Romen Qari

Romen Qari
fr. Romain Gary
Doğum adı Roman Kacew
Təxəllüsləri Emil Ajar, Fosko Sinibaldi, Şatan Boqat
Doğum tarixi
Doğum yeri Vilna, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi (66 yaşında)
Vəfat yeri Paris, Fransa
Vəfat səbəbi güllə yarası[d]
Vətəndaşlığı Fransa Fransa
Milliyyəti litva əsilli fransız
Təhsili
  • Paris Universitetinin Hüquq fakültəsi[d] (1935–1938)
Fəaliyyəti yazıçı, kinorejissor, ssenarist, diplomat
Fəaliyyət illəri 1945-1980
Əsərlərinin dili Fransız dili
İstiqamət Postmodernizm
İlk əsəri Avropa təhsili (Education européenne)
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Romen Qari (əsl adı Roman Katsev (Roman Kacew), təxəllüsü Emil Ajar (Émile Ajar); 21 may 1914[1][2], Vilnüs, Rusiya imperiyası – 2 dekabr 1980[3][4][…], VII arondisman, Fransa[5]) — yəhudi əsilli fransız yazıçısı, kinorejissor, ssenarist və diplomat. İkinci dünya müharibəsi dövründə hərbi pilot olmuşdur. İki dəfə Qonkur mükafatı laureatı olan yeganə şəxsdir (1956, 1975).

Həyat və yaradıcılığı

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Əsl adı Roman Katsev olan yazıçı 8 may 1914-cü ildə Rusiya imperiyasının Vilna şəhərində (indiki Vilnüs, Litva), yəhudi ailəsində dünyaya gəlmişdir. Üç yaşında ikən ailəsi ilə birlikdə Varşavaya köçür. Atası Arye-Leyb Katsev 1925-ci ildə ailəni tərk edir və yenidən evlənir. Bu vaxtdan etibarən Roman anası Nina Ovçinski tərəfindən tərbiyə olunur. 1928-ci ildə o, anası ilə Fransaya, Nitsa şəhərinə köçür. Bu dövrdə Eks-an-Provans və Paris şəhərlərində hüquq təhsili alır və eyni zamanda hərbi pilot olmağa hazırlaşır.

İkinci dünya müharibəsi dövründə Roman Böyük Britaniyaya gedir və Şarl de Qoll tərəfindən yaradılan müqavimət hərəkatına qoşulur. Pilot kimi Avropa və Afrikadakı döyüşlərdə iştirak edir. O, 65 saatdan artıq uçaraq, 25-dən artıq uğurlu hücumda iştirak etmişdi. Döyüşlərdə göstərdiyi qəhrəmanlığa görə çox sayda şərəf nişanı və medallarla mükafatlandırılmışdı.

Müharibədən sonra diplomatik xidmətdə qulluq etməyə başlayır və eyni zamanda 1945-ci ildə özünün ilk hekayəsini yayımlayır. Tezliklə Romen Qari bəzilərini Emil Ajar təxəllüsü ilə yazacağı 30-dan artıq roman, hekayə və memuarla Fransanın ən məhsuldar və məşhur yazıçılarından birinə çevrilir. Bundan əlavə o, Fosko Sinibaldi və Şatan Boqat təxəllüslərinin hər biri ilə bir roman yayımlamışdır.

1952-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nyu-Yorkdakı, 1955-də isə Londondakı mərkəzində fransız nümayəndəliyinin katibi, 1956-cı ildə Fransanın Los-Ancelesdə baş konsulu təyin olunur.

İlk həyat yoldaşı Britanyalı yazıçı, jurnalist və "Vogue" jurnalının redaktoru Lesli Blanş olmuşdur. Bu evlilik 1944-cü ildən 1961-ci ilədək davam etmişdir.

1962–1970-ci illər arasında məşhur amerikalı aktrisa Cin Siberqlə ailə həyatı yaşayır. Romen Qarinin bu evlilikdən Aleksandr Dieqo Qari adlı bir oğlu vardır.

1956-cı ildə yazıçı "Səmanın kökləri" (Les racines du ciel) əsərinə görə Fransanın ən yüksək ədəbi mükafatı olan Qonkur mükafatına layiq görülür. O, həm də hər yazıçıya yalnız bir dəfə verilən bu mükafatı iki dəfə almış yeganə şəxsdir. Birinci dəfə Romen Qari adı ilə, ikinci dəfə isə 1975-ci ildə Emil Ajar təxəllüsü ilə yazdığı "Həyat irəlidədir" (La vie devant soi) əsərinə görə.

