Vyetnam Demokratik Respublikası

Vyetnam Demokratik Respublikası
	Tarixi dövlət
Vyetnam Demokratik Respublikası
	vyet. Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa
Bayraq	Gerb
	«Độc lập – Tự do – Hạnh phúc»
	Vyetnam himni
	; 1954-cü il Cenevrə Konfransında əldə edilmiş razılığa əsasən Vyetnam Demokratik Respublikasının Cənub-Şərqi Asiyadakı inzibati ərazisi
2 sentyabr 1945 — 2 iyul 1976 ;
Paytaxt	Hanoy; 21°01′42″ şm. e. 105°51′15″ ş. u.HGYO
Dilləri	Vyetnam dili
Rəsmi dilləri	Vyetnam dili;
Dövlət dini	Buddizm; Roma-Katolik kilsəsi; Konfutsiçilik; Daosizm
Ərazisi	157,88 km²;
Əhalisi	23.800.000 nəf. (1974);
İdarəetmə forması	unitar, marksist-leninist, sosialist dövlət
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Vyetnam Demokratik Respublikası^[2] (vyet. Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa) və ya digər adıyla Şimali Vyetnam^[2] (vyet. Bắc Việt Nam) — 1945–1976-cı illərdə Cənub-Şərqi Asiyada mövcud olmuş dövlət.

II Dünya Müharibəsindən sonra baş verən Avqust İnqilabı zamanı Vyetnam kommunist inqilabçısı Xo Şi Min 2 sentyabr 1945-ci ildə Fransız Hind-Çinindən müstəqillik elan edərək Vyetnam Demokratik Respublikasının yaradıldığını elan etdi. Vyetminh - "Vyetnamın müstəqilliyi uğrunda Liqa" 1951-ci ilin fevralında əvvəlcədən qadağan edilmiş, Vyetnam Kommunist Partiyasının yenidən qurulmasından sonra getdikcə təşkilatlanmayan qeyri-kommunist qruplara kommunistlərin rəhbərlik etdiyi çoxsaylı Vyetnam millətçi qruplarının koalisiyası idi.

Fransa 1946-cı ilin dekabrında Birinci Hindçin müharibəsinə - Fransa ilə Vyetminh arasında qanlı partizan müharibəsinə səbəb olan Vyetnam üzərində müstəmləkə hökmranlığını təsdiqləmək üçün hərəkətə keçdi. Vyetminh 1954-cü ildə Fransanın məğlubiyyətinə səbəb olan Vyetnamın əksər kəndlərini ələ keçirdi və nəzarət etdi. Həmin il Cenevrə konfransındakı danışıqlar müharibəyə son qoydu və Vyetnamın müstəqilliyini tanıdı. Cenevrə sazişi ilə müvəqqəti olaraq ölkə 17-ci paralel boyunca şimal və cənub bölgəsinə bölündü. Bu, 1956-cı ilin iyul ayında ümumi seçkilərin "Vyetnamın birləşməsinə səbəb olmasını" tələb etdi. Fransızlar tərəfindən qurulmuş Vyetnam Dövlətinin nəzarəti altında olan cənub zonası bütövlükdə Cənubi Vyetnam adlandırılarkən, şimal bölgəsi Vyetnam Demokratik Respublikası tərəfindən idarə edildi və ümumiyyətlə Şimali Vyetnam adlandırıldı.

Cenevrə sazişinin həyata keçirilməsinə nəzarət Hindistan, Kanada və Polşa Xalq Respublikasından ibarət beynəlxalq komissiyanın məsuliyyətində idi. ABŞ Cenevrə sazişini imzalamadı və bildirdi ki, "ədalətli keçirildiyini təmin etmək üçün BMT-nin nəzarətində olan azad seçkilər yolu ilə birliyə nail olunmasına davam edəcək". 1955-ci ilin iyulunda Vyetnam Dövlətinin Baş naziri Ngo Dinh Zyem Cənubi Vyetnamın ölkəni birləşdirmək üçün seçkilərdə iştirak etməyəcəyini açıqladı. O, Vyetnam Dövlətinin Cenevrə sazişini imzalamadığını və buna görə də bununla bağlı olmadığını söylədi.

Seçkilərlə Vyetnamı yenidən birləşdirə bilmədikdən sonra, Şimali Vyetnam 1955-ci ildə Vyetnam müharibəsinə aparan - ölkəni güc yolu ilə birləşdirməyə çalışdı. Şimali Vyetnam Xalq Ordusu və Cənubi Vyetnamda məskunlaşmış Vyetkonq partizanları Cənubi Vyetnamın (tam adı ilə Vyetnam Respublikası) hərbi qüvvələrinə qarşı vuruşdular və kommunist müttəfiqlər əsasən Çin və Sovet İttifaqı tərəfindən dəstəkləndilər. Cənub-Şərqi Asiyada kommunizmin yayılmasının qarşısını almaq üçün ABŞ Cənubi Vyetnamı hərbi şəkildə dəstəkləyən Cənubi Koreya, Avstraliya və Tailand kimi digər anti-kommunist qüvvələr ilə birlikdə qarşıdurmaya müdaxilə etdi. Münaqişə qonşu ölkələrə yayıldı və Şimali Vyetnam, Laosdakı Patet Lao və Kambocadakı kxmerləri ABŞ tərəfindən dəstəklənən hökumətlərə qarşı dəstəklədi. 1973-cü ildə ABŞ və müttəfiqləri müharibədən çıxmaq məcburiyyətində qaldılar, bu nəticə Cənubi Vyetnamı müharibə meydanında tək buraxdı və onların qüvvələri sürətlə üstün gələn Şimali Vyetnam qüvvələri tərəfindən dəf edildi.

Vyetnam müharibəsi 30 aprel 1975-ci ildə - Sayqonun alınması sona çatdı və Cənubi Vyetnam Müvəqqəti İnqilab Hökümətinin nəzarəti altına keçdi. 2 iyul 1976-cı ildə Vyetnam yenidən birləşdirilərək bugünkü Vyetnam Sosialist Respublikası yaradıldı.

İstinadlar

↑ https://www.persee.fr/doc/pop_0032-4663_1995_num_50_3_5987#pop_0032-4663_1995_num_50_3_T1_0625_0000.
↑ ¹ ² Sadıqlı, Yadigar. "Vyetnam müharibəsinin sonu və "Babylift" əməliyyatı". Meydan TV (az.). 5 sentyabr 2021. 2021-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-13.

[_865d4a69242c780f-1] ttps://www.persee.fr/doc/pop_0032-4663_1995_num_50_3_5987#pop_0032-4663_1995_num_50_3_T1_0625_0000.

[sadiqli-2] ¹ ² Sadıqlı, Yadigar. "Vyetnam müharibəsinin sonu və "Babylift" əməliyyatı". Meydan TV (az.). 5 sentyabr 2021. 2021-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-13.

[1]

[2]