Odens

Odens
Odense
Gerb
Gerb
55°24′ şm. e. 10°23′ ş. u.HGYO
Ölkə Danimarka
Region Cənubi Danimarka
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 988
Sahəsi 79.30 km²
Mərkəzin hündürlüyü 13 ± 1 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi 182,387 nəfər (2023)
Aqlomerasiya 504,066
Rəsmi dili Danimarka dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu (+45) 6
Poçt indeksi 5000
Digər
odense.dk
Odens xəritədə
Odens
Odens
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Odens Danimarkanın üçüncü ən böyük (KopenhagenOrhusdan sonra) və Funen adasında yerləşən ən böyük şəhəridir. 1 yanvar 2023-cü il tarixinə əsasən şəhərin əhalisinin sayı 182.387[1] nəfər olmuşdur. Odens Bələdiyyəsinin ərazisində isə 207.762 əhali yaşayırdı[2], bu isə onu Danimarkanın dördüncü ən böyük bələdiyyəsi edir (Kopenhagen, OrhusAalborq bələdiyyələrindən sonra). AvrostatİƏİT-nin 1 iyul 2022-ci il məlumatına görə Funen əyalətindəki (Danimarka: >landsdel) bütün bələdiyyələri əhatə edən Odense Böyükşəhər (aqlomerasiya) ərazisində 504,066 nəfər əhali yaşamaqdadır.[3]

Şəhər 1970-ci ilə qədər Odens qraflığının, 1970-ci ildən 2007-ci ilin yanvarın birinə qədər, Cənubi Danimarka Bölgəsinin bir hissəsinə çevrildiyi vaxta qədər, Funen qraflığının mərkəzi olmuşdur. Odense hər şeydən əvvəl nağılları ilə yadda qalan Hans Kristian Andersenlə sıx əlaqəyə malikdir.[4] O, 1805-ci ildə bu şəhərdə anadan olub və uşaqlıq illərini burada keçirib.

Odense ərazisində 4000 ildən artıqdır ki, insan məskənləri salınıb, baxmayaraq ki, eramızın 988-ci ilinə qədər heç yerdə şəhər haqda yazılı məlumat tapmaq mümkün olmayıb, 1070-ci ildə Odens artıq çiçəklənən bir şəhərə çevrilmişdir. Son Vikinq kralı hesab edilən Danimarkalı IV Kanut , 10 iyul 1086-cı ildə burada kəndlilər tərəfindən öldürülüb. Şəhər 1249-cu ildə saray savaşlarından sonra yandırılsa da, o, tez bir zamanda bərpa edilib Orta əsrlərin ticarət mərkəzinə çevrildi. Bir müddət davam edən iqtisadi çöküşdən sonra, 18-ci yüzillikdə genişmiqyaslı inkişaf planları qəbul edildi, bu, Odens sarayının yenidən qurulmasına və ticarəti asanlaşdıran Odens limanına kanalın tikintisinə səbəb oldu. 1865-ci ildə burada Danimarkanın ən böyük dəmir yolu terminallarından biri tikildi, bu da əhalini və ticarəti daha da artırdı və 1900-cü ildə Odensin əhalisi 35.000-ə çatdı. Odensin Odinstårnet 1935-ci ildə tikiləndən sonra, Avropanın ən hündür qüllələrindən biri oldu, lakin İkinci Dünya Müharibəsi zamanı nasistlər tərəfindən dağıdıldı. Cənubi Danimarka Universiteti 1966-cı ildə burada yaradılmışdır.

Odens adı "Odinin ziyarətgahı" mənasını verən Odins və Vé sözlərindən götürülmüşdür, çünki çağında ərazi Nordların tanrısı Odinin ibadətgahı idi.[5]

Odens iqlimi
Göstərici Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek İl
Mütləq maksimum, °C 11,2 13,4 18,5 27,4 28,8 31,6 33,4 33,6 27,7 23 15,8 12,4 33,6
Maksimum orta, °C 3,1 3,3 6,1 10,7 16 19,2 21,3 21,4 16,9 12,3 7,4 4,5 11,9
Orta temperatur, °C 1 1,1 3,1 6,6 11,6 14,7 16,6 16,5 13 9,2 5,1 2,5 8,4
Minimum orta, °C −1,5 −1,4 0,1 2,5 6,7 9,9 11,7 11,5 8,9 5,8 2,4 0,2 4,7
Mütləq minimum, °C −21,6 −20 −14,9 −5,3 −2 1,7 3,6 4,2 −1,4 −4,1 −16,2 −20 −21,6


