Nettinq (ing. Netting) — maliyyə və ticarət sahələrində tərəflər arasındakı borcların və ödənişlərin qarşılıqlı şəkildə hesablanması və ümumi məbləğin azaldılması prosesi. Bu üsul maliyyə əməliyyatlarının effektivliyini artırmaq və tərəflərin üzərindəki öhdəlikləri daha sadə və idarəolunan bir formaya gətirmək məqsədini daşıyır. Nettinqin mahiyyəti qarşılıqlı öhdəliklərin kompensasiya edilməsi və yalnız qalan fərq üzrə ödənişin həyata keçirilməsindən ibarətdir. Əsasən beynəlxalq ticarətdə və maliyyə institutlarının fəaliyyətində tətbiq olunan bu metod xərcləri azaltmaqla yanaşı, maliyyə axınını optimallaşdırır.
Bu proses xüsusilə beynəlxalq əlaqələrdə əhəmiyyət qazanır. Şirkətlər və maliyyə institutları qarşılıqlı borclarını bir növ balanslaşdıraraq yekun məbləği ödəməklə kifayətlənirlər. Məsələn, bir şirkət digərinə 10 milyon ABŞ dolları borcludursa, amma qarşı tərəfdən 7 milyon ABŞ dolları alacağı varsa, nettinq nəticəsində yalnız 3 milyon ABŞ dolları həcmində ödəniş həyata keçirilir. Bu sadə, lakin effektiv mexanizm maliyyə əməliyyatlarını həm sürətləndirir, həm də xərcləri azaldır.[1]
Nettinqin iki növü var. Daxili nettinq şirkət və ya təşkilat daxilində həyata keçirilən nettinq prosesidir. Müxtəlif departament və bölmələr arasındakı maliyyə öhdəlikləri daxili nettinq vasitəsilə tarazlaşdırılır. Xarici nettinq müxtəlif şirkətlər və maliyyə institutları arasında ödənişlərin və borcların qarşılıqlı şəkildə hesablanmasıdır. Bu növ nettinq beynəlxalq ticarət və maliyyə bazarlarında geniş istifadə olunur.[1]
Nettinq, xüsusilə beynəlxalq ticarət və maliyyə əməliyyatlarında əhəmiyyətli rol oynayır. Beynəlxalq ticarət əməliyyatlarında iştirak edən şirkətlər qarşılıqlı ödənişlərini hesablayaraq yalnız fərq məbləğini ödəyirlər. Bu yanaşma əməliyyatların sürətini artırır və xərcləri azaldır. Bankçılıq və maliyyə institutları da nettinq üsulundan geniş şəkildə faydalanır. Banklar və maliyyə təşkilatları, müştəriləri arasındakı maliyyə öhdəliklərini qarşılıqlı şəkildə azaldaraq əməliyyatların optimallaşdırılmasını təmin edirlər. Bundan əlavə, nettinq hüquqi sənədlər və sazişlərdə də istifadə olunur. Bu cür sənədlərdə nettinq tərəflər arasındakı öhdəliklərin dəqiq müəyyənləşdirilməsinə və potensial mübahisələrin həllinə kömək edir.[2]
Nettinqin tətbiqi bir sıra üstünlüklər təqdim edir. İlk növbədə, bu proses maliyyə xərclərini azaldır. Ödənişlərin və əməliyyatların sayının azalması nəticəsində xərclər minimuma endirilir. Bununla yanaşı, nettinq risklərin idarə edilməsində də mühüm rol oynayır. Qarşılıqlı borcların birləşdirilməsi risklərin daha effektiv şəkildə idarə olunmasına imkan verir. Nettinq həmçinin mürəkkəb maliyyə proseslərini sadələşdirir və əməliyyatların daha sürətli həyata keçirilməsinə şərait yaradır. Pul axınının daha səmərəli idarə olunması da nettinqin digər üstünlüklərindən biridir. Bu üsul vasitəsilə tərəflər daha az ödəniş həyata keçirərək öz maliyyə resurslarını daha effektiv şəkildə idarə edə bilirlər.[3]
Bununla belə, nettinqin tətbiqi müəyyən çətinliklər və risklər də doğura bilər. Hüquqi məsələlər bu prosesin əsas problemlərindən biridir. Tərəflər arasında düzgün razılaşma olmadıqda, ödənişlərin necə azaldılacağı ilə bağlı hüquqi mübahisələr yarana bilər. İqtisadi qeyri-sabitlik şəraitində nettinqin tətbiqi riskli ola bilər və tərəflərin öhdəliklərini tam şəkildə yerinə yetirməsi çətinləşə bilər. Beynəlxalq əməliyyatlar zamanı isə nettinq bəzən mürəkkəb və bürokratik maneələrlə üzləşir ki, bu da prosesin həyata keçirilməsini çətinləşdirir.[4]