Qutluq Bilgə Kül xaqan

Qutluq Bilgə Kül xaqan
骨咄禄毗伽阙可汗
Uyğurların I xaqanı
744 – 747
Sonrakı	Bayan Çur xaqan
Şəxsi məlumatlar
Vəfat tarixi	747
Vəfat yeri	Ordu-Balıq
Atası	Huşu
Uşaqları	Bayan Çur xaqan Tun Bağa Tarxan

Qutluq Bilgə Kül xaqan (Çincə:骨咄禄毗伽阙可汗) — Uyğur xaqanlığının qurucusudur. 744-747-ci illər arasında hökmdarlıq etmişdir^[1].

İlk illəri və hakimiyyətə gəlməsi

Atası Huşunun (Çincə:护输) ölümündən sonra Uyğur qəbilələrinin başçılığına keçən və Qutluq Boyla titulu ilə hakimiyyətə gəlmişdi. Bilgə xaqanın ölümündən sonra Göytürklər arasında müharibə başladı və Basmıllar, Uyğurlar və Qarluqların müttəfiqliyi ilə başlayan mübarizə son Göytürk xaqanı Azmış xaqanın devrilməsi ilə nəticələndi. Azmış Xaqanın başı Çinə göndərildi.

Hakimiyyəti

Qutluq Bilgə Kül xaqan Doqquz Oğuz qəbilələrinin başçısı idi. Doqquz Oğuzun Yağlakar qəbiləsindən olan xaqan digər qəbilələri öz təbəəsi hesab edirdi. Ordu-Balıq şəhərini paytaxt elan etmişdi. Yerinə vəliəhd kimi oğlu Tay Bilgə Tutuğu təyin edib vəfat etmişdir.

Ailəsi

1. Tay Bilgə Tutuq - vəliəhd, 747-ci ildə Bayan Çur tərəfindən öldürüldü^[2]
2. Bayan Çur xaqan
3. Tun Bağa Tarxan

Birləşdirdiyi qəbilələr

Doqquz Oğuz qəbilələri

1. Uturkar
2. Turlamvür
3. Bokasıkır
4. Avuçak
5. Kərsər
6. Xoqorsuv
7. Yabtukar
8. Ayavir
9. Yağlakar sülaləsi

Tele qəbilələri

1. Buqu
2. Hun
3. Bayirku
4. Tonqra
5. Sige
6. Kibir

Qarluq qəbilələri

1. Bulaq
2. Çigil
3. Taşğıl

İstinadlar

1. Mackerras, Colin (1990), "Chapter 12 - The Uighurs", in Sinor, Denis, The Cambridge History of Early Inner Asia, Cambridge University Press, pp. 317–342, ISBN 0 521 2,4304 1
2. Prof. Dr. Saadettin Yağmur Gömeç - Uygur Türkleri Tarihi ve Kültürü, səh. 24, 1997

SƏLƏF -

Qutluq Bilgə Kül xaqan 744-747

XƏLƏF Bayan Çur xaqan