Mustanq

Mustanq
Elmi təsnifat
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb.
Beynəlxalq elmi adı
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT
Bu parametr doldurulmayıb: latin

Mustanq (isp. mestengo/mesteño, hərf. qarışıq; ing. Mustang) — ABŞ-nin qərb ştatlarında sərbəst şəkildə gəzən vəhşi atlar. Onlar "vəhşi atlar" kimi təsvir olunsa da, əslində əhilləşdirilmiş (Equus ferus caballus) atların vəhşiləşmiş törəmələridir. XX əsrin əvvəllərində onların sayı təxminən 2 milyona çatmışdır, lakin 2008-ci il məlumatlarına görə, təxminən 33.000 mustanq qalmışdır. Müasir dövrdə bu atlar ABŞ-də qorunur və mühafizə edilir.

Xüsusiyyətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Mustanqlar tamamilə təbii seçmə yolu ilə sağ qalır və çoxalırlar. Bu, onların güclü genetikaya malik olmasını təmin edir. Onlar digər evcil at növlərindən daha güclü sümük quruluşu və vətərlərə sahibdirlər. Mustanqlar minimal qida ilə sağ qala bilir və müxtəlif iqlim şəraitinə tab gətirirlər. Bu xüsusiyyətlər onları dözümlü və uyğunlaşma qabiliyyətli edir.[1][2][3]

Tarixi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Mustanqların tarixi 1493-cü ildə Xristofor Kolumbun ikinci səyahəti zamanı Amerikaya gətirilən əhilləşdirilmiş atlarla başlamışdır. Bu atların bir qismi qaçaraq vəhşiləşmiş və zamanla müasir mustanq populyasiyasını yaratmışdır. İspanlar tərəfindən Yeni dünyaya (Florida və Meksika) gətirilən bu atlar əsasən İberiya yarımadasına aid olan İberiya at cinslərinin qarışığı idi. Bu cinslər arasında mərakeşmənşəli Bərbər atı, portuqaliyamənşəli Sorraya atı və İspaniyanın Əndəlus atı yer alırdı. Pueblo hindliləri ispanların gətirdiyi atlarla ilk tanış olan yerli xalqlardan idi. Onlar bu atlardan istifadə etməyi öyrəndikdən sonra həyat tərzlərini dəyişdirmişdilər. Atlarla tanışlıqdan əvvəl hindular yükdaşıma işlərində itlərdən istifadə edirdilər.[4][5]

Mustanqların sərbəst şəkildə geniş yayılması ABŞ-nin qərb bölgələrində onların simvolik bir məxluqa çevrilməsinə səbəb olmuşdur. Bu gün onlar həm Amerikanın tarixi, həm də təbiətinin ayrılmaz bir hissəsi hesab olunur.[6]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ Twombly, Matthew; Baptista, Fernando G.; Healy, Patricia. "Return of a Native: How the horse came home to the New World". National Geographic. March 2014. May 20, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 11, 2015.
  2. ↑ Hendricks, Bonnie L. International Encyclopedia of Horse Breeds (paperback). Norman: University of Oklahoma Press. 2007. 18–19, 301–303. ISBN 9780806138848. June 28, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 29, 2015.
  3. ↑ "Breeds of Livestock – Mustang (Horse)". ANSI.OKState.edu. Department of Animal Science, Oklahoma State University. May 7, 2002. May 11, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 29, 2015.
  4. ↑ Şablon:ВТ-МЭСБЕ
  5. ↑ Мустанги  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
  6. ↑ Haines, "Where Did the Plains Indians Get Their Horses?", January 1938, p. 117