Uusimaa

Uusimaa
Uusimaa
Nyland
Bayraq Gerb[d]
Bayraq Gerb[d]
60°15′ şm. e. 24°30′ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1 sentyabr 1997
Sahəsi
  • 9.568,85 km² (yanvar 2021)[2]
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 1.704.607 nəf. (yanvar 2021)[3]
Digər
uudenmaanliitto.fi
uudenmaanliitto.fi/sv
Xəritəni göstər/gizlə
Uusimaa xəritədə
Uusimaa
Uusimaa
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Uusimaa (fin Uusimaa; isv. Nyland) — Finlandiya vilayəti. Bu vilayət Cənub-qərbi Finlandiya, Kanta-Hyame, Pyayat-Hyame və Kyumenlaakso vilayətləri ilə sərhəddir. Mərkəzi Helsinki şəhəridir.

Uusimaa əhali sayına görə (1,638,469 nəfər) digər vilayətlər arasında birinci yeri tutur.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Uusimaa adının etimologiyasının saam dilindəki qu quşu mənasını verən njukča sözü ilə əlaqəli olduğu düşünür.[4] Tarixən bu ərazidə finlər və tavastiyanlar məskunlaşmışdılar. Bəzi yer adlarında tavastiyan kənd adlarının izlərini görmək mümkündür: Konalanın qədim tavastiyan kəndi olan Konhoaladan törəməsi kimi.[5] Estonlar əraziyə daha kiçik qruplar halında, əsasən, balıqçılıqla məşğul olmaq üçün köçmüşdülər.[6]

Uusimaanın İsveç tərəfindən müstəmləkəyə çevrilməsi 13-cü əsrdə Finlandiyaya ikinci səlib yürüyüşünün edilməsindən sonra başlamışdır.[7][8] Müstəmləkəçilik paqan ərazilərin katolikliyə çevrilməsinin bir hissəsi idi. İlk xristian isveç müstəmləkəçiləri Uusimaanın şərqinə, qərbindən daha tez addım atmışdılar. Müstəmləkəçilik İsveç krallığı tərəfindən dəstəklənirdi və bu əraziyə köçürülünlərə sünbül toxumu və mal-qara yardımı edilirdi. Onlar, həmçinin, kral tərəfindən dörd il müddətinə vergilərdən azad edilmişdilər.[6] Uusimaadakı bütün isveç dilindəki yer adlarının tarixi bu dövrə təsadüf edir.[9]

"Yeni torpaq" mənasını verən Uusimaa və Nyuland adları İsveç müstəmləkəçilik dövründə yaranmışdı. İsveç dilindəki Nyuland adı sənədlərdə 14-cü əsrdən başlayaraq çəkilir. Fin dilindəki Uusimaa adı ilk dəfə 1548-ci ildə Əhdi-Cədidin Mikael Aqrikola tərəfindən fin dilinə edilən tərcüməsində "Wsimaa" olaraq çəkilir.[10]

1809-cu ildə Rus-İsveç müharibəsində Finlandiya əyalətləri Rusiya İmperiyasına verildi. Bundan sonra Uusimaa köhnə len sistemində Uusimaa əyalətinə çevrildi. 1997–2010-cu illər arasında Uusimaa Cənubi Finlandiya vilayətinin bir hissəsi idi. 1994-cü ildə o Uusimaa və Şərqi Uusimaa vilayətlərinə bölündü, ancaq 2011-ci ildə iki region Uusimaa adı ilə birləşdirildi.

28 mart 2020-ci ildə Uusimaa bölgədəki rekord koronavirus yoluxma rəqəmlərinə görə Finlandiyanın geri qalanından təcrid edildi.

Rayonlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Uusimaa rayon, şəhər və kommunaları
Uusimaa rayon, şəhər və kommunaları

Vilayət 4 rayon və 26 kommunadan ibarətdir. Qalın şriftlə göstərilmiş 13 kommunanın şəhər statusu var.[11]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 ArchINFORM (alm.). 1994.
  2. ↑ https://www.maanmittauslaitos.fi/sites/maanmittauslaitos.fi/files/attachments/2021/01/Vuoden_2021_pinta-alatilasto_kunnat_maakunnat.pdf.
  3. ↑ http://pxnet2.stat.fi/PXWeb/pxweb/fi/StatFin/StatFin__vrm__vamuu/statfin_vamuu_pxt_11lj.px.
  4. ↑ Tarkiainen, Kari. Ruotsin itämaa. Helsinki: Svenska litteratursällskapet i Finland. 2010. 120.
  5. ↑ Terhi Ainiala, Minna Saarelma ja Paula Sjöblom. Nimistötutkimuksen perusteet. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura. 2008. 66.
  6. ↑ 1 2 Tarkiainen, Kari. Ruotsin itämaa. Helsinki: Svenska litteratursällskapet i Finland. 2010. 119–136.
  7. ↑ V.-P. Suhonen and Janne Heinonen. "Helsingin keskiaikaiset ja uuden ajan alun kylänpaikat 2011, Inventointiraportti 2011. Museovirasto" (PDF). 2011. 2021-03-19 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-12-28.
  8. ↑ Tarkiainen, Kari. Ruotsin itämaa. Porvoo: Svenska litteratussällskapet i Finland. 2010. 122–125. ISBN 9789515832122.
  9. ↑ Terhi Ainiala, Minna Saarelma ja Paula Sjöblom. Nimistötutkimuksen perusteet. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura. 2008. 68.
  10. ↑ Uusimaa Regional Council. "Nytt Land, Nylands historia" (isveç). May 12, 2010. July 16, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 17, 2010.
  11. ↑ "Regional Council – Uudenmaan liitto". www.uudenmaanliitto.fi (ingilis). March 5, 2013. December 1, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 31, 2017.
  12. ↑ "Suomen virallinen tilasto (SVT): Väestön ennakkotilasto [verkkojulkaisu]. Heinäkuu 2020" (fin). Statistics Finland. İstifadə tarixi: 13 September 2020.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Uusimaa ilə əlaqəli mediafayllar var.