İleş rayonu

Rayon
İleş rayonu
Илеш районы
Bayraq^[d] Gerb
55°26′45″ şm. e. 54°19′01″ ş. u.^HGYO
Ölkə	Rusiya
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	31 yanvar 1935
Sahəsi	1973[1] km²
Saat qurşağı	Yekaterinburq vaxtı^[d] UTC+05:00
Əhalisi
Əhalisi	31.219 nəf. (2021)[2]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	34762
Poçt indeksi	4522ХХ
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İleş rayonu (başq. Илеш районы) — Başqırdıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon.

Rayonun inzibati mərkəzi Verneyarkevo kəndidir.

Coğrafi yerləşməsi

Başqırdıstanın şimal-qərbində yerləşir. Rayonun ərazisi 1 985 km² təşkil edir. Ərazisindən Ağidel Syun və Baza çayları axır. Əsasən boz meşə və qara torpaqlar yayılmışdır. İqlimi mülayim, isti və bir az quraqdır. Ərazisinin 15,4 % meşələr tutur. Rayon ərazisindən neft, gil və qum-çınqıl qarışığı çıxır.

Tarix

İleş rayonu 31 yanvar 1935-ci ildə təşkil edilmişdir.

Əhali

Ümumrusiya siyahıya alınmasına Başqırdıstan Respublikası İleş rayonu ərazisin milli tərkibi: başqırdlar — 78,8 %, tatarlar — 15,3 %, marilər — 2,6 %, ruslar — 1,9 %, digər millər — 1,4 %^[3]. Siyahıya alınmağa görə əhalinin milli tərkibi^[4]:

İL	Başqırdlar	tatarlar
1970	71 %	21 %
1979	79 %	13 %
1989	63 %	30 %
2002	80,5 %	13,7 %
2010	78,8 %	15,3 %

İnzibati-ətazi vahidləri

22 kənd inzivati vahidliyinə 87 yaşayış məntəqəsi daxildir^[5]

İqtisadiyyat

İleş rayonu əsasən aqrar rayondur. Ərazisinin 141,7 min ha kənd təsərrüfatına cəlb olunmuşdur (rayon ərazisinin 71,5 %). 29,7 min ərazi otlaq sahələridir. Kənd təsərrüfatının taxılçılıq, ətlik-südlük maldarlıq və donuzçuluq sahələri inkişaf etmişdir. Ərazisindən M-7 "Volqa" və Neftekamsk — Tuymazı mağıstralı keçir.

Sosial sfera

Rayon ərazisində 72 ümumtəhsil mərkəzi, 25 orta məktəb, 35 kütləvi kitabxana, 69 klub, mərkəzi rayon və 3 digər xəstəxana fəaliyyət göstərir. Burada əsasən tatar dilində «Mayak» qəzeti və onun rus və başqırd dillərində dublyajı buraxılır.

Tanınmış şəxsləri

• Musa Qareyev — iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı.
• Ənvər Abdillin — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı.
• Robert Munnullin — Tatarıstan xalq şairi, Başqırdıstan Respublikası Əməkdar Mədəniyyət Xadimi.
• Rinat Xayri — Başqırd şair və yazıçı.
• İldus Timerxanov — uşaq yazıçısı.
• Sufiyan Povarisov — Başqırdıstanın xalq yazıçısı, filologiya elmləri doktoru, Başqırdıq Dövlət Universitetinin professoru

Mənbə

• İleş rayonu administrasiyası Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine

İstinadlar

1. "Республика Башкортостан. Общая площадь земель муниципального образования". 2020-05-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-13.
2. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
3. "Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан" (pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. 2013-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
4. Население Башкортостана: XIX—XXI века: статистический сборник/ Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан.- Уфа: Китап, 2008.- 448 с.:ил.
5. "Закон Республики Башкортостан «Об изменениях в административно-территориальном устройстве Республики Башкортостан в связи с объединением отдельных сельсоветов и передачей населенных пунктов» (Принят Государственным Собранием — Курултаем Республики Башкортостан 18 ноября 2008 года)". 2014-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-13.