Yanoş Boyyay

Yanoş Boyyay
ing. János Bolyai
Doğum tarixi 15 dekabr 1802(1802-12-15)[2][3][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 27 yanvar 1860(1860-01-27)[2][3][…] (57 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi xəstəlik
Atası Farkaş Bolyay
Elm sahələri həndəsə, Qeyri-Evklid həndəsəsi[1], riyaziyyat[1]
Elmi rəhbəri Farkaş Bolyay
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Farkaş Boyyay (ing. János Bolyai; 15 dekabr 1802[2][3][…], Kluj-Napoka[4] – 27 yanvar 1860[2][3][…], Tırqu-Mureş[d], Mureş[4]) — Macar riyaziyyatçısı, Farkaş Bolyayın oğludur; Lobaçevski və Qaussdan asılı olmadan qeyri-evklid həndəsəsini kəşf etmişdir.[5]

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yanoş Bayayi 15 dekabr 1802-ci ildə Kolojvar şəhərində, indiki Kluj-Napoka şəhərində Farkoş Boyanin ailəsində anadan olmuş macar riyaziyyatçısıdır. Onun atası Farkaş Boyayi K. F. Qausun dostu olmuş, onlar bir yerdə Höttingen universitetini bitirmişdilər. Yanoş fitri istedad sahibi idi. 13 yaşı olarkən o artıq planimetriya, stereometriya, triqonometriya, konik kəsiklər nəzəriyyəsi, diferensial və inteqral hesabını öyrənib böyük həvəslə daha mürəkkəb məsələlər üzərində düşünürdü. Evkilidin "Əsaslar" ını mütaliə edən Yanoş 5-ci postulat haqqında atasından belə bir söz eşitdi:

Paralel xətlər haqqında Evklid aksiomunu isbat edən adam Yer kürəsi boyda briliyanta layiqdir.

1848-ci ildə Yanoş, çürük Avstriya-Macar imperiyasında gələcək inqilablar barədə yazırdı. O, kompleks ədədlərin həndəsi nəzəriyyəsinə aid bir neçə əsər yazdı.

Yanoş Boyayi 27 yanvar 1860-cı ildə Maroşvaşarxey də vəfat etdi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
  2. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  3. ↑ 1 2 3 4 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
  4. ↑ 1 2 3 4 Deutsche Nationalbibliothek Record #119372886 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  5. ↑ "Uşaqlar üçün ensiklopediya. Riyaziyyat.", Bakı, "Şərq-Qərb", 2008. səh.604