Əhali qrupları il
2023[6][7]
Nömrə %
Danimarka əsilli 171,670 82,59%
Köçkünlər 25,732 12,38%
Aİ-27 7,716 3,71%
Aİ-27 xaricində Avropa 8,376 4,03%
Afrika 3,944 1,9%
Şimali Amerika 301 0,14%
Cənubi və Mərkəzi Amerika 542 0,26%
Asiya 15,192 7,31%
Okeaniya 76
Vətəndaşlığı olmayan
Naməlum
Ümumi 207,864 100%
Xarici vətəndaşların mənsub olduğu ölkələr[8]
Milliyyət Əhali (2018)
Türkiyə [[Türkiyə]] 2,413
Somali Somali 2,296
Vyetnam Vyetnam 2,177
Bosniya və Herseqovina Bosniya və

Herseqovina

1761
Polşa Polşa 1,639
Suriya Suriya 1,314
Almaniya Almaniya 1,312
İran İran 1,129
Rumıniya Rumıniya 901

Görkəmli sakinlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nyels Helve1 Petersen, 2008
  • Yorgen Sadolin (təq. 1490 – 1559) danimarkalı islahatçı
  • Frans Berq (1504–1591) ruhani, Odens rektoru 1581,[9] Oslo yepiskopu 1548–1580
  • Yakob B. Uinslou (1669–1760) Danimarka əsilli fransız anatomist.
  • İda Falbe-Hansen (1849–1922) danimarkalı pedaqoq, filoloq və qadın fəalı
  • Anna Lohse (1866–1942), müəllim və qadın hüquqları müdafiəçisi
  • Lise Østergaard (1924–1996) psixoloq və siyasətçi[10]
  • Nyels Helveq Petersen (1939–2017) siyasətçi,[11] Xarici İşlər Naziri 1993–2000
  • Vikram Kaur Xalsa (Kristen Lindholm kimi 1943-cü ildə anadan olub), keçmiş aktrisa,[12] indi Sikh ilahiyyatçısı
  • Bendt Bendtsen (1954-cü il təvəllüdlü) 2009-dan 2019-a qədər Danimarka siyasətçisi və Avropa Parlamentinin üzvü
  • Lars Kristian Lilleholt (1965-ci il təvəllüdlü) siyasətçi,[13] keçmiş Energetika, Kommunal Təsərrüfat və İqlim Naziri.
  • Jeanette Varberg (1978-ci il təvəllüdlü) arxeoloq, Danimarka Milli Muzeyinin kuratoru

Qardaşlaşdığı şəhərlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Odenslə qardaşlaşmış 28 şəhər var.[14] Onlardan bir neçəsi aşağıda qeyd olunub:

  1. "Statistikbanken". www.statistikbanken.dk. 3 November 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 August 2022.
  2. "Folketal den 1. i kvartalet efter område, køn, alder og civilstand - Statistikbanken - data og tal". www.statistikbanken.dk. 27 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 August 2022.
  3. "Befolkningstal". www.dst.dk (danimarka). 14 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 August 2022.
  4. "Hans Christian Andersen". 9 November 2021. 29 November 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2023.
  5. "Odense, Denmark". Danishnet.com. 3 December 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 June 2014.
  6. "Statistikbanken". www.statbank.dk. 2023-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-02.
  7. "Population at the first day of the quarter by region, sex, age (5 years age groups), ancestry and country of origin - StatBank Denmark - data and statistics". www.statbank.dk. 2023-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-02.
  8. "Population at the first day of the quarter by municipality, sex, age, marital status, ancestry, country of origin and citizenship". Statistics Denmark. 19 October 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 October 2014.
  9. Store norske leksikon, Frants Berg Arxivləşdirilib 2022-11-07 at the Wayback Machine retrieved January 2018
  10. Kulturministeriet, Lise Østergaard (S) (in Danish) Arxivləşdirilib 2020-08-10 at the Wayback Machine retrieved January 2018
  11. "Jysk Fynske Medier P/S, 03". 2019-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-15.
  12. IMDb Database retrieved 16 may 2020
  13. "The Ministry of Energy, Utilities and Climate, Curriculum Vitae, Lars Chr". 2018-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-15.
  14. "Twin Cities". Odense Municipality. 15 July 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 July 2014.
  15. "Partnership". Kaunas International Relations. 15 March 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 November 2011.