Sonqkok

[[Fayl:Tunku abd rahman.jpg 160px]]
İndoneziya lideri Sukarno peçi ilə,
Malayziya lideri Tunku Abdul Rahman sonqkokla.

Sonqkok, ya peçi və ya kopiah ənənəvi müsəlman kişilər arasında İndoneziya, Bruney, Malayziya, Sinqapur, cənubi Filippin və cənubi Tailandda çox rast gəlinən papaqdır. Qara və ya naxışlı keçədən, pambıqdan və ya məxmərdən hazırlanan kəsilmiş koni şəklindədir. Bayramlarda və cənazə mərasimlərində, əsasən Ramazan bayramı və Qurban bayramı kimi bayram günlərində formal geyim kimi kişilər geyinirlər. İndoneziyada peçi isə milliyyətçi dünyəvi hərəkat ilə əlaqələndirilir.[1]

Adlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Malay arxipelağının etnik Malay mədəniyyət sahəsində sonqkok adlanır.[2] Yavada isə kopiah və ya kopeah adlanır.[3] İndoneziyada "peci" adı ilə geniş yayılmışdır, baxmayaraq ki, peci daha ellips formasına malikdir və bəzən bəzədilir.[2] Peçi adı ehtimal ki, holland sözcüklərindən olan petjedən əldə edilmişdi və ədəbi olaraq "kiçik şapka" deməkdir və ya bəlkə də Türk fəsindən əldə edilmişdir. Bütün adlar eyni obyektə aiddir.

Mənşə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sinqapur adasında süngü praktikasında sonqkoku geyinən Kral Malay Alayı (Rejimen Askar Melayu DiRaja) kişiləri (1941).

Sonqkokun mənşəyi 1826-cı ildə Osmanlılar tərəfindən qəbul edilmiş və sonradan Cənubi Asiya və Malay arxipelağına (indi İndoneziya, Malayziya və Bruney adlanır) yayılmışdır. Sonqkok Afrikanın bəzi yerlərində Osmanlı İmperiyası dövründə istifadə edilmişdi. Bir Bruney qəzetində hesabatda yanlış bir şəkildə bildirilir ki, sonqkok 13-cü əsrdə Malay arxipelağında bölgədə İslamın gəlməsi ilə normal olub.[2] Sonqkok sözünün ən erkən yazılı sözü Siair Siti Zubaidaha aiddir (1840).[4] Ənənəvi üçbucaq Tenqkolok və ya destarın ənənəvi Malay təbəqəsi Malay zadəganları və sultan ailəsi ilə əlaqəli olsa da, sonqkok isə ənənəvi yerli uləmalar tərəfindən geyilən islamla əlaqəli ənənəvi Malay kişi kostyumlarının bir hissəsinə çevrilmişdir.

Malaya Ordusuna aid Royal Malay Alayı Britaniya hakimiyyəti dövründən bəri formasının bir qismi olaraq sonqkokdan istifadə edir.[5]

Mövcud istifadə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
İndoneziya bayrağını qaldıran qızlar heyəti (Paskibra) tərəfindən geyinilən əyri arxalı peçinin qadın versiyası.

Ənənəvi olaraq sonqkok müsəlman kişilərin baş örtüyü kimi əlaqələndirilir. Bununla yanaşı İndoneziyada sonqkok Sukarno tərəfindən məşhur olan dünyəvi millətçi çağırışlarla milli baş geyimi halına gəldi.[1] 20-ci əsrin əvvəllərində indoneziyalı milliyyətçi hərəkat fəallar Sukarno, Məhəmməd Hatta və Aqus Səlim kimilər peçidən istifadə etdi. İndoneziyanın ilk prezidenti kimi Sukarno indiki indoneziyalı milli kişilərin baş geyimi kimi[6] pecinin daha kəskin qara qəhvəyi növünü populyar etdi və indoneziyalı kişi prezidentlərdən bu yana rəsmi prezidentlik geyiminin bir hissəsi kimi oldu. İndoneziya rəsmi sarayının gözətçiləri də formaların bir hissəsi kimi peçi taxdılar. İndoneziya müstəqillik günü mərasimində Paskibraqa (İndoneziya dilində: pasukan kibar bendera pusaka) və ya bayrağı qaldıran heyətə də peci geyindirir. Hətta arxası əyri formada olan qadın peci versiyası da var. Betavi əhalisi adətən, ənənəvi baş geyimləri kimi sonqkoku geyirlər, adətən tünd qırmızı rənglidir.

Malayziyada ənənəvi kişi malay geyimlər bir sonqkok, köynək, uyğun şalvar və bacu melayu adlanan bel örtüyündən ibarətdir. Bir "Devan Undanqan Neqeri" (13 Malayziya Ştatın hər birinin dövlət rəhbərliklərinin qanunvericilik şöbəsi) və ya "Devan Rakyat" (Seçki Komissiyası tərəfindən tərtib edilən federal seçki dairələrində seçkilər zamanı seçilmiş üzvlərdən ibarət olan Malayziya parlamentinin aşağı palatası) üzvü kimi məcburi koda uyğun sonqkok geyinmək tələb olunur.[7]

Sinqapurda rəsmi olaraq dünyəvi dövlət və bütün dini baş geyimləri geyilməməsinə icazə verilmədiyi üçün sonqkokun dövlət məktəblərində formanın bir hissəsi kimi istifadə edilməsinə icazə verilmir. Mədrəsələrdə standart formanın bir hissəsidir.

Sonqkok Sulu Sultanlığının fasiləsiz hicrətində də rol oynayıb.[8]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Hendri F. Isnaeni. "Nasionalisme Peci" (Indonesian). Yahoo Indonesia News. 10 September 2010. 10 September 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 September 2010.
  2. ↑ 1 2 3 Rozan Yunos. "The origin of the songkok or 'kopiah'". The Brunei Times. 23 September 2007. 5 December 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 April 2016.
  3. ↑ Abdullah Mubarok. "PDIP: Kopiah Bagian Dari identitas Nasional" (Indonesian). Inilah.com. 21 February 2016. 13 April 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 April 2016.
  4. ↑ "Syair Siti Zubaidah MCP text". 2019-12-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-14.
  5. ↑ Journal of the Society for Army Historical Research. Society for Army Historical Research. 1996. 2020-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-14.
  6. ↑ Yusep Hendarsyah. "Peci Hitam dan Identitas Paling Indonesia". Kompasiana. 28 aprel 2011. 12 avqust 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 mart 2012.
  7. ↑ Hubungan Etnik di Malaysia (malay). ITBM. 2011. 127–. ISBN 978-983-068-579-3. 2020-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-14.
  8. ↑ "Songkok: The Sulu Heraldic Cap". www.royalsultanateofsulu.com. 6 October 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 September 2014.

Xarici linklər

[redaktə | mənbəni redaktə et]