Ofşorinq

Ofşorinq (ing. Offshoring) — şirkətlərin iş proseslərini,^[1][2][3] istehsalını və ya xidmətlərini digər ölkələrə köçürməsi deməkdir. Əsasən xərcləri azaltmaq,^[4] işçi qüvvəsi və resurslardan daha səmərəli istifadə etmək məqsədilə həyata keçirilir. Ofşorinq birbaşa xarici investisiyalarla bağlıdır və qlobal iqtisadiyyatda geniş yayılmış praktikadır. Ofşorinq birbaşa xarici investisiyalarla bağlıdır və qlobal iqtisadiyyatda geniş yayılmış praktikadır.^[5][6]

Azərbaycanda ofşorinq praktikası nisbətən məhduddur, lakin bəzi şirkətlər IT və ya proqram təminatı xidmətlərini xarici ölkələrdən almağa başlayıblar. Digər tərəfdən, enerji sektoru ilə əlaqədar xarici şirkətlərin Azərbaycanda fəaliyyət göstərməsi, bir növ "reverse offshoring" (əks ofşorinq) kimi dəyərləndirilə bilər.^[7]

Növləri

1. İstehsalat ofşorinqi — şirkətlər istehsalat proseslərini xarici ölkələrə köçürür. Məsələn, avtomobil şirkətinin ehtiyat hissələri zavodlarını daha ucuz işçi qüvvəsinə malik bir ölkəyə köçürməsi.^[8]
2. Xidmət ofşorinqi — müştəri xidməti, IT dəstəyi, maliyyə və mühasibat kimi xidmətlərin xaricdən idarə olunması. Məsələn, çağrı mərkəzlərinin Hindistana köçürülməsi.^[9]
3. Tədqiqat və inkişaf ofşorinqi (R&D) — yeni texnologiya və məhsulların inkişafı üçün xarici ölkələrdə tədqiqat mərkəzlərinin yaradılması. Məsələn, ABŞ texnologiya şirkətlərinin Çin və ya Şərqi Avropa ölkələrində R&D mərkəzləri açması.^[10]

Məqsədləri

Əmək haqqı, istehsalat və ya xammal xərcləri daha aşağı olan ölkələrə^[11] köçməklə xərcləri azaltmaq. Daha ixtisaslı və ya ucuz işçi qüvvəsinə və xammal mənbələrinə çıxış əldə etmək. Fərqli vaxt zonalarında fəaliyyət göstərən ofşor komandalarla^[12] işləri fasiləsiz davam etdirmək. Bəzi ölkələrdəki vergi stimulları şirkətlərin ofşor fəaliyyətini cəlbedici edir.^[13]

Üstünlükləri və çatışmazlıqları

Üstünlükləri	Çatışmazlıqları
Aşağı əməyin dəyəri və istehsalat xərcləri şirkətlərin daha rəqabətli qiymətlər təklif etməsinə imkan verir	Müxtəlif dillər və mədəniyyətlər arasında anlaşılmazlıq yarana bilər[14]
Şirkətlər xarici bazarların xüsusiyyətlərini daha yaxşı anlayır və bu bazarlara yaxınlaşır	Uzaq məsafədən komanda idarə etmək və keyfiyyətə nəzarət çətin ola bilər[15]
Əsas fəaliyyətlərinə daha çox diqqət ayırmaq üçün qeyri-əsas funksiyaları xaricə ötürə bilərlər	Yerli işçilərin işlərini itirməsinə səbəb olur, bu da sosial narazılıq yarada bilər
Müxtəlif vaxt zonalarında olan ofşor komandalar şirkətlərin fasiləsiz işləməsinə imkan verir	Xarici komandalarla işləmək məlumatların və intellektual mülkiyyətin təhlükəsizliyini təhdid edə bilər

