Səid Nursi

Səid Nursi
kürd. Seîdê Nûrsî
Doğum tarixi	1877
Vəfat tarixi	23 mart 1960(1960-03-23)[1][2]
Vəfat yeri	Şanlıurfa, Şanlıurfa ili, Türkiyə
Əsas maraqları	təfsir
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bedîuzzeman Saîd Nursî (azərb. Səid Nursi‎; 1877 – 23 mart 1960^[1][2], Şanlıurfa) — İslam alimi və filosofu, müfəssir, Risale-i Nur Külliyatının müəllifi

Risalə-i Nurdan bir hissə:

Risale-i Nur nedir? Bedîüzzaman kimdir?^[3]

   Her asır başında hadîsçe geleceği tebşir edilen dinin yüksek hâdimleri; emr-i dinde mübtedi değil, müttebi'dirler. Yani, kendilerinden ve yeniden bir şey ihdas etmezler, yeni ahkâm getirmezler. Esasat ve ahkâm-ı diniyeye ve sünen-i Muhammediyeye (A.S.M.) harfiyen ittiba' yoluyla dini takvim ve tahkim ve dinin hakikat ve asliyetini izhar ve ona karıştırılmak istenilen ebâtîli ref ve ibtal ve dine vaki' tecavüzleri red ve imha ve evamir-i Rabbaniyeyi ikame ve ahkâm-ı İlahiyenin şerafet ve ulviyetini izhar ve ilân ederler. Ancak tavr-ı esasîyi bozmadan ve ruh-u aslîyi rencide etmeden yeni izah tarzlarıyla, zamanın fehmine uygun yeni ikna' usûlleriyle ve yeni tevcihat ve tafsilat ile îfa-i vazife ederler.^[4]

   Bu memurîn-i Rabbaniye, fiiliyatlarıyla ve amelleriyle de memuriyetlerinin musaddıkı olurlar. Salabet-i imaniyelerinin ve ihlaslarının âyinedarlığını bizzât îfa ederler. Mertebe-i imanlarını fiilen izhar ederler. Ve ahlâk-ı Muhammediyenin (A.S.M.) tam âmili ve mişvar-ı Ahmediyenin (A.S.M.) ve hilye-i Nebeviyenin hakikî lâbisi olduklarını gösterirler. Hülâsa: Amel ve ahlâk bakımından ve sünnet-i Nebeviyeye ittiba ve temessük cihetinden ümmet-i Muhammed'e tam bir hüsn-ü misal olurlar ve numune-i iktida teşkil ederler. Bunların Kitabullah'ın tefsiri ve ahkâm-ı diniyenin izahı ve zamanın fehmine ve mertebe-i ilmine göre tarz-ı tevcihi sadedinde yazdıkları eserler, kendi tilka-yı nefislerinin ve kariha-i ulviyelerinin mahsulü değildir, kendi zekâ ve irfanlarının neticesi değildir. Bunlar, doğrudan doğruya menba-i vahy olan Zât-ı Pâk-i Risalet'in manevî ilham ve telkinatıdır. Celcelutiye ve Mesnevî-i Şerif ve Fütuhu'l-Gayb ve emsali âsâr hep bu nevidendir. Bu âsâr-ı kudsiyeye o zevat-ı âlîşan ancak tercüman hükmündedirler. Bu zevat-ı mukaddesenin, o âsâr-ı bergüzidenin tanziminde ve tarz-ı beyanında bir hisseleri vardır; yani bu zevat-ı kudsiye, o mananın mazharı, mir'atı ve ma'kesi hükmündedirler.

   Risale-i Nur ve Tercümanına Gelince: Bu eser-i âlîşanda şimdiye kadar emsaline rastlanmamış bir feyz-i ulvî ve bir kemal-i nâmütenahî mevcud olduğundan ve hiçbir eserin nâil olmadığı bir şekilde meş'ale-i İlahiye ve şems-i hidayet ve neyyir-i saadet olan Hazret-i Kur'anın füyuzatına vâris olduğu meşhud olduğundan; onun esası nur-u mahz-ı Kur'an olduğu ve evliyaullahın âsârından ziyade feyz-i envâr-ı Muhammedîyi hâmil bulunduğu ve Zât-ı Pâk-i Risalet'in ondaki hisse ve alâkası ve tasarruf-u kudsîsi evliyaullahın âsârından ziyade olduğu ve onun mazharı ve tercümanı olan manevî zâtın mazhariyeti ve kemalâtı ise o nisbette âlî ve emsalsiz olduğu güneş gibi aşikâr bir hakikattır.

