilinmir | Assurun arvadı | |
| “Hökmdar”, “cənab” | Akkad mətnlərində Sümer tanrısı Enlil, yaxud Babil tanrısı Mərduk bu adla adlandırılır | |
| Bilinmir | Akkad mətnlərində Sümer tanrısı Enlilin zövcəsi Ninlil, yaxud Babil tanrısı Mərdukun zövcəsi Sarpanitu bu adla adlandırılır | |
| Bilinmir | Laqaş şəhərinin həyat və analıq tanrısı | |
| Şumercə “göyün üzum meynəsi” | Şərabçılığın himayəçisi, Dumuzinin bacısı | |
| Şumercə “hər şeyi bilmiş” | Şumer-babil dastanının qəhrəmanı, Uruk şəhərinin tanrılaşdırılmış çarı. Ölmündən sonra, tanrılar məclisi ona yeraltı dünyanın başçısı vəzifəsinə təyin etmişdir | |
| Bilinmir | Od tanrısı | |
| Şumercə “gu-la” - ulu deməkdir | Cadugərlik və təbabətin ilahəsi | |
| Şumercə “dam-gi-na” - əsil arvad | Enkinin arvadı | |
| Sümercə “dumu-zid” "əsl oğul" (akkadca Təmmuz) | İnannanın əri; bahar və bahar qurbanının tanrısı; qoyunların çobanı; təbiətin ölən və dirilən tanrısı | |
| Bilinmir | Kiş şəhərinin baş tanrısı; savaş tanrısı | |
| Bilinmir | Göy tanrılarıdır | |
| Ola bilsin, "nin-an-na" - göy hökmdarı | Şumerlərdə Uruk şəhərinin himayəçisi; Anın qızı savaş və məhəbbət ehtirasının ilahəsidir. Babildə İştar və ‘Ereşkigal’lla eyniləşib | |
| Bilinmir | Diplomatiya və ədalət məhkəməsinin himayəçisi | |
| Bilinmir (samilərdə Adad) | Yağış, külək, şimşək və boran tanrısı | |
| Bilinmir | Sevgi və savaş ehtirası tanrıcası | |
| Bilinmir | Sevgi və quruculuq ilahəsi | |
| Bilinmir | Sümerlərin kərpic və inşaat tanrısı | |
| Bilinmir | Enki’nin oğlu; Babilistan şəhərinin baş tanrısı; günəş tanrısı | |
| Akkadca “ad” və ya “mənbə” deməkdir | Mərduk’un oğlu, babillilər və assurluların müdriklik və savadlılıq tanrısı | |
| Bilinmir | Eredu və Ur şəhərlərinin ilahəsi; ‘Enki’nin anası; ilkin hərcmərcliyin (xaosun) tanrıcası | |
| Ola bilsin sümercə. en-an-na - "Göy hökmdarı" deməkdir | Sümerlərdə ay tanrısı; Ur şəhərinin himayəçisi; Babilistanda ‘Sin’lə eyniləşmişdir | |
| Bilinmir | ‘Enki’nin qızı; yoxsul və məzlumların himayəçisi; yuxuların yozucusu | |
| Şumercə en-uru-gal "Böyük şəhərin hökmdarı" (yəni ölülər şəhərinin hökmdarı); Akkadca "na'ir kala(ma)" (yəni hər şeyin qatili) | Yeraltı dünyanın tanrısı; Ereşkiqalın əridir | |
| Şumercə "Təbibliyin xanımı" | Şumerlərdə ölən və dirilən təbiət tanrılarından biri | |
| Şumercə “su mənbələrinin xanımı” | Cadu və sehrin tanrısı | |
| Bilinmir | Lagaş şəhərinin himayəçisi; hərb və əkinçilik tanrıcası. Vəzifələri Ninurta ilə təxminən eynidir | |
| Şumercə "əsil ağacın xanımı" | Yeraltı dünyanın tanrıcalardan biri | |
| Şumercə "zərgərlərin xanımı" | Zərgərlik sənətinin ilahəsi | |
| Bilinmir | Dülgərlik sənətinin himayəçisi | |
| Bilinmir | Ana Tanrıca. Ondan tanrılar və insanlar doğulmuşdur | |
| Bilinmir | Təbiblik tanrılarından biri | |
| Bilinmir | Enlilin arvadı; Nippur şəhərinin himayəçisi | |
| Şumercə "bütün "ME"lərin xanımı" | Enmeçarranın arvadı | |
| Bilinmir | Hərb və əkinçilik tanrısı; Enlilin oğlu | |
| Şumercə "donuz xanım" və ya "Subartu (ölkədir) xanımı"; akkad mətnlərində - Papsukkal | An və İnannanın nökəri; qadın və kişi cinsində ola bilir | |
| Şumercə "arpa payının xanımı" | Sümerlərdə arpa və buğda hesabının tanrısı; sonrakı dövrlərdə (o cümlədən Babil dövründə) məktəb və savad tanrısı; Anın qızı | |
| Bilinmir | Şumer tanrısı; Nippur şəhərində Ninurta məbədinin inzibatçısı | |
| Bilinmir | Şumer tanrısıdır. Babil və Assurda vəzifələri Ninurta və Nergal ilə eynilik təşkil edirdi | |
| Bilinmir. Akkadca "Şamaş" (günəş) | Günəşin və ədalət məhkəməsinin tanrısı | |
| Bilinmir. Akkadca “İşum” | Saturn planetinin tanrısı; yeraltı dünyanın qapıçısı | |
| Bilinmir. Akkadca “bəzənmiş” deməkdir | Nümunə | |
| Bilinmir | Savaş tanrısı, İnannanın oğlu, Umma şəhərinin himayəçisi | |
| Bilinmir | Mesopotamiyada su tanrısı | |
| Şumercə "havanın hökmdarı"; akkadca Ellil | Havanın, yad ərazilərin tanrısı; çar hakimiyyətinin himayəçisi; Nippur şəhərinin himayəçisi | |
| Bilinmir | Sümerdə suvarma işlərinin tanrısı | |
| Şumercə en-ki "yerin hökmdarı"; samilərdə Həya (Ea) | Yeraltı şirin suların tanrısı; cadugərliyin və sənətlərin himayəçisi; bəşəriyyətin yaradıcısı və himayəçisi; Eredu şəhərinin himayəçisi | |
| Sümercə en-ki-du "yaxşı yerin hökmdarı"; akkadca en-ki-du "Enki yaradıb" | Dastanlarda Gilqameşin dostu və nökəri | |
| Şumercə "Bütün ‘ME’lərin hökmdarı" | Babil mətnlərində Anın ulubabası, yeraltı dünyada yaşayan ən qədim tanrılardan biri | |
| Bilinmir | Yeraltı dünyanın tanrısı | |
| Şumercə "Böyük yerin xanımı" | Nərqalın zövcəsi; yeraltı dünyanın tanrıcası | |
| Bilinmir | Taun, qətl və dağıdılmanın tanrısı |