Təminatlı borc öhdəlikləri

Təminatlı borc öhdəlikləri (ing. Collateralized debt obligations, CDO) — adətən hüquqi şəxslərin borc öhdəlikləri ilə təmin edilmiş qiymətli kağızları. Bunlara açıq bazarda satılan korporativ istiqrazlar, institusional kreditorlar tərəfindən verilmiş kreditlər və sekuritizasiya əməliyyatlarının bir hissəsi kimi buraxılmış qiymətli kağızların tranşları daxildir[1]. CDO-lara borcalanın kredit riskini daşıyan istənilən alətlər daxil ola bilər: kreditlər, istiqrazlar, kredit defolt svopları və s.[2]

CDO-ya daxil olan aktivlərin ya artıq reytinqi var, ya da reytinqə tabedir[2]. Tipik olaraq, təminatlı borc öhdəlikləri tranşlarla buraxılır, onlar adətən yüksək səviyyəli (emissiyanın 70-80%-i, birinci ödənilməli olan, ən yüksək qiymətləndirilib), orta tranşlar (aşağı reytinq almış) və subordinasiyalı (adətən reytinqli deyil) kimi təsnif edilir[3].

Girovlaşdırılmış borc öhdəlikləri portfelində defolt ehtimalını azaltmaq üçün o, bir-biri ilə zəif korrelyasiya olunmuş aktivləri əhatə edir. Diversifikasiya edilmiş portfel daha yüksək qiymətləndirilir və CDO borclanmasının dəyəri daha aşağıdır.

CDO-lar və 2008-ci il maliyyə böhranı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Girovlu borc öhdəlikləri ən çox adlandırılanlardan birinə çevrildi. Böhran zamanı “toksik aktivlər”[4].

ABŞ daşınmaz əmlak bazarı güclü olduğu müddətdə CDO-lara əhəmiyyətli tələbat mövcud idi. Səbəb CDO sahiblərinə əksər korporativ istiqrazlardan daha yüksək faiz dərəcəsi ilə ödənişlər vəd edilməsi idi.

2005-2006-cı illərdə ABŞ-ın daşınmaz əmlak bazarının həddindən artıq istiləşməsi nəticəsində CDO-ların verilməsi üçün əsas olan ipoteka kreditlərinin keyfiyyəti pisləşdi. Banklar onları adətən bu cür kreditləşmə üçün uyğun olmayan şəxslərə və ya nisbətən cüzi ilkin ödəniş edən və ya ümumiyyətlə ilkin ödəniş etmədən almış şəxslərə (subprime ipoteka adlanan) verilən ev kreditləri əsasında verməyə başladılar.

Güclü iqtisadiyyatda belə CDO-lar gəlir gətirə bilərdi, lakin 2007-ci ilin yazında CDO-lar xaric edilməli olan məhsula çevrilmişdi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Standard & Poor's". 2013-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-03.
  2. ↑ 1 2 Оптимизация ресурсов современного банка
  3. ↑ "Виталий Гайдаев «Долг в суперобложке», «КоммерсантЪ», приложение «Business Guide» № 175/П (3992), 29.09.2008". 2013-07-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-03.
  4. ↑ Zandi, Mark. Financial Shock. FT Press. 2009. ISBN 978-0-13-701663-1.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Саймон Вайн. Оптимизация ресурсов современного банка. М.: Альпина Паблишер. 2013. ISBN 978-5-9614-4377-6.
  • Майкл Льюис. Большая игра на понижение. Тайные пружины финансовой катастрофы. М.: Альпина Паблишер. 2011 [The Big Short: Inside the Doomsday Machine]. ISBN 978-5961414912.
  • Уильям Коэн. Деньги и власть: Как Goldman Sachs захватил власть в финансовом мире. М.: Альпина Паблишер. 2013 [Money and Power How Goldman Sachs Came to Rule the World]. ISBN 978-5-9614-1709-8.
  • Грег Фаррелл. Крах титанов: История о жадности и гордыне, о крушении Merrill Lynch и о том, как Bank of America едва избежал банкротства. М.: Альпина Паблишер. 2014 [Crash Of The Titans Greed, Hubris, The Fall Of Merrill Lynch, And The Near-Collapse Of Bank Of America]. ISBN 978-5-9614-4746-0.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]