Xorvatiya himni

Lijepa naša domovino
Liepa naşa domovino
Bizim gözəl vətənimiz
Himninin sözləri ilk dəfə Danikza jurnalının 14 mart 1835-ci il sayında dərc edilmişdir.
Himninin sözləri ilk dəfə Danikza jurnalının 14 mart 1835-ci il sayında dərc edilmişdir.
Xorvatiya Xorvatiya rəsmi himni
Bəstəkar Yosip Runyanin, 1846
Sözlərin müəllifi Anton Mixanoviç, 1835
Təsdiqi 21 dekabr 1990 [1]
Audio nümunəsi
Fayl haqqında məlumat
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Lijepa naša domovino (Bizim gözəl vətənimiz) — Xorvatiyanın rəsmi dövlət himnidir. Xorvatiyada tez-tez sadəcə olaraq "Lijepa naša" ("Bizim Gözəl") adlandır, ölkənin metonimi kimi geniş işlənən ifadədir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kumrovec bələdiyyəsinin Risvika şəhərindəki Xorvatiya himni abidəsi

Orijinal sözlər Antun Mixanoviç tərəfindən yazılmış və ilk dəfə 1835-ci ildə Horvatska domovina (Xorvatiya vətəni) adı ilə nəşr edilmişdir.[2] 1846-cı ildə Yosip Runyanin (1821-1878) Horvatska domovina üçün musiqi bəstələyib.[2] Runyaninin ordu bandmeysteri İosif Uendl onun musiqisini hərbi nəfəsli orkestr üçün uyğunlaşdırdı.[2] Melodiyanın orijinal forması məlum deyil, çünki orijinalı bu günə qədər bərpa olunmayıb.[3]

Mahnı 1861-ci ildə Zaqreb kafedralının müəllimi və orqan ifaçısı Vatroslav Lixteneqqer tərəfindən kişi xoru üçün səsləndirilərək, harmonizasiya edildi və bundan sonra Xorvat xalqının etnik himni kimi ifa olunmağa başlandı.[2][4] "Lijepa naša" adı o vaxtdan tətbiq edilib. Orijinal mətn 14 misradan ibarətdir. O vaxtdan bəri himnin sözlərinə bir neçə xırda düzəlişlər edilib.

Mahnı Xorvatiya parlamenti tərəfindən dərhal dövlət himni kimi qəbul edilmədi. 1907-ci ildə Xorvatiya İfaçılar Klubları Assosiasiyası parlamentdən bunu tələb etdi, lakin heç bir cavab almadı, baxmayaraq ki, musiqi mərasimlərdə qeyri-rəsmi olaraq dövlət himni kimi istifadə edilirdi. Həmçinin, parlamentin 29 oktyabr 1918-ci il sessiyası Xorvatiyanın Avstriya-Macarıstan ilə əlaqələrini rəsmən kəsdiyi zaman da belə də musiqi səsləndirilmişdi.[3]

1918-1941-ci illər arasında Xorvatiya dövlət himninin hissələri Yuqoslaviya krallığının dövlət himninin bir parçası idi və xorvatların qeyri-rəsmi himni idi. İkinci Dünya müharibəsi zamanı, Müstəqil Xorvatiya dövlətində sözlərində bəzi düzəlişlər edilməklə, dövlət himni kimi istifadə edilmişdir. Xorvat partizanları da xüsusən, ZAVNOH (Xorvatiyanın Milli Qurtuluş Dövlət Antifaşist Şurası) sessiyaları zamanı ondan istifadə edirdilər.

29 fevral 1972-ci ildə Xorvatiya SR parlamenti tərəfindən Xorvatiya Konstitusiyasına edilən dəyişikliklərlə mahnı rəsmi olaraq Xorvatiyanın dövlət himni oldu. 1974 və 1990-cı illərin konstitusiyaları, sözləri bir qədər dəyişikliklərlə, Xorvatiya Respublikasının Gerbi, Bayrağı və Dövlət Himni Aktı ilə təsdiq edilmişdir.[3]

Mətni

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əksər hallarda yalnız birinci misra ifa olunur.

Originalı[5] Transkripsiyası İngilis dili tərcüməsi[3]

I
Lijepa naša domovino,
Oj, junačka zemljo mila,
Stare slave djedovino,
Da bi vazda sretna bila!

Mila, kano si nam slavna,
Mila, si nam ti jedina,
Mila, kuda si nam ravna,
Mila, kuda si planina!

II
Teci, Dravo, Savo, teci,[qeyd 1][6][7][8][9]
Nit' ti, Dunav, silu gubi,
Sinje more, svijetu reci
Da svoj narod Hrvat ljubi

Dok mu njive sunce grije,
Dok mu hrašće bura vije,
Dok mu mrtve grobak krije,
Dok mu živo srce bije!}}

1
[ljěː.pa nâ.ʃa do.mǒ.ʋi.no]
[oj jǔ.naːt͡ʃ.kaː zêm.ʎoː mǐ.la]
[stâː.re slâ.ʋeː djê.do.ʋi.no]
[dâ bi ʋâz.da srět.na bǐː.la]

[mǐ.la kâː.no si nâm slâːʋ.na]
[mǐ.la si nâm tî jě.diː.naː]
[mǐ.la kǔ.daː si nâm rǎːʋ.na]
[mǐ.la kǔ.daː si pla.nǐ.na]

2
[tě.t͡si drâː.ʋo sâː.ʋo tě.t͡si]
[nit tî dǔ.naʋ sî.lu gǔ.biː]
[sîː.ɲeː môː.re sʋjěː.tu rê.t͡si]
[da sʋôːj nǎː.rod xř̩.ʋaːt ʎûː.biː]

[dôk mu ɲî.ʋe sûːn.t͡se grî.jeː]
[dôk mu xr̩âʃ.t͡ɕe bû.ra ʋî.jeː]
[dôk mu mř̩t.ʋe grô.bak krî.jeː]
[dôk mu ʒǐː.ʋo sr̩̂.t͡se bǐ.je]

I
Bizim gözəl vətənimiz,
Ey igid əziz torpaq,
Qədim şöhrətin mirası,
Hər zaman xoşbəxt ol!

Sən həm əziz, həm də şərəflisən,
Sən bizim üçün yeganə əziz olansan,
Əzizimiz, sənin düzənliklərini sevirik,
Əzizimiz, sənin dağlarını sevirik.

II
Axın, Sava, Drava, axın,
Və sən, Dunay, gücünü itirmə,
Mavi dəniz, dünyaya deyin
Xorvatlar öz vətənini sevir.

Onun tarlaları günəş işığı ilə isinərkən,
Onun palıdları vəhşi küləklərlə dalğalanarkən,
Onun əzizləri cənnətə gedərkən,
Onun canlı ürəyi döyünərkən!

Horvatska domovina

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sözlərin müəllifi Antun Mixanoviç
Himnin bəstəkarı Yosip Runyanin

İlk dəfə 1835-ci ildə Lyudevit Qayın redaktoru olduğu Danica ilirska mədəniyyət jurnalının 10-cu sayında nəşr olunan şeir əvvəlcə on dörd misradan ibarət idi,[5][10] lakin bu gün yalnız onun bir, iki, on üç və on dördüncü bəndləri dövlət himninin mətnini tşkil edir.

Xorvadt dilində Azərbaycan dilində

Lěpa naša domovino,
Oj junačka zemljo mila,
Stare slave dědovino,
Da bi vazda čestna bila!

Mila, kano si nam slavna,
Mila si nam ti jedina,
Mila, kuda si nam ravna,
Mila, kuda si planina!

Vedro nebo, vedro čelo,
Blaga persa, blage noći,
Toplo lěto, toplo dělo,
Bistre vode, bistre oči:

Vele gore, veli ljudi,
Rujna lica, rujna vina,
Silni gromi, silni udi;
To je naša domovina!

Ženju serpi, mašu kose,
Děd se žuri, snope broji,
Škriplju vozi, brašno nose,
Snaša preduć málo doji:

Pase marha, rog se čuje,
Oj, oj zvenči, oj, u tmine,
K ognju star i mlad šetuje;
Evo t’ naške domovine!

Luč iz mraka dalko sija,
Po veseloj livadici,
Pěsme glasno brěg odbija,
Ljubni poje k tamburici:

Kolo vode, živo kolo,
I na berdu, i v dolini,
Plešu mladji sve okolo; —
Mi smo, pobre, v domovini!

Magla, što li, Unu skriva?
Ni l’ to našiu jauk turobni?
Tko li moleć smert naziva?
Il’ slobodni, il’ su robni?

»Rat je, bratjo, rat junaci,
Pušku hvataj, sablju paši,
Sedlaj konjče, hajd pešjaci,
Slava budi, gdi su naši!«

Buči bura, magla projde,
Puca zora, tmina běži,
Tuga mine, radost dojde,
Zdravo slobost, dušman leži!

Veseli se, tužna mati,
Padoše ti verli sini,
Ko junaci, ko Horvati,
Ljaše kervcu domovini!

Teci, Sava hitra, teci
Nit’ ti Dunaj silu gubi,
Kud li šumiš, světu reci:
Da svog’ doma Horvat ljubi,

Dok mu njive sunce grije,
Dok mu hrastje bura vije,
Dok mu mertve grob sakrije,
Dok mu živo serdce bije!

Bizim gözəl vətənimiz,
Ey igid əziz torpaq,
Qədim şöhrətin mirası,
Hər zaman xoşbəxt ol!

Əzizim, sən nə qədər şərəflisən,
Sən bizim yeganə sevgilimizsən,
Əzizim, harada düzənlik olsan da,
Əzizim, harada dağ olsan da!

Aydın səma, açıq alın,
Zərif insanlar, yumşaq gecələr,
İsti yay, ağır iş,
Təmiz su, aydın gözlər:

Böyük dağlar, böyük insanlar,
Qırmızı üzlər, qırmızı şərablar,
Qüdrətli ildırımlar, qüdrətli əzalar;
Bu bizim vətənimizdir!

Oraqlar biçir, oraqlar t'mizl'yir,
Yaşlı adam saymaqla məşğuldur,
Vaqonlar cırıldayır, un daşıyır,
Gəlin toxuyur və uşağı əmizdirir;

Mal-qara otlayır, buynuzlaşmanın səsi eşidilir,
Oh, oh, eşidilir, qaranlığa doğru,
Ocağın ətrafına cavan-qoca toplaşır;
Bu bizim Vətənimizdir!

Qaranlıqda işıq saçır uzaqlara,
Bütün şən çəmənliklərdə,
Mahnılar yüksək səslə səslənir təpələrdən,
Aşiqlərsə tamburika oxuyurlar:

Kolo, canlı kolo rəqsini edirlər,
Təpədə və dərədə,
Gənclər hər tərəfdə rəqs edir;
Biz, dostum, vətəndəyik!

Dumanın arxasında nə gizlənir?
Bunlar xalqımızın dəhşətli harayı deyilmi?
Kim ölüm üçün dua edir?
Azad doğulmuşlar, yoxsa qullar?

“Müharibədir, qardaşlar, müharibə, qəhrəmanlar,
Tüfəngini götür, qılıncını tut,
Atlarınızı yəhərləyin, piyadaları buraxın,
Qüdrət bizim olduğumuz yerdə olacaq!"

Fırtına uğuldayır, duman qalxır,
Sübh gəlir, qaranlıq gedir,
Kədər sönəcək, sevinc gələcək,
Salam azadlıq, düşmənimiz məğlub oldu!

Şən, kədərli ana,
İgid oğullarınız həlak oldu,
Qəhrəmanlar kimi, xorvatlar kimi,
Vətən üçün qan tökək!

Axın, Sava, Drava, axın,
Və sən, Dunay, gücünü itirmə,
Mavi dəniz, dünyaya deyin
Xorvatlar öz vətənini sevir.

Onun tarlaları günəş işığı ilə isinərkən,
Onun palıdları vəhşi küləklərlə dalğalanarkən,
Onun əzizləri cənnətə gedərkən,
Onun canlı ürəyi döyünərkən!

Qeydlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bəzən Teci Savo, Dravo, teci kimi də yazılır, xüsusilə, qədim nəşrlərdə.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Sabor Republike Hrvatske. "Zakon o grbu, zastavi i himni Republike Hrvatske te zastavi i lenti predsjednika Republike Hrvatske" (xorvat). Narodne novine. 2012-02-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-05-23.
  2. ↑ 1 2 3 4 Tomasović, Mirko. "Vrsni katalog emocija i epiteta" [An excellent catalog of emotions and epithets]. Vijenac. Matica hrvatska (236). 20 March 2003. 9 November 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 September 2023.
  3. ↑ 1 2 3 4 "State emblems". Ministry of Foreign and European Affairs (Croatia). 2014-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-26.
  4. ↑ "Josip Runjanin" (xorvat). Vinkovci: Josip Runjanin Music School. 13 May 2014. 15 September 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  5. ↑ 1 2 http://www.nsk.hr/horvatska-domovina/ Arxivləşdirilib 2022-11-02 at the Wayback Machine (pristupljeno 14. ožujka 2013.)
  6. ↑ Beckie, Kenneth N. Croatian Pioneers of Kenaston, Saskatchewan: "I Tell You Story--" : a Task of Gratitute (ingilis). K.N. Beckie. 2004. səh. 233. ISBN 978-0-9734702-0-8.
  7. ↑ Razlag, Radoslav. Pěsmarica (sloven). Natisnil F. Skaza in drugovi. 1872. səh. 14.
  8. ↑ "U 'Milijunašu' kiksao na pitanju na koje bi odgovor trebao znati svaki Hrvat! Znate li ga vi?" [On 'Millionaire', he stumbled on a question every Croat should know the answer to! Do you know it?]. www.vecernji.hr (xorvat). 2022-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-12.
  9. ↑ "Slobodna Dalmacija - 'Ako se pitate što je Hea, to je Hrvat u izvedbi Josipe Lisac!': jedne zbunila, druge dojmila; Kako se vama svidjela 'Lijepa naša' na inauguraciji?" [Slobodna Dalmacija - 'If you're wondering what Hea is, it's a Hrvat performed by Josip Lisac!': One confused, others impressed; How did you like 'Lijepa naša' at the inauguration?]. slobodnadalmacija.hr (xorvat). 2020-02-18. 2022-10-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-12.
  10. ↑ http://fluminensia.org/mihanovic-u-rijeci-napisao-lijepu-nasu Arxivləşdirilib 2022-11-02 at the Wayback Machine (pristupljeno 14. ožujka 2013.)

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Xorvatiya himni ilə əlaqəli mediafayllar var.