İqbo (xalq)
| İqbo | |
|---|---|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
İqbo (və ya ibo; hərf. "meşə sakinləri") — Nigeriyanın cənub-şərqində yaşayan etnik qrup. Sayları 35 milyondan çoxdur. Niger-Konqo makroailəsinin Benue-Konqo dil ailəsinə aid olan İqbo dilində danışırlar. Britaniya müstəmləkəçiliyinin nəticəsi ilə onların əksəriyyəti iqbo dili ilə yanaşı ingiliscə danışır.
Dil
[redaktə | mənbəni redaktə et]Volta-Niger ailəsinin iqbo dilində danışırlar. Ən çox yayılmış dialektlər Onicha və Owerridir. Onicha əsasında ədəbi dil inkişaf edir - "standart İqbo"; 1915-ci ildə Onicha, Owerri, Bonny, Ingwana və Arochