Məzhəkəçilər (opera)

Palyaçolar
it. Pagliacci
Pagliacci (1892)
Bəstəkar	Rucero Leonkavallo
Librettoçu	Rucero Leonkavallo
Dili	italyanca
Janr	Dram
Pərdə	2
Yaradılma tarixi	1892
İlk səhnələşdirmə	21 may 1892[1]
Müddəti	1 ¼ saat
Personajlar	Personajlar: Kanio: Oyunbazlar dəstəsinin başçısı Palyaço, tenor Nedda: Kanionun arvadı, Silvioya aşiqdir, Kolombina, soprano Tonio, axmaq, Taddeo, bariton Beppe, artist, Arlekino, tenor Silvio, Neddanın sevgilisi, bariton
Premyera	22 may, 1892 Teatro Dal Verme, Milan
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Palyaçolar (it. Pagliacci) — şəxsi libretto əsasında italyan bəstəkarı Rucero Leonkavallo tərəfindən bəstələnmiş, iki pərdəli proloqlu opera. İlk premyerası 22 may, 1892 ci ildə Milanda oynanılmışdır. Operanın “Recitar/Vesti la giubba” (“Çıxış vaxtıdır/qiyafətləri geyinmək vaxtıdır”) ariyası opera aləmində çox məşhurdur.

Bəstəkar dediyi kimi uşaqlıq təsuratları əsasında bu operanı Pyetro Maskanyinin məzmunca nisbətən oxşar “Kənd saatı” operasından həvəslənərək yazmışdır. Digər bir fikirə görə operanın süjeti 1887 ci ildə Parisdə görmüş olduğu Katyulya Mendesin pyesi əsasında oynalınan tamaşadan götürülmüşdür.

Əhvalat İtaliyanın cənubunda, 1865-1870 ci illərdə Montalto kəndində “Müqəddəs Məryəmin göylərə çəkilməsi” günü (15 avqust) baş verir.

Proloq:

Qəflətən orkestrin çıxışının ortasında komediyanın personajı kloun rolunu oynayan Tanino bağlı pərdə önünə çıxaraq tamaşaçılara müraciət edərək operanın yaranma tarixçəsindən danışaraq, müəllifin məqsədinin həyatın özünü göstərmək olmuş olduğunu ərz edir.

I pərdə

Kəndə hoqqabaz artistlər təşrif buyururlar. Kəndlilər onları sevinclə qarşılayırlar. Hoqqabazların başçısı Kanio və onun arvadı Nedda furqonda, Tonio və Beppo isə piyada yol gedirlər. Kanio elan edir ki, axşam tamaşa olacaq. Arzu edənlər bu şən tamaşaya baxa bilərlər. Tamaşada axmaq və sərsəm rolunda çıxış edən təlxək Tonio Neddeye biganə deyil.

Kənd əhli mütrüfləri uğur üçün içkiyə dəvət edirlər. Beppe və Kanio məmnuniyyətlə razılıq verirlər. Tonio getmək istəmir. Kəndlinin biri kobudcasına zarafat edir: o, yəqin Neddeni ərinin əlindən almaq istəyir. Kanio bu zarafata gülmsəsə də sonradan pərt olur: onun üçün səhnədə məshərəyə qoyub gülmək başqa, həyatda isə bir başqadır. O, onun arvadına tamah salanı bağışlamaz! Nəhayət mütrüflər içki içməyə yola düşürlər. Tonio bu zaman Neddaya eşqini elan edir. Lakin Nedda gülərək onu qamçı ilə vurur. Neddia ona qarşı özünü ciddi aparır. Tonio Neddanın yanına gələn bir gənc kəndlinin necə nəvazişli öpüşlərlə qarşılandığını görür, öz ərini sevmədiyini etiraf edərkən eşidir. Tonio qisas almaq üçün bunu tez Kanioya xəbər verir. Kanio Neddanı məşuquna dediyi “Bu gecə həmişəlik sənin olacağam” sözlərini öz qulaqları ilə eşidir.

Bunu eşidən Kanio Silvionun üstünə atılır, lakin o aradan çıxa bilir. Amma onun kim olduğunu Kanio görə bilmir. Bundan qəzəblənən Kanio arvadının üstünə bıçaq çəkir. Beppo onun əlindən bıçağı alır. Bu zaman tamaşaya az qalır... geyinmək vaxtıdır. Kanio təklikdə qalır. O, ümidsizlik içindədir: oynamaq lazımdır...

II pərdə

Zurna barabanlar tamaşaya çağırır. Kolombiana məşuqunu gözləyir. Evə yaxınlaşan Arlekin sevgi serenadasını oxuyur. Kolombina onu pəncərədən evə buraxır. Onlar gecə ikən qaçmağa hazırlaşırlar. Evə qayıdan Kanio “Bu gecə mən həməşəlik sənin olacağam” sözlərini eşidir. Kanio həqiqi ehtiras və qısqanclığını gizlədə bilmir. O, artıq səhnədəki rolunu deyil həyatdakı rolunu oynayır. Qısqanc Kanio Neddanı bıçaqlayır. Ölüm ayağında Nedda məşuqu Silvionu çağırır. Gənc kəndli səhnəyə atılır. Kanio onu da öldürür. Tonio elan edir: “Komediya bitdi” (it. La comedia è finita!)

1. Archivio Storico Ricordi. 1808.