Sənəd-yönlü verilənlər bazası

Sənəd-yönlü verilənlər bazası (ing. document-oriented database) — əsasən sənədləri bir vahid olaraq saxlamaq üçün nəzərdə tutulmuş NoSQL tipli verilənlər bazasıdır. Ənənəvi relasional verilənlər bazalarından fərqli olaraq, sənəd-yönlü bazalar məlumatları cədvəl və sətirlər şəklində deyil, sənədlər şəklində saxlayır.^[1] Bu sənədlər adətən JSON, BSON, XML və ya digər formatlarda olur.^[2]

Əsas xüsusiyyətləri

1. Elastik məlumat strukturu
   • Məlumatlar sabit bir sxemaya bağlı olmadan saxlanılır, bu da sxema dəyişikliklərini sadələşdirir.
2. Yüksək performans
   • Böyük həcmdə məlumatların tez bir zamanda sorğulanması və işlənməsi mümkündür.
3. Paylanmış memarlıq
   • Verilənlər bazası müxtəlif serverlər üzərində paylanmış şəkildə işləyə bilər, bu da onun şkalabilməsini təmin edir.
4. Asan inteqrasiya
   • Xüsusilə müasir veb tətbiqləri ilə asan inteqrasiya olur, çünki JSON kimi formatlar geniş istifadə olunur.

Sənəd anbarında olan sənədlər obyektin proqram təminatı anlayışına təxminən bərabərdir. Onlardan standart tərtibata riayət etmək tələb olunmur və onların hamısı eyni bölmələrə, yuvalara, hissələrə və ya açarlara malik olmayacaq. Tipik olaraq, obyektlərdən istifadə edən proqramlar çoxlu müxtəlif növ obyektlərə malikdir və bu obyektlərdə çox vaxt çoxlu isteğe bağlı sahələr olur.^[3]

Hər bir obyekt, hətta eyni sinfə aid olsa da, çox fərqli görünə bilər. Sənəd anbarları eyni mağazada müxtəlif növ sənədlərə icazə vermələri, onların daxilindəki sahələrin isteğe bağlı olmasına imkan vermələri və çox vaxt müxtəlif kodlaşdırma sistemlərindən istifadə etməklə onların kodlaşdırılmasına icazə vermələri ilə oxşardır. Məsələn, aşağıda JSON-da kodlanmış sənəd göstərilmişdir:

{
    "firstName": "Bob", 
    "lastName": "Smith",
    "address": {
        "type": "Home",
        "street1":"5 Oak St.",
        "city": "Boys",
        "state": "AR",
        "zip": "32225",
        "country": "US"
    },
    "hobby": "sailing",
    "phone": {
        "type": "Cell",
        "number": "(555)-123-4567"
    }
}

Məşhur sənəd-yönlü verilənlər bazalarına aşağıdakılar daxildir:

• MongoDB — ən populyar sənəd-yönlü verilənlər bazalarından biridir və JSON-oxşar sənədlər (BSON) saxlayır.
• CouchDB — məlumatları JSON formatında saxlayır və HTTP vasitəsilə onlara giriş imkanı verir.
• Amazon DynamoDB — paylanmış, qeyri-relyasiya NoSQL verilənlər bazasıdır və əsasən sənəd-yönlü və açar-dəyər cütlüklərini dəstəkləyir.^[4]

Sənəd-yönlü verilənlər bazası struktur cədvəllərə ehtiyac duymayan, daha çevik məlumat saxlanılması tələb olunan tətbiqlər üçün uyğundur.

İstinadlar

1. "DB-Engines Ranking per database model category". 2021-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-21.
2. Drake, Mark. "A Comparison of NoSQL Database Management Systems and Models". DigitalOcean. 9 avqust 2019. 13 avqust 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 avqust 2019. Document-oriented databases, or document stores, are NoSQL databases that store data in the form of documents. Document stores are a type of key-value store: each document has a unique identifier — its key — and the document itself serves as the value.
3. "Description of the database normalization basics". Microsoft. 14 July 2023.
4. Wambler, Scott. "The Object-Relational Impedance Mismatch". Agile Data. 22 March 2023. 25 July 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 October 2024.

Ədəbiyyat

• Assaf Arkin. (2007, September 20). Read Consistency: Dumb Databases, Smart Services.

Xarici keçidlər

• DB-Engines Ranking of Document Stores by popularity, updated monthly