Özbəklər

Özbəklər özb. Oʻzbeklar
Sayları və yaşadığı ərazilər
Dili	Özbək dili
Dini	İslam
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Özbəklər – Türk xalqlarından biri. Özbəklər Özbəkistanda əhalinin 80%-dən çoxunu təşkil edir^[1][2][3] , həmçinin kompakt halda Əfqanıstanda , Tacikistanda , Qazaxıstanda , Qırğızıstanda , Türkmənistanda və Pakistanın Kəraçi şəhərində , dağınıq halda isə dünyanın bir çox ölkəsində yaşayırlar. Özbəklər türk xalqlarının uyğur qrupuna aiddir.

Adın mənşəyi

Men Oʻzbekman oʻzimga bekman – mən Özbəyəm özümə bəyəm. Yəni, mən müstəqiləm deməkdir.

Məskunlaşma arealı

Əfqanıstan

Özbəklər Əfaqanıstanda Puştunlardan, Taciklərdən və Həzaralardan sonra ölkə əhalisinin 4-cü ən böyük etnik qrupudurlar. Əksər təxminlərə əsasən onlar ölkə əhalisinin 9%-ini təşkil edirlər.

Özbəklərin Əfqanıstanda məskunlaşdıqları vilayətlər :

• Fəryab vilayəti – 53.5%^[4]-i özbəklərdir .
• Cövzcan vilayəti – 39.5%^[5]-i özbəklərdir .
• Səməngan vilayəti – 22.1%^[6]-i özbəklərdir .
• Səri-Pul vilayəti – 19%^[7]-i özbəklərdir .
• Bəğlan vilayəti – 12%^[8]-i özbəklərdir .
• Bədəxşan vilayəti – 12%^[9]-i özbəklərdir .
• Bəlx vilayəti – 10.7%^[10]-i özbəklərdir .
• Badğis vilayəti – 5%^[11]-i özbəklərdir .
• Təxar vilayəti
• Pərvan vilayəti
• Herat vilayəti
• Nimruz vilayəti
• Qövr vilayəti
• Pəktika vilayəti
• Qəzni vilayəti – 0.1%^[12]-i özbəklərdir .
• Künduz vilayəti
• Kabil vilayəti

Tacikistan

2000-ci ildə Tacikistanda aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən özbəklər ölkə əhalisinin 15.3%-ni təşkil edirlər. Özbəklər Soğd vilayətinin əhalisinin 19.1%-ni, Xatlon vilayətinin əhalisinin 15.6%-ni təşkil edirlər.

Məşhur özbəklər

• Əl-Xarəzmi – Alim.
• Əbunəsr Fərabi – filosof.
• Əl-Biruni – Alim.
• İbn Sina – təbib.
• Sultan Mahmud Qəznəli – sərkərdə.
• Əmir Teymur – sərkərdə.
• Uluqbəy – Alim.
• Əlişir Nəvai – şairi.
• Sultan Babur – şairi.
• Həmzə Həkimzadə Niyazi – şairi.
• İslam Kərimov – Özbətistan Respublikasının prezidenti.
• Şahzoda – müğənni.
• Yulduz Usmanova – müğənni.
• Zülfiyyə – şairi.

Xarici keçidlər

• United Nations BMT – nin 2005-ci ilə olan məlumatlarına əsasən Özbəkistan əhalisinin 80%-ni Özbəklər təşkil edir
• unstats.un.org  : 26.02.1999 census of Kazakhstan Republic
• Узбеки Турции Arxivləşdirilib 2012-02-10 at the Wayback Machine
• unstats.un.org :24.03.1999 census of Kyrgyzstan Republic

İstinadlar

1. "Özbəkistan Dövlət Hakimiyyəti Portalı". 2009-08-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-17.
2. "CİA – The World Factbook : Uzbekistan". 2016-07-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-17.
3. "healthexpo.org : Uzbek 80%, Russian 5.5%, Tajik 5%, Kazakh 3%, Karakalpak 2.5%, Tatar 1.5%, other 2.5% (1996)". 2011-09-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-17.
4. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
5. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
6. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2011-05-31 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-31.
7. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
8. "Arxivlənmiş surət". 2015-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-29.
9. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
10. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
11. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2014-06-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2010-07-29.
12. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-03.