Terrorizmlə müharibə

Terrorizmlə müharibə
Saat əqrəbi istiqamətində, yuxarı soldan: 11 sentyabr terror aktlarından sonra; ABŞ əsgərləri Əfqanıstanın Baqram aviabazasında təyyarəyə minir; Əfqanıstanın Zabul vilayətində amerikalı əsgər və əfqan tərcüməçi; Bağdadda bomba yüklü avtomobilin partlaması
Tarix	7 oktyabr 2001 - 30 avqust 2021 [1]
Yeri	Qlobal
Vəziyyəti	Böyük müharibələr başa çatdı.[2][3]
Münaqişə tərəfləri
Əsas ölkələr:  ABŞ  Böyük Britaniya  Fransa  Rusiya NATO üzvləri:  Albaniya  Almaniya  Belçika  Bolqarıstan  Böyük Britaniya  Danimarka  Çexiya  Estoniya  Fransa  Xorvatiya  İslandiya  İspaniya  İtaliya  Kanada  Latviya  Litva  Lüksemburq  Macarıstan  Niderland  Norveç  Polşa  Portuqaliya  Rumıniya  Slovakiya  Sloveniya  Türkiyə  Yunanıstan Ərəb Liqası:  Əlcəzair  Bəhreyn  Komor adaları  Cibuti  Misir  İraq (2004-cü ildən)  İordaniya  Küveyt  Livan  Liviya  Mavritaniya  Mərakeş  Oman  Fələstin  Qətər  Səudiyyə Ərəbistanı  Somali  Sudan  Tunis  BƏƏ  Yəmən Digər dövlətlər:  Əfqanıstan (2021-ci ilə qədər)  Anqola  Ermənistan  Avstraliya  Avstriya  Azərbaycan  Banqladeş  Belarus  Benin  Bosniya və Herseqovina  Botsvana  Bruney  Burkina-Faso  Burundi  Kamboca  Kamerun  Kabo-Verde  Çad  ÇXR  Kolumbiya  Kosta-Rika  Kuba  Konqo Demokratik Respublikası  Dominikan Respublikası  Kipr  Salvador  Eritreya  Efiopiya  Finlandiya  Qabon  Gürcüstan  Qana  Qvineya  Qvineya-Bisau  Honduras  Hindistan  İndoneziya  İran  İrlandiya  İsrail  Kot-d'İvuar  Yaponiya  Qazaxıstan  Keniya  Qırğızıstan  Liberiya  Malavi  Malayziya  Mali  Malta Beynəlxalq missiyalar: NATO—ISAF Qətiyyətli Dəstək Missiyası Əbədi azadlıq əməliyyatı Çoxmillətli Qüvvələr – İraq Birləşmiş Ortaq Vəzifə Qüvvəsi – Afrika buynuzu Birləşmiş Ortaq Vəzifə Qüvvəsi – Təbii qərarlılıq əməliyyatı Terrorist qruplar: Əl-Qaidə AQAP Əş-Şəbab İŞİD  Taliban Digər qruplar: Türkistan İslam Dövləti Pakistan Təhriki Taliban Həmas Hizbullah
Komandan(lar)
Co Bayden Boris Conson Emmanuel Makron Vladimir Putin Keçmiş liderlər: Corc Volker Buş Barak Obama Donald Tramp Toni Bleyr Qordon Braun Devid Kemeron Tereza Mey Jak Şirak Nikolya Sarkozi Fransua Olland Dmitri Medvedev Üsamə bin Laden Ayman əl-Zəvvari Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi Əbu Bəkr əl-Bağdadi Fəzlullah
Ümumi itkilər
800.000+ ölü[4] ~37 milyon qaçqın[5]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Terrorizmlə qlobal müharibə (ing. Global War on Terrorism) və ya Terrorizmlə müharibə (ing. War on Terrorism) — 11 sentyabr terror aktlarından sonra ABŞ-nin başçılığı ilə başladılan beynəlxalq hərbi kampaniya. NATO üzvü olan bütün ölkələr və üzv olmayan bəzi ölkələrin qoşulduğu bu kampaniya əl-Qaidə və digər terrorist qruplara qarşı başladılmışdır.

"Terrorla müharibə" ifadəsi ilk dəfə ABŞ-nin sabiq prezidenti Corc V. Buş tərəfindən 20 sentyabr 2001-ci ildə işlədildi.

Hadisələr və hərəkatlar

Şimali Amerika

11 sentyabr 2001-ci ildə baş verən dörd hadisə ABŞ höküməti tərəfindən mülki vətəndaşları və əsgərləri hədəf alan terror aktları olaraq açıqlanmışdı. Hökümətin araşdırması və 11 Sentyabr Komissiyasının verdiyə məlumata əsasən sərnişin təyyarələri Üsamə bin Ladenin başçılığı altında olan Əl-Qaidə terror qrupunun 19 üzvü tərəfindən ələ keçirildi və terror törədildi.^[6][7][8][9]

Avropa

Aktiv Səy Hərəkatı (ing. Operation Active Endeavour) Aralıq dənizində yerləşən NATO Dəniz Hərəkatıdır. Hərəkatın məqsədi terroristlərin fəaliyyətini və silah ələ keçirmələrinin qarşısını almaqdır.^[10][11]

İstinadlar

1. "Arxivlənmiş surət". 2022-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-18.
2. Frank Gardner. "Will the 'War on Terror' ever end?". BBC News. 24 June 2020. 28 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 September 2020.
3. John Ismay. "At Least 37 Million People Have Been Displaced by America's War on Terror". The New York Times Magazine. 8 September 2020. 24 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 September 2020.
4. William Smith. "The truth about the war on terror". The Hill. 25 September 2020. 9 December 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 September 2020.
5. David Vine. "The U.S. 'War on Terror' Has Displaced 37 Million People". CounterPunch. 25 September 2020. 22 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 September 2020.
6. Shane, Scott. "Senate Report Explores 2001 Escape by bin Laden From Afghan Mountains". The New York Times. 28 November 2009. 16 August 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 January 2011.
7. Pilkington, Ed. "Rumsfeld let Bin Laden escape in 2001, says Senate report". The Guardian. London. 29 November 2009. 18 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 January 2011.
8. Shahzad, Syed Saleem. "Taliban find unlikely allies". Asia Times. 12 March 2002. Archived from the original on 28 April 2002. İstifadə tarixi: 19 January 2011.
9. "Al Qaeda, Taliban may be regrouping". CNN. 26 March 2002. 16 September 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 January 2011.
10. Miller, Zeke; Madhani, Aamer. "'Overdue': Biden sets Aug. 31 for US exit from Afghanistan". AP News (ingilis). 8 July 2021. 8 July 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 July 2021.
11. Graham, Natasha Turak, Emma. "Afghan President Ashraf Ghani resurfaces in UAE after fleeing Afghanistan, Emirati government says" (ingilis). CNBC. 18 August 2021. 18 August 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 August 2021.

Xarici keçidlər