İstinadlar

1. "Indian IT moves to 'near-sourcing'". Financial Times. November 1, 2006. December 10, 2022 tarixində arxivləşdirilib.
2. Elizabeth Mott. "Communication Problems When Outsourcing". Hearst Newspapers. 27 February 2014. 1 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 December 2024.
3. "Effective communication for successful outsourcing". 2024-08-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-12.
4. Zuckerman, Michael A. "The Offshoring of American Government". November 2008. SSRN 1143044.
5. Stephan Manning; Silvia Massini; Arie Lewin. "SSRN-A Dynamic Perspective on Next-Generation Offshoring: The Global Sourcing of Science and Engineering Talent". Academy of Management Perspectives. 22 (3). October 20, 2008: 35–54. doi:10.5465/amp.2008.34587994. SSRN 1287369.
6. Cliff Justice; Stan Lepeak. "Captive Audience: How to Partner with Service Providers to Improve In-House Offshore Operations". CIO magazine. 2021-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-12. a.k.a. internal shared-services centers in low-cost locations
7. Miszczynski, Milosz. "Labour arbitrage: the lifecycle of a global production node". Journal of Organizational Ethnography. 5 (2). 2016-06-22: 106–122. doi:10.1108/JOE-04-2016-0009. ISSN 2046-6749. 2023-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-12.
8. See "Appendix II: Definitions of Offshoring" in General Accounting Office: "International Trade: Current Government Data Provide Limited Insight into Offshoring of Services", September 2004. Imported intermediate goods are included in offshoring in "Swenson, D: "International Outsourcing", in The New Palgrave Dictionary of Economics, 2008.
9. "Staying put. European jobs are not coming back because few of them went in the first place". The Economist. January 2013. 2017-06-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-12.
10. Carmel, Erran; Abbott, Pamela. "Why 'nearshore' means that distance matters". Communications of the ACM. 50 (10). October 2007: 40–46. doi:10.1145/1290958.1290959.
11. Amy Karson; Marcia Brown. A Nonprofit Guide to Outsourcing (PDF). Nonprofit Coordinating Committee of New York. October 2012. 2019-10-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
12. "PLANTS SEEN NEAR SOURCE OF SUPPLY; Shift of the Chemical Industry to Sites With Basic Minerals Is Predicted TRANSPORTATION A FACTOR Potential Factory Migration Is Cited in Report to American Chemical Society". The New York Times. 6 August 1939. 2 April 2018 tarixində arxivləşdirilib.
13. "HOW TO HANDLE MATERIAL.; Founding Industries Near Source of Supplies the Best Policy". The New York Times. 30 November 1913.
14. Gartner Outlines the Top 10 Forces to Impact Outsourcing and IT Services Industry. Sep. 2010
15. Baase, Sara. A Gift of Fire: Social, Legal, and Ethical Issues for Computing and The Internet (Third). Harlow: Prentice Hall. 2008. ISBN 978-0-13-600848-4.

Ədəbiyyat

• Jackie Northam. "As Overseas Costs Rise, More U.S. Companies Are 'Reshoring'". All Things Considered. National Public Radio. January 27, 2014. İstifadə tarixi: 20 May 2015.
• Jon Talton. "Outsourcing not what you think, say researchers". Seattle Times. February 22, 2014.
• Jim Zarroli. "'Reshoring' Trend Has Little Impact On U.S. Economy, Study Finds". Morning Edition. National Public Radio. December 16, 2014. İstifadə tarixi: May 20, 2015.
• "Industrial Property Boost as Manufacturers Return Home". Birmingham Post. December 4, 2014.
• Catherine L. Mann & Jacob Funk Kirkegaard, Accelerating the Globalization of America: The Role for Information Technology, Institute for International Economics, Washington D.C., Peterson Institute for International Economics (June 2006).
• Stephan Manning, Silvia Massini & Arie Y. Lewin, A Dynamic Perspective on Next-Generation Offshoring: The Global Sourcing of Science and Engineering Talent, Academy of Management Perspectives, Vol. 22, No. 3 (October 2008), pp. 35–54. JSTOR 27747462
• Ed Marcum. "Some businesses learning value of bringing factories back to the U.S." Knoxville News Sentinel. August 7, 2010.

Xarici keçidlər

• An Atlas of Offshore Outsourcing by David E. Gumpert (BusinessWeek online)