Romen Qari 1980-ci il dekabrın 2-də tapançadan açdığı atəşlə intihar edir. Cin Siberqlə ayrıldıqdan sonra sarsılan Qarinin intiharında Siberqin 1979-cu ildəki müəmmalı ölümündən sonra girdiyi böhranın böyük təsiri olduğu güman edilir. Ölümqabağı məktubunda o, yazır:

"Bunu əsəb gərginliyi ilə izah etmək olar, amma onu da nəzərə almaq lazımdır ki, bu, mən yetkin insan olduğum andan başlayıb və məhz o, mənə ədəbiyyatla layiqincə məşğul olmağa yardım edib."

Əsərləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Romen Qari adı ilə

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Education européenne (1945);
  • Tulipe (1946); (1970-ci ildə redaktə edilərək yenidən yayımlanmışdır)
  • Le grand vestiaire (1949)
  • Les couleurs du jour (1952)
  • Les racines du ciel – 1956-cı il Qonkur Ədəbiyyat Mükafatı;
  • Lady L. (1957)
  • La promesse də l'aube (1960);
  • Johnie Coeur (1961);
  • Gloire à nos illustres pionniers (1962, qısa hekayələr)
  • The ski bum (1965)
  • Pour Sganarelle (1965, ədəbi məqalə)
  • Les Mangeurs d'Etoiles (1966);
  • La rəqsə də Gengis Cohn (1967);
  • La tête coupable (1968)
  • Chien blanc (1970); (Film uyğunlaşdırması, White Dog, 1982)
  • Les trésors də la Mer Rouge (1971)
  • Europa (1972)
  • The Qəsb (1973)
  • Les enchanteurs (1973)
  • La nuit istixana calme (1974, müsahibə)
  • Au-delà de cette limite votre ticket n'est plus valable (1975);
  • Clair də femme (1977),
  • La bonne moitié (1979, tamaşa)
  • Les clowns lyriques (1979); "Les couleurs du jour" romanının yeni versiyası.
  • Les cerfs-volants (1980);
  • Vie et/ət mort d'Émile Ajar (1981, Ölümündən sonra nümayiş olunmuşdur)
  • L'homme à la colombe (1984, ölümündən əvvəlki son versiyası)
  • L'affaire homme (2005, məqalə və müsahibələri)
  • L'orage (2005, qısa hekayələri və tamamlanmamış romanları)

Emil Ajar adı ilə

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Gros calin (1974);
  • La vie devant soi – 1975-ci il Qonkur Ədəbiyyat Mükafatı (Kino uyğunlaşdırması: "Madam Roza", 1977)
  • Pseudo (roman) (1976);
  • L'Angoisse du roi Salomon (1979);
  • Gros calin (2007, nəşr olunmamış orijinal halının son fəslinin daxil edildiyi yeni versiyası)

Fosko Sinibaldi adı ilə

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • L'homme à la colombe (1958)

Şatan Boqat adı ilə

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Les têtes də Stéphanie (1974)

Filmoqrafiya

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Rejissor olaraq

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Quşlar ölmək üçün Peruya uçur (Les oiseaux vont mourir au Pérou, 1968)
  • Öldür! (Kill!, 1971)

Ssenarist olaraq

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Ədəbiyyat

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Émile Ajar (Romain Gary), Hocus Bogus, Yale University Press, 2010, 224p, ISBN 978-0-300-14976-0 (translation of Pseudo by David Bellos, includes The Life and Death of Émile Ajar)
  • Myriam Anissimov, Romain Gary, le caméléon (Denoël 2004)
  • David Bellos, Romain Gary: A Tall Story, Harvill Secker, 2010, 528p, ISBN 978-1-84343-170-1
  • Romain Gary, Promise at Dawn (Revived Modern Classic), W. W. Norton & Company, 1988, 348p, ISBN 978-0-8112-1016-4
  • Nancy Huston, Tombeau de Romain Gary (Babel, 1997) ISBN 9–782742-703135
  • Dominique Bona, Romain Gary (Mercure de France, 1987) ISBN 2-7152-1448-0
  • Cahier de l'Herne, Romain Gary (L'Herne, 2005)
  • Schoolcraft, Ralph W. Romain Gary: The Man Who Sold his Shadow. University of Pennsylvania Press. 2002. ISBN 0-8122-3646-7.
  • Lesley Blanch, Romain, un regard particulier (Editions du Rocher, 2009) ISBN 978–2268067247
  • Carine Marret, Romain Gary – Promenade à Nice (Baie des Anges, 2010)

Xarici keçidlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Vikianbarda Romen Qari ilə əlaqəli mediafayllar var.
  1. ↑ Romain Gary // Internet Broadway Database (ing.). 2000.
  2. ↑ Romain Gary // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.
  3. ↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  4. ↑ Romain Gary // Encyclopædia Britannica (ing.).
  5. ↑ The Rise and Fall of Pseudonyms (ing.). // The New York Times / J. Kahn Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2011. ed. size: 443000 ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X