Rüstəm mirzə (Teymuri)

Rüstəm mirzə
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	1381
Vəfat tarixi	1 sentyabr 1424
Vəfat yeri	İsfahan, Mərkəzi bəxşi^[d], İsfahan şəhristanı, İsfahan ostanı, İran
Fəaliyyəti	qubernator, hərbi lider^[d]
Atası	Şeyx Ömər mirzə
Ailəsi	Teymurilər
Dini	islam

Rüstəm mirzə (1381 – 1 sentyabr 1424, İsfahan) — Əmir Teymurun nəvəsi, Şeyx Ömər mirzənin ikinci oğlu, Teymuri mirzəsi.^[1]

Həyatı

1381-ci ildə dünyaya gəldi. Atası Əmir Teymurun böyük oğlu Şeyx Ömər mirzə, anası isə onun xanımlarından Qutluq Tərxan ağadır. 1392-ci ildə babası Əmir Teymurun istəyilə Qiyasəddin Tarxanın qızıyla evləndirildi. Hələ 13 yaşında ikən atası sui-qəsd nəticəsində öldürüldü və anası Mülkət ağa siyasi gücü səbəbilə əmisi Şahrux mirzəylə evləndirildi. Rüstəm mirzə isə atasının mülklərindən İsfahan şəhərinin idarəsinə təyin olundu. Babasının son 10 ilində onun hərbi yürüşlərinə qatıldı.^[2]

1405-ci ildə Əmir Teymurun vəfatı ilə oğul və nəvələri taxt mübarizəsinə başladılar. Rüstəm mirzə isə əmisi Şahrux mirzənin əmri altında İsfahandakı hakimiyyətini qoruyub saxladı.^[3][4] Taxt mübarizəsində əmisi Miranşahın oğullarından Əbubəkr mirzəyə qarşı qardaşı Ömər mirzəni dəstəklədi. Müttəfiqlər Ömər mirzəyə məxsus karvana basqın tərtibləyərək qəniməti ələ keçirdilər. 1406-cı ilin aprelində Rüstəm mirzənin qardaşları Pir Məhəmməd və İsgəndər də bu ittifaqa qoşuldular. Ancaq o illərdə qardaşları arasında siyasi mübarizə başlamışdı. İsgəndər mirzə Fars vilayətlərinin hakimi olan böyük qardaşı Pir Məhəmməd mirzəyə qarşı üsyana başladı və qaçıb Rüstəm mirzəyə sığındı. Onu təqib edən Pir Məhəmməd mirzə şəhəri ələ keçirə bilmədi və şəhərətrafı bölgələri talan etdi. Çox keçmədən İsgəndər mirzə ələ keçirildi və Şahrux mirzənin yanına Səmərqəndə göndərildi. Onun vasitəçiliyi sayəsində qardaşıyla barışdı.^[5]

Ancaq qardaşı Pir Məhəmməd mirzənin ölümündən sonra Şahrux mirzəyə tabe olmaqdan boyun qaçıran İsgəndər mirzəni ələ keçirməklə vəzifələndirildi.^[6] Qardaşını 21 iyul 1414-cü ildə ələ keçirən Rüstəm mirzə onun gözlərinə mil çəkdirdi və bir il sonra 1415-ci ilin noyabrında edam etdirdi.

1 sentyabr 1424-cü ildə İsfahanda sarılıq səbəbilə vəfat etdi. Cənazəsi şəhərdəki İmamzadə İsmayıl türbəsinə dəfn olundu.^[7]

Ailəsi

Xanımları

• Məxdum Sultan ağa — əmisi Cahangir mirzənin oğlu Pir Məhəmməd mirzənin qızıdır.
• Səadət Sultan ağa — Qiyasəddin Tarxanın qızı olub, 1392-ci ildə evlənmişdir.

Oğullları

• Osman mirzə (1399-1424)
• Sultanəli mirzə (1404-1423)

Mənbə

Ədəbiyyat

• Woods, John E. (1990), The Timurid dynasty, Indiana University, Research Institute for Inner Asian Studies
• Siyasi ve Sosyal Hayatta Etkin Bir Güç: Timurlu Hanedan Kadınları. Muhammed Emin Koçak. Yüksek Lisans Tezi. TC Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi. Ankara-2020

İstinadlar

1. Woods, John E. The Timurid Dynasty (ingilis). Indiana University, Research Institute for Inner Asian Studies. 1990.
2. Manz, Beatrice Forbes. Power, Politics and Religion in Timurid Iran (ingilis). Cambridge University Press. 2007-03-01. ISBN 978-1-139-46284-6.
3. Brend, Dr Barbara. Perspectives on Persian Painting: Illustrations to Amir Khusrau's Khamsah (ingilis). Routledge. 2013-11-05. ISBN 978-1-136-85411-8.
4. Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-12-25.
5. Ḫwāndamīr, Ġiyaṯ-ad-Dīn. Habibu's-Siyar, Tome Three: The Reign of the Mongol and the Turk. Shahrukh Mirza - Shah Ismail (ingilis). Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard Univ. 1994.
6. Dunbar, Robert W. The Quest for Power: Tīmūrid Succession Struggles in Fifteenth Century Islamic Central Asia (ingilis). Indiana University. 2007.
7. Fisher, William Bayne; Jackson, Peter; Lockhart, Lawrence. The Cambridge History of Iran (ingilis). Cambridge University Press. 1968. ISBN 978-0-521-20094-3.