Session Initiation Protocol

İnternet protokol dəsti
Tətbiq təbəqəsi
Nəqliyyat təbəqəsi
İnternet təbəqəsi
Kanal təbəqəsi
SIP
Session Initiation Protocol
Yaradılma tarixi mart 1999 (25 il əvvəl) (1999-03)
Port/ID 5060, 5061
Protokolun məqsədi internet telefoniya

Session Initiation Protocol (SIP; azərb. Sessiyanın başlanması protokolu‎) — səs, video və mesajlaşma proqramlarını əhatə edən kommunikasiya seanslarını başlatmaq, saxlamaq və dayandırmaq üçün istifadə olunan siqnal protokolu[1] SIP internet telefoniyasında, şəxsi IP telefon sistemlərində, həmçinin LTE (VoLTE) üzərindən mobil telefon zənglərində istifadə olunur.[2]

Protokol mübadilə olunan mesajların xüsusi formatını və iştirakçıların əməkdaşlığı üçün kommunikasiyaların ardıcıllığını müəyyən edir. SIP mətn əsaslı protokoldur, "Hypertext Transfer Protocol" (HTTP) və "Simple Mail Transfer Protocol" (SMTP) kimi bir çox elementlərini özündə birləşdirir.[3] SIP ilə qurulan zəng çoxsaylı striminq mediasından ibarət ola bilər, lakin SIP mesajında faydalı yük kimi məlumat mübadiləsi edən mətnli mesajlar kimi proqramlar üçün ayrıca striminq tələb olunmur.

SIP sessiya mediasını təyin edən və daşıyan bir neçə digər protokollarla birlikdə işləyir. Ən çox media növü və parametrlərinin müzakirəsi və media quraşdırması SIP mesajlarında faydalı yük kimi daşınan Sessiya Təsviri Protokolu (SDP) ilə həyata keçirilir. SIP əsas nəqliyyat təbəqəsi protokolundan müstəqil olmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu, "User Datagram Protocol" (UDP), "Transmission Control Protocol" (TCP) və "Stream Control Transmission Protocol" (SCTP) ilə istifadə edilə bilər. Təhlükəsiz şəbəkə əlaqələri üzərindən SIP mesajlarının təhlükəsiz şəkildə ötürülməsi üçün protokol "Transport Layer Security" (TLS) ilə şifrələnə bilər. Media axınlarının (səs, video) ötürülməsi üçün SIP mesajlarında daşınan SDP faydalı yükü adətən "Real-time Transport Protocol" (RTP) və ya "Secure Real-time Transport Protocol" (SRTP) istifadə edir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

SIP ilk olaraq 1996-cı ildə Mark Hendli, Henninq Şultsrinn, Yeva Şuler və Conatan Rozenberq tərəfindən "Mbone"da multikast multimedia sessiyalarının qurulmasını asanlaşdırmaq üçün dizayn edilmişdir. Protokol 1999-cu ildə RFC 2543 kimi standartlaşdırılmışdır. 2000-ci ilin noyabrında SIP mobil şəbəkələrdə IP əsaslı striminq multimedia xidmətləri üçün 3GPP siqnal protokolu və "IP Multimedia Subsystem" (IMS) arxitekturasının daimi elementi kimi qəbul edilmişdir. 2002-ci ilin iyununda spesifikasiyaya yenidən baxılmışdır.[4] O vaxtdan bəri müxtəlif genişləndirmələr və dəqiqləşdirmələr dərc edilmişdir.[5]

SIP yeni multimedia proqramlarını dəstəkləmək məqsədi ilə ictimai telefon şəbəkəsində (PSTN) mövcud olan zəng emalı funksiyalarını və xüsusiyyətlərini dəstəkləyən IP əsaslı kommunikasiya üçün siqnalizasiya və zəng quraşdırma protokolunu təmin etmək məqsədilə hazırlanmışdır. Bu videotelefoniya, striminq mediasının paylanması, ani mesajlaşma, iştirakçılıq haqqında məlumat, fayl transferi, internet faksı və onlayn oyunlar üçün genişləndirilmişdir.[1][6][7]

SIP öz tərəfdarları ilə telekommunikasiya sənayesində deyil, internet cəmiyyətində kök salması ilə seçilir. SIP ilk növbədə İnternet mühəndisliyi üzrə xüsusi komissiya (IETF) tərəfindən standartlaşdırılmış, H.323 kimi digər protokollar isə ənənəvi olaraq Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqı (ITU) ilə əlaqələndirilmişdir.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 "What is SIP?". Network World. May 11, 2004. September 18, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 11, 2023.
  2. ↑ "4G | ShareTechnote". www.sharetechnote.com. 2023-01-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-09.
  3. ↑ Johnston, Alan B. SIP: Understanding the Session Initiation Protocol (Second). Artech House. 2004. ISBN 9781580531689.
  4. ↑ "SIP core working group charter". Internet Engineering Task Force. 2010-12-07. 2010-02-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-11.
  5. ↑ "Search Internet-Drafts and RFCs". Internet Engineering Task Force. 2020-05-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-11.
  6. ↑ SIP: Session Initiation Protocol. 2002. doi:10.17487/RFC3261. RFC 3261.
  7. ↑ Rouse, Margaret. "Session Initiation Protocol (SIP)". TechTarget. 2018-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-11.

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Brian Reid; Steve Goodman, Exam Ref 70-342 Advanced Solutions of Microsoft Exchange Server 2013 (MCSE), Microsoft Press, 22 January 2015, səh. 24, ISBN 9780735697904
  • Miikka Poikselkä; Georg Mayer; Hisham Khartabil; Aki Niemi, The IMS: IP Multimedia Concepts and Services in the Mobile Domain, John Wiley & Sons, 19 November 2004, səh. 268, ISBN 978047087114-0

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]