Torna dəzgahı

Torna maşınları — Torna hamarlama, mişarlama, qazma, yonma kimi müxtəlif əməliyyatlar aparmaq üçün iş parçası dönmə oxu ətrafında döndərək işləyən bir simmetrik obyektdir. Tornalar ağacın yonulması metal işləmə, metal iplik, termik püskürtmə, qismən parçaların kəsilməsi və şüşə işləmində istifadə olunur.

1911-ci ildə istifadə edilmiş torna dəzgahı

Tarixi

Torna qədim qurğudur . Qədim Misirdə istifadə olunan bir vasitə olub. Məlum olduğu kimi, miladdan öncə III əsrə aid olmuşdur^[1]. Hökumət aid əsərlərin açıq dəlilləri e.ə. 6. əsrdə tapılmışdır: Şimali İtaliyadakı Etrüsk məzarındaki taxta bir kasanın hissələri və Türkiyədə dekorativ torna ağızlı iki düz taxta qab,^[1]. Asuriya və Hindistanda da istifadə sübutları var.^[2] Torna Sənayi İnqilabı üçün çox əhəmiyyətli idi. Digər maşın alətlərinin ixtirasına yönəldən ilk maşın olduğu üçün, Dəzgahların anası kimi tanınır.^[3] Döyüşən dövlətlərin dövrünə aid olan qədim Çində sənaye qismində alət ve silahları itiləmək üçün fırlanan torna maşınlarını istifadə etmişlər.^[4]

Ağac işləmə tornaları

Craftsman Gregorio Vara working a chair leg on a lathe in Tenancingo, State of Mexico

Ağac işləmə tornaları tornanın ən qədim növüdür. Bütün digər növləri bu sadə tornadan əldə edilib. Tənzimlənən bir üfüqi metal dəmir qolu ilə alət dayanacağı — material və operator arasındakı qol gücü ilə işləməni təmin edir. Metal şəkilləndirici alətlərlə səthi düzəltmək üçün sumbata kəmərini çəkməklə obyektə sıxmaq və yanaşdırmaq ümumi tətbiqdir. Çox ağac işləmə torna dəzgahları 200 ilə 1400 rpm arasında bir sürətlə işlədilmək üçün nəzərdə tutulmuşdur;^[5] 1000 rpm bu növ işlərin əksəriyyəti üçün optimal sayılır və daha az sürət tələb edən daha böyük iş parçaları vardır.^[6]

Metal işləmə tornaları

Metal işləmə maşının iş parçası xüsüsi metallardan düzəldilir. Bu kəsici vasitələr onların tətbiqindən asılı olaraq müxtəlif ölçü və formalarda mövcuddur. Bəzi formalar almaz, dəyirmi, kvadrat və üçbucaqlardır. Kəsim işi əl ilə və ya avtomatik olaraq idarə edilə bilər. İş parçasını soyudmaq, yağlama və iş parçasından təmizləmə usulları vardır. Bəzi torna hissələri komponentlərin kütləvi istehsalı üçün kompüterin nəzarəti altında istifadəyə verilə bilər^[7].

Xarici keçidlər

• Historical lathe archive at the Wayback Machine (archived 2018-07-14)
• Medieval and Renaissance lathes at the Wayback Machine (archived 2017-11-10)
• The history of the lathe at Archive.today (archived 2012-12-23). Additional archives: 2016-12-01.
• Early Wood-Working
• Spring pole lathe
• Modern Machine Shop Practice a historic Victorian text describing lathe design, construction and use in 1880s.
• The South Bend Lathe Library Arxivləşdirilib 2011-11-18 at the Wayback Machine Make Magazine, November 16, 2011. Links to How to Run a Lathe and other publications by South Bend Lathe Works.
• "The Forgotten Power Tool." Popular Science, December 1959, pp. 149–152.
• "Disc Cutting and Recording Lathes." http://www.aes.org/aeshc/docs/recording.technology.history/lathe.html.

İstinadlar

1. "Arxivlənmiş surət". 2020-11-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-07.
2. https://web.archive.org/web/20160115023141/http://www.pbs.org/wgbh/nova/ancient/emperors-ghost-army.html
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-9380578576
4. "Arxivlənmiş surət". 2016-01-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-07.
5. "Arxivlənmiş surət". 2016-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-07.
6. "Arxivlənmiş surət". 2020-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-07.
7. Clifford, Brian. "A brief history of woodturning". The Woodturner's Workshop. Woodturners' Guild of Ontario. 2020-11-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-07-24. The earliest information on the lathe dates from the 3rd century BC. This is a bas-relief carving on the wall of the grave of an Egyptian called Petrosiris.