Çindəki məscidlərin siyahısı

Çinın ən qədim məscidi. Sian

Bu, Çindəki görkəmli məscidlərin siyahısıdır. Məscid İslam dininin tərəfdarları üçün ibadət yeridir. Çində ilk məscid 627-ci ildə Tan sülaləsi dövründə inşa edilən Quançjoudakı Xuayşen məscidi idi. 2014-cü ildə Çində 39.135 məscid var idi,[1][2] bunlardan 25.000-i şimal-qərb muxtar bölgəsi olan Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonundadır, 500 müsəlmana bir məscidin düşməsi kimi yüksək sıxlıq var ölkədə.[3]

Çində məscidlərə Tsin Çjen Si (清真寺"Saf həqiqət məbədi") deyilir, bu ad da Çin yəhudiləri tərəfindən sinaqoqlar üçün istifadə olunurdu. Digər adlara Xui Xui Tan(回回堂), Xui Xui Si (回回 寺, "Xui xalqının məbədi"), Li Bai Si (回回寺, "İbadət məbədi"), Cjen Tzyao Si (清净寺, "Həqiqi tədris məbədi") və ya Qinq Jinq Si (清净寺, "Saf və təmiz məbəd") daxildir.[4][5]

Tzin sülaləsi dövründə Hueylər məscidlərinin girişində üzərində "Huáng Dì Wàn Suì, Wàn Suì, Wàn Wàn Suì" (皇帝 萬歲 ， 萬歲 ， 萬 萬歲),"İmperator, sonsuza qədər yaşasın." yazılmış bir lövhə qoyulmuşdu. Vansui, çin dilində əbədi mənasını verən "on min il" deməkdir.[6] Çinə səyahət edən qərblilər bu lövhələrin Yunnan və Ninbo məscidlərində olduğunu qeyd etdilər.[7][8][9]

Əksər məscidlərin bir-biri ilə müəyyən oxşar cəhətləri vardır, lakin digər bölgələrdə olduğu kimi Çin İslam memarlığı ilə, yerli memarlığı öz üslubunda əks etdirir. Çin məbədləri xatırladan gözəl məscidləri ilə məşhurdur. Lakin Çinin qərbində məscidlər hündür, incə minarələri, əyri tağları və günbəz formalı damları ilə yanaşı bənzərsiz çox qatlı portalları ilə İran və Orta Asiyadakı məscidlərə də bənzəyir. Çinli Hueylərin məscidlərini inşa etdikləri Çinin şimal-qərbində,şərq və qərb üslublarının birləşməsi vardır. Məscidlər səddi olan həyətlərdə,miniatür qübbələri və minarələri olan sütunlu keçidlərdə quraşdırılmış Buddist üslublu damlara malikdir.[10]

Hueylər məscidlərinin memarlıq tərzi məzhəblərinə görə dəyişir. Çin mədəniyyətindən təsirlənən ənənəvi Qedimu Hənəfi sünniləri Çin məbədlərinə bənzəyən məscidlər tikirlər. İslahatçı modernist olan İhevani, məscidlərini Orta Şərq ərəb tərzi məscidlərinə bənzəyir.

Məscidlərin siyahısı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ad Şəkillər Şəhərlər Əyalət və ya Bələdiyyələr İl Qeydlər
Nyutze məscidi Siçen Pekin 996 [11]
Böyük Xancjou məscidi Xancjou Çjetszyan 2020
Tsintszin məscidi Quancjou Fucyen 1009 Qin Jin Si
Dunxuan məscidi Dunxuan Qansu 1917 Dun Xuan Qin Zen Si
Xuasi məscidi Linsiya Qansu 1487 Xua Si Qin Zen Si
Xuayşen məscidi Quançjou Quandun 627 [12]
Nannin məscidi Nannin Quansi-Çjuan Muxtar Rayonu 1707 Nan Nin Qin Zen Si
Harbin məscidi Daovay Harbin 1897 Dao Vay Qin Zen Si
Bukuy Mosque məscidi Ciciqar Xeyluntszyan 1684 Bo Kui Qin Zen Si
Honqonq məscidlərinin siyahısı Honkonq
Qədim Hohhot məscidi Hohhot Daxili Monqolustan Muxtar Rayonu 1693 Hu He Hao Te Qin Zen Da Si
Makao məscidi və qəbiristanlığı Nossa Senora-di-Fatima (Makao) Makao
Böyük Tunsin məscidi Tunsin Ninsya-Huey Muxtar Rayonu təqribən 1400 Tun Xin Qin Zen Da Si
Dunquan məscidi Sinin Tszinyan 1380 [13]
Jiezi məscidi[14] Syunxua Salar Muxatar dairəsi Tsinxay ? ?
Böyük Sian məscidi Sian Şensi 742 [13]
Tszinan Böyük cənub məscidi Tszinan Şantun 1295 Ji Nan Qin Zen Nan Da Si
Fuyou məscidi Xuanpu (Şanxay) Şanxay 1870 Fu You Lu Qin Zen Si
Syaotaoyuan məscidi Xuanpu (Şanxay) Şanxay 1917 Xiao Tao Yuan Qin Zen Si
Böyük Lxaska məscidi Lxaska Tibet 1716 La Sa Qin Zen Da Si
Appaka Xoca məqbərəsi Haohan Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu 1640 Ā Bā Hé Jiā Má Zhá
Xotan məscidi Xotan Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu 1870 He Tian Qin Zen Si
İd Kah məscidi Kaşğər Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu 1442 [15]
Nadjiayinq məscidi Yuxi Yunnan 1370 Na Jia Yin Qin Zen Si

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Strengthen and promote the standardization of mosque management" (çin). CPPCC News. 2014-12-18. 2015-02-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-22.
  2. ↑ "2015最新中国清真寺数量及分布". www.chinaislam.net.cn. 2021-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-11.
  3. ↑ "The amount of mosques in Xinjiang is increasing to near 25,000" (çin). Chinese Youth Daily. 2009-07-17. 2014-10-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-22.
  4. ↑ Shoujiang Mi, Jia You. Islam in China. 五洲传播出版社. 2004. səh. 29. ISBN 7-5085-0533-6. İstifadə tarixi: 2011-05-16.
  5. ↑ The Chinese repository, Volume 13. Printed for the proprietors. 1844. səh. 31. 2016-04-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-08.
  6. ↑ Broomhall 1910, p. 290.
  7. ↑ The Chinese repository, Volumes 11-15. Printed for the proprietors. 1842. səh. 33. 2020-08-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-28.
  8. ↑ Michael Dillon. China's Muslim Hui community: migration, settlement and sects. Richmond: Curzon Press. 1999. səh. 77. ISBN 0-7007-1026-4. 2016-04-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-28.
  9. ↑ Hagras, Hamada. "An Ancient Mosque in Ningbo, China "Historical and Architectural Study"". Journal of Islamic Architecture. 4 (3). 2017: 102–113. doi:10.18860/jia.v4i3.3851. 2019-06-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-26.
  10. ↑ Saudi Aramco World, July/August 1985 , page 3035
  11. ↑ "存档副本". 2007-08-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-10-15.
  12. ↑ "存档副本". 2007-10-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-10-15.
  13. ↑ 1 2 "存档副本". 2006-09-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-10-15.
  14. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-27.
  15. ↑ "存档副本". 2006-11-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-10-15.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Çindəki məscidlərin siyahısı ilə əlaqəli mediafayllar var.