Qazaxıstan Konstitusiya Şurası

Qazaxıstan Konstitusiya Şurası
qaz. Қазақстан Республикасы Конституциясының Кеңесі
Ümumi məlumatlar
Ölkə	Qazaxıstan
Yeri	Astana, Qazaxıstan, D. Kunayev küç., ev 39
Yaranma tarixi	29 dekabr 1995[1]
Sədr	Kayrat Mamiyev
ksrk.gov.kz

Qazaxıstan Konstitusiya Şurası — Qazaxıstanda konstitusiya nəzarətinin kollektiv orqanı.

Haqqında

Qazaxıstan Respublikası Konstitusiya Şurası 7 üzvdən ibarətdir. Konstitusiya Şurasının sədri və iki üzvü Prezident tərəfindən, müvafiq olaraq iki üzvünü Senat və Məclisi 6 il müddətinə təyin edirlər. Konstitusiya Şurasının ömür üzvləri haqlı olaraq Respublikanın keçmiş prezidentləridir.

Hazırkı sədr Kayrat Mamiyevdir.

Şura 1995-ci il Konstitusiyasında nəzərdə tutulmuşdur və Qazaxıstan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsini əvəz etmişdir. Respublika Prezidentinin etirazları Konstitusiya Şurası üzvlərinin ümumi sayının üçdə ikisinin səsi ilə həll edilən bir bütün olaraq və ya bir hissəsi olaraq Konstitusiya Şurasının qərarına təqdim edilə bilər (maddə 73 Konstitusiya). 2017-ci il Konstitusiyasına edilən dəyişikliklərlə Prezidentin etiraz hüququ ləğv edildi.^[2]

Prezident, Senat sədri, Məclisi sədri, parlamentin ümumi sayının ən azı beşdə biri, Baş nazir (Konstitusiyanın 72-ci maddəsi), məhkəmə (Konstitusiyanın 78-ci maddəsi — yalnız Konstitusiyada və vətəndaşda normativ hüquqi aktla təsbit edilmiş insan hüquq və azadlıqlarının pozulması halında).

Səlahiyyəti

Konstitusiya Şurası Konstitusiyanın 72-ci maddəsi ilə səlahiyyətlidir:

respublika prezidenti, parlament deputatları seçkilərinin və respublika referendumu keçirilməsinin düzgünlüyünü yoxlamaq; parlament tərəfindən qəbul edilən qanunların Prezident tərəfindən imzalanmadan əvvəl Konstitusiyaya uyğunluğunu yoxlamaq; Parlament və Palataları tərəfindən qəbul edilmiş qərarların Konstitusiyaya uyğunluğunu yoxlamaq; təsdiqlənməmişdən əvvəl Konstitusiyanın beynəlxalq müqavilələrə uyğunluğunu yoxlamaq; Konstitusiya normalarına rəsmi təfsir vermək; prezidentin vəzifəsindən azad edilməsi və ya vəzifəsindən azad edilməsi proseduruna riayət edilməsi barədə (Şuraya xüsusi müraciət edilmədən - Konstitusiyanın 47-ci maddəsi); Konstitusiyaya düzəlişlər qəbul edərkən rəy vermək.

Konstitusiyanın 74-cü maddəsinin 3-cü bəndinə uyğun olaraq, Konstitusiya Şurasının qərarları qəbul edildiyi gündən qüvvəyə minir, ümumiyyətlə respublikanın bütün əraziləri üçün məcburidir, qətidir və şikayət verilə bilməz. Konstitusiya Şurasının yüksək statusu nəzərə alınmaqla, səlahiyyət müddəti ərzində həbs oluna bilməyən, həbs oluna bilməyən, məhkəmə tərəfindən verilmiş inzibati cəzalara məhkum edilmiş, razılığı olmadan cinayət məsuliyyətinə cəlb olunan sədr və üzvlərinin toxunulmazlığı təmin edilir. Parlament (yerindəcə həbs olunma və ya ağır cinayətlərin törədilməsi halları xaricində ^[3])^[4].

İstinadlar

1. "Конституционный закон Республики Казахстан 29 декабря 1995 года «О Конституционном Совете Республики Казахстан»". 2019-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-17.
2. "Конституция Республики Казахстан — Официальный сайт Президента Республики Казахстан". Akorda.kz. 2020-05-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-30.
3. "Конституция". Официальный сайт Президента Республики Казахстан (rus). 2021-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-04-21.
4. Конституционный совет  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.

Ədəbiyyat

• Хитрин Ю. Конституционный Совет Республики Казахстан: особенности статуса и пути повышения эффективности его деятельности «Конституционное правосудие» № 4(14) 2001-1(15) 2002
• Конституционный Совет Республики Казахстан «Конституционное правосудие» № 2(12) 2001

Həmçinin bax