   Evet o zât daha hal-i sabavette iken ve hiç tahsil yapmadan zevahiri kurtarmak üzere üç aylık bir tahsil müddeti içinde ulûm-u evvelîn ve âhirîne ve ledünniyat ve hakaik-i eşyaya ve esrar-ı kâinata ve hikmet-i İlahiyeye vâris kılınmıştır ki, şimdiye kadar böyle mazhariyet-i ulyâya kimse nâil olmamıştır. Bu hârika-i ilmiyenin eşi aslâ mesbuk değildir. Hiç şübhe edilemez ki; Tercüman-ı Nur, bu haliyle baştan başa iffet-i mücesseme ve şecaat-i hârika ve istiğna-yı mutlak teşkil eden hârikulâde metanet-i ahlâkiyesi ile bizzât bir mu'cize-i fıtrattır, tecessüm etmiş bir inayettir ve bir mevhibe-i mutlakadır.

   O zât-ı zîhavârık daha hadd-i büluğa ermeden bir allâme-i bîadîl halinde bütün cihan-ı ilme meydan okumuş, münazara ettiği erbab-ı ulûmu ilzam ve iskât etmiş, her nerede olursa olsun vaki' olan bütün suallere mutlak bir isabetle ve aslâ tereddüd etmeden cevab vermiş, ondört yaşından itibaren üstadlık pâyesini taşımış ve mütemadiyen etrafına feyz-i ilim ve nur-u hikmet saçmış, izahlarındaki incelik ve derinlik ve beyanlarındaki ulviyet ve metanet ve tevcihlerindeki derin feraset ve basiret ve nur-u hikmet, erbab-ı irfanı şaşırtmış ve hakkıyla "Bedîüzzaman" unvan-ı celilini bahşettirmiştir. Mezaya-yı âliye ve fezail-i ilmiyesiyle de din-i Muhammedî'nin neşrinde ve isbatında bir kemal-i tam halinde rû-nüma olmuş olan böyle bir zât elbette Seyyidü'l-Enbiya Hazretlerinin en yüksek iltifatına mazhar ve en âlî himaye ve himmetine nâildir. Ve şübhesiz o Nebiyy-i Akdes'in emir ve fermanıyla yürüyen ve tasarrufuyla hareket eden ve onun envâr ve hakaikına vâris ve ma'kes olan bir zât-ı kerimü's-sıfâttır.

   Envâr-ı Muhammediyeyi ve maarif-i Ahmediyeyi ve füyuzat-ı şem'-i İlahîyi en müşa'şa' bir şekilde parlatması ve Kur'anî ve hadîsî olan işarat-ı riyaziyenin kendisinde müntehî olması ve hitabat-ı Nebeviyeyi ifade eden âyât-ı celilenin riyazî beyanlarının kendi üzerinde toplanması delaletleriyle, o zât hizmet-i imaniye noktasında risaletin bir mir'at-ı mücellası ve şecere-i risaletin bir son meyve-i münevveri ve lisan-ı risaletin irsiyet noktasında son dehan-ı hakikatı ve şem'-i İlahînin hizmet-i imaniye cihetinde bir son hâmil-i zîsaadeti olduğuna şübhe yoktur.

  Üçüncü Medrese-i Yusufiye'nin Elhüccetüzzehra ve Zühretünnur olan tek dersini dinleyen Nur Şakirdleri namına

  Ahmed Feyzi, Ahmed Nazif, Zübeyr, Salahaddin, Ceylan, Sungur

   Benim hissemi haddimden yüz derece ziyade vermekle beraber, bu imza sahiblerinin hatırlarını kırmağa cesaret edemedim. Sükût ederek o medhi Risale-i Nur şakirdlerinin şahs-ı manevîsi namına kabul ettim.

  Said Nursî

  *-*-*

Tarihçe-i Hayat - 609

Risalə-i Nurun İslami məsələlərə yanaşması dəstəkləyici və sübut edicidir. Səid Nursinin Mucizat-ı Əhmədiyyə kimi risalələrində istifadə etdiyi bəzi rəvayətlər hədis ənənəsinin əks olunmasından ibarətdir.^[5]

Lətifələr əsasən peyğəmbərlik dəlilləri (Delail En Nubuwwa) kimi sahələrdə istehsal edilmişdir. Məsələn, Huneyn döyüşündə Məhəmmədin atdığı bir ovuc çınqıl bütün kafirlərin gözünə bir-bir daxil olur.^[5]

Həyatı

"Bədiüzzaman", "Molla Səid", "Molla Səidi Məşhur", "Səidi Kürdi", "Səidi Nursi" ləqəbləriylə xatırlanmışdır. Zamanla "zamanın xariqəsi" mənasını verən Bədiüzzaman ləqəbi adıyla birlikdə deyilmişdir.

1915–1917-ci illərdə, Birinci Dünya müharibəsi dövründə Qafqaz cəbhəsində könüllü alay komandiri olmuş və burada ruslara əsir düşmüşdür. 1917-ci ildə Kostroma Əsir Düşərgəsindən qaçaraq İstanbula qayıtmış və o dövrün ali fitva qurumu sayılan Dar-ül Hikmət-ül İslamiyədə işləməyə başlamışdır.

1925-ci ildə Şeyx Səid üsyanı baş verdi. Üsyan yatırıldıqdan sonra Şeyx Səid və üsyanın digər rəhbərləri həbs olunaraq, məhkəmə qərarı ilə edam edildilər. Səid Nursi isə üsyanla əlaqəli olduğu iddia edilərək Burdura sürgün edildi.^[6] 1960-cı ildə ölümünədək Kastamonu, Emirdağ, Barla və İspartada sürgündə yaşamış, 2 dəfə həbs olunmuş, ümumilikdə 20 ay həbsdə qalmışdır.

1960-cı il 23 martda Şanlıurfada vəfat etmiş, Urfa Xəlil-ül Rəhman Dərgahında dəfn edilmişdir. 1960-cı il 27 may hərbi çevrilişindən sonra qurulan yeni Türkiyə hökumətinin qərarı ilə iyulun 12-də qəbri naməlum bir yerə köçürülmüşdür.^[7][8]

Kitabları

Kitabları Eski Said dediyi dövr kitabları (Asarı Bədiyyə) Və Yeni Said dediyi dövr kitabları (Risalei Nur) olaraq iki yerə bölünür.

• "Reçetetül Ulemâ" Ərəbcə
• "Reçetül Avâm" Ərəbcə
• "Ta‘lîkāt" Ərəbcə məntiqə ait əsər
• "Rumûzât" Ərəbcə məntiqə ait əsər
• "Nutuk" Dersaâdet, İkbâl-i Millet Matbaası, 1324 (dışkapak), 1326 (içkapak). (1909)
• "İki Mekteb-i Musîbetin Şehâdetnâmesi" İstanbul, İkbâl-i Millet Matbaası (1909)
• "El-Hutbetü’ş-Şâmiyye" Ərəbcə 1911 (Nəşr 1911 , 1912 , 1920)
• "Muhâkemat-ı Bedîüzzamân" Kostantıniyye, Matbaa-i Ebuzziyâ, 1327 (1911–1912).
• "Münâzarât" Kostantıniyye, Matbaa-i Ebuzziyâ, 1329 (1911). 163 sayfa.
• "Devâü’l-Ye’s Zeylinin Zeyli" Kostantıniyye, Matbaa-i Ebuzziyâ, 1330 (1912)

Dârü’l-Hikmeti’l-İslâmiyyə’də ikən tab‘ və nəşretdiği âsâr (Esərlər)

• "İşârâtü’l-İ’câz fî Mezânni’l-Îcâz", Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1334 (1918).
• "Nuktatün min-Nûr-i Ma‘rifetillâh", Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası,1337. (1919)
• "Hutuvât-ı Sitte" 1920
• "Sünûhât", Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1336/1338 (1 Oc. 1920–14 Eyl. 1920).
• "Şuâât-ı Ma‘rifeti’n-Nebî", Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası,1339 (15 Ey.1920–3 Ey. 1921).
• "Tulûât", Evkāf Matbaası, 1339 (15 Ey. 1920–3 Ey. 1921).
• "Kızıl Îcâz", Evkāf Matbaası, 1339 (15 Ey. 1920–3 Ey. 1921).
• "Rumûz", Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1339 (15 Ey.1920–3 Ey. 1921)
• "İşârât", Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1339 (15 Ey.1920–3 Ey. 1921).
• "Hakīkat Çekirdekleri (Birinci cüz)" Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1336 (1920) Məktubat kitabının sonununa 1955-ci ilə əlavə olunub.
• Hakīkat Çekirdekleri (İkinci cüz) . Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1337–1339 (1 Oc. 1921–3 Eyl. 1921)
• "Lemeât" Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1337–1339 (1921) (Kitabin orijinali 49 səhifə) Sözler kitabinin sonuna 50 səhifə nəşr edilmiş. 32 səhifə Asari Bediyyede nəşr olunmuşdur

Yeni Said dövrü kitabları bunlardır (Risalei Nur külliyatı)

• Məsnəvi Nuriyə 1922–1924
  • Katre: Bedîüzzaman İstanbul, Necm-i İstikbâl matbaası, 1338/1340 (1 Oc. 1922 – 23 Ağ. 1922).
    • Zeylü’l-Katre: Bedîüzzaman Şehzâdebaşı, Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1338/1340 (1 Oc. 1922 – 23 Ağ. 1922)
      • Zerre: Saîde'n-Nursî Şehzâdebaşı, Evkāf Matbaası, 1338/1340 (1 Oc. 1922 – 23 Ağ. 1922).
        • Şemme: Saîde'n-Nursî Şehzâdebaşı, Evkāf Matbaası, 1338/1340 (1 Oc. 1922 – 23 Ağ. 1922).
          • Habbe: Saîde'n-Nursî Evkāf Matbaası 1338 (1922).
            • Zeylü’l-Habbe: Saîde'n-Nursî Evkāf Matbaası, 1338 (1922)
              • Zeylü’z-Zeyl: Saîde'n-Nursî Ankara, Yenigün Matbaası, 1338/1341 [Ankara'ya gelişi (7 Kasım 1922) – 31 Ar. 1922].
                • Hubâb: Saîde'n-Nursî Ankara, Ali Şükrü Matbaası, 1339/1341 {1 Oc. 1923 – Ank.’dan ayrılışı (17/21[30]) Nîsan [1 Mayıs] 1923)}
                  • Zeylü’l-Hubâb: Saîde'n-Nursî İstanbul, Necm-i İstikbâl Matbaası, 1341 [H] (24 Ağ. 1922–13 Ağ.1923)
                    • Zühre: Saîde'n-Nursî İstanbul, Necm-i İstikbâl Matbaası, 1341 [H] (24 Ağ. 1922–13 Ağ.1923)
                      • Zührenin Zeyli: Saîd
                        • Şu‘le: Saîde'n-Nursî İstanbul, Necm-i İstikbâl Matbaası, 1342[H] (14 Ağ. 1923 – 31 Tem 1924).^[9]
                          • Şu‘lenin zeyli
• Lamalar
• Reşhalar
• Lasiyemalar
• Kur'an Yıldızlarının Envarından bir Nûr ve Ehl-i Tuğyan ile Ehl-i İman Arasını Ölçen Bir Mizan
• Onuncu Risale
• Nurun İlk Kapısı 1925 (Burdur)
• Sözlər (1926–1930)
• Mektubat (1929–1934)
• Barla Lahikası (1926–1935)
• Lem'alar (1932–1936)
• Şualar (1936–1949)
• Kastamonu Lahikası (1936–1943)
• Emirdağ Lahikası-I (1944–1947)
• Emirdağ Lahikası-II (1949–1960)

Kitablardan yiğılaraq nəşr olunan əsərləri

• Gençlik Rehberi Mecmuası 1938 1946
• Sıkke-i Tasdîk-i Gaybî Mecmuası
• Hanımlar Rehberi Mecmuası
• Tılsımlar Mecmuası
• Zülfikâr Mecmuası
• Sirâcü’n-Nur Mecmuası
• Âyetü'l-Kübra risalesi 1947
• Asâ-yı Musa Mecmuası 1948
• İman və Küfür muvazənələri
• Beş Risale Mecmuası
• Nur Aleminin Bir Anahtarı (1953)

Həmçinin bax

• Nurçuluq
• Risaleyi Nur

İstinadlar

1. Bibliothèque nationale de France Said Nursî Bediư̈z-zaman // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
2. Saʿīd al-Nūrsī // AlKindi.
3. Nursi, Said. Tarihçe-i Hayat (Türkçe). İstanbul: Envar. 609–612.
4. Nursî, Said. Risalə-i Nur Külliyatından Tarixçə-i Həyat (Türkcə). İstanbul: Envar. 609–612.
5. "Arxivlənmiş surət". 2022-12-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-13.
6. "İşte hür adamın gerçek öyküsü". 2014-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-02-22.
7. "Lahika". 2013-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-02-22.
8. "Nursi'nin ilk mezarını böyle parçaladılar". 2018-08-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-02-22.
9. "Arxivlənmiş surət". 2022-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-11.

Xarici keçidlər

• Bediuzzaman Said Nursi