Steqanoqrafiya

Ağ, mavi, yaşıl və qırmızı işıqlarla baxılan eyni görüntü müxtəlif gizli rəqəmləri ortaya qoyur.

Steqanoqrafiya — informasiyanın ötürülmə faktının özünü gizli saxlamaq yoluyla onun gizlicə ötürülməsi haqqında elm. Qədim yunan dilində "gizlənmiş yazı" mənasına gəlir. Məxfi məlumatın məzmununu gizlədən kriptoqrafiyadan fərqli olaraq, steqanoqrafiya onun özünün mövcudluğunu gizli saxlayır. Steqanoqrafiyadan, adətən, şifrləmə metodları ilə birgə istifadə edirlər.[1] Qədim yunan tarixçisi Herodotun əsərlərində informasiyanın gizlədilməsinin iki üsuluna rast gəlinir: zəruri məlumat saçı qırxılmış qulun başına yazılırdı, tüklər uzandıqdan sonra onu adresatın yanına göndərirdilər. O da qulun saçını yenidən qırxıb göndərilən məlumatı oxuyurdu. İkinci üsul isə belə idi: məlumat ağac lövhəyə yazılırdı, sonra isə üstü mumla örtülürdü ki, heç kəsdə şübhə oyatmasın. Mum təmizləndikdən sonra məlumat yenidən üzə çıxırdı. Klassik steqanoqrafiyanın daha geniş yayılmış metodlarından biri simpatik (görünməz) mürəkkəblərdən istifadədir. Belə mürəkkəblərlə yazılmış mətn yalnız müəyyən şəraitdə (qızdırdıqda, işıqlandırdıqda, kimyəvi maddələr vasitəsilə və s.) üzə çıxırdı.[2] Hazırda steqanoqrafiya dedikdə, çox zaman xüsusi proqram təminatından istifadə etməklə informasiyanın mətn, qrafik, yaxud audiofayllarda gizlədilməsi başa düşülür.

Steqanoqrafik görüntünün hər bir rəng komponentində iki kiçik bitdən savayı bütün bitləri uzaqlaşdırıb

Texnikalar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fiziki

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Steqanoqrafiya əsrlər boyu geniş istifadə edilmişdir. Bəzi nümunələrə aşağıdakılar daxildir:[3]

Görüntünü normallaşdırdıqda ağac görüntüsündən pişik görüntüsü üzə çıxır
  • Müəyyən bir qaydaya və ya açara əsasən, daha az şübhəli örtük mətninin digər sözləri arasında daha kiçik hissələr (məsələn, sözlər və ya hərflər) kimi paylanan gizli mesajlar. Steqanoqrafiyanın bu xüsusi formasına sıfır şifrə deyilir.
  • İplik üzərində Morze əlifbası ilə yazılan və sonra kuryerin geyindiyi paltar parçasına toxunan mesajlar.
  • Poçt markalarının əhatə etdiyi ərazidə zərflərə yazılmış mesajlar.
  • Çap maşınının yarandığı ilk dövrlərdə çap olunmuş vərəqdə müxtəlif şriftlərin qarışdırılması adi hal idi, çünki printerdə bir yazı tipində bəzi hərflərin kifayət qədər nüsxəsi yox idi. Beləliklə, mesaj normal və ya kursiv kimi iki və ya daha çox fərqli şriftdən istifadə etməklə gizlədilə bilər.
  • İkinci Dünya Müharibəsi zamanı və sonra, casusluq agentləri məlumatı irəli və geri göndərmək üçün foto ilə hazırlanmış mikronöqtələrdən istifadə edirdilər. Mikronöqtələr adətən dəqiqə idi (yazı maşınının istehsal etdiyi dövrün ölçüsündən az). İkinci Dünya Müharibəsi mikronöqtələri kağıza yapışdırılmış və kollodion kimi yapışqanla örtülmüşdür ki, bu da əks etdirəndir və buna görə də nəzər salan işığa baxanda aşkar edilirdi. Alternativ üsullara, kartpostalların kənarına kəsilmiş yarıqlara mikronöqtələrin daxil edilməsi daxildir.
Mikrodot kamera

Rəqəmsal

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Səsli şəkillərin və ya səs fayllarının ən aşağı hissələrində mesajların gizlədilməsi. Rəqəmsal təsvir steqanoqrafiyası mövzusunda müvafiq ədəbiyyat/texnikaların sorğusu və qiymətləndirilməsini burada tapa bilərsiniz.[4]
  • Şifrələnmiş məlumat daxilində və ya təsadüfi məlumat daxilində məlumatların gizlədilməsi. Gizlətmək üçün mesaj şifrələnir, sonra daha böyük şifrələnmiş məlumat blokunun və ya təsadüfi məlumat blokunun bir hissəsinin üzərinə yazmaq üçün istifadə olunur (birdəfəlik pad kimi qırılmaz şifrə şəxsi açar olmadan tamamilə təsadüfi görünən şifrə mətnləri yaradır).

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Pahati, OJ. "Confounding Carnivore: How to Protect Your Online Privacy". AlterNet. 2001-11-29. 2007-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-09-02.
  2. ↑ Fridrich, Jessica; M. Goljan; D. Soukal. Delp Iii, Edward J; Wong, Ping W (redaktorlar ). "Searching for the Stego Key" (PDF). Proc. SPIE, Electronic Imaging, Security, Steganography, and Watermarking of Multimedia Contents VI. Security, Steganography, and Watermarking of Multimedia Contents VI. 5306. 2004: 70–82. Bibcode:2004SPIE.5306...70F. doi:10.1117/12.521353. 10 May 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 23 January 2014.
  3. ↑ "The Wartime Spies Who Used Knitting as an Espionage Tool – Atlas Obscura". Pocket. 2023-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-04.
  4. ↑ Cheddad, Abbas; Condell, Joan; Curran, Kevin; Mc Kevitt, Paul. "Digital image steganography: Survey and analysis of current methods". Signal Processing. 90 (3). 2010: 727–752. doi:10.1016/j.sigpro.2009.08.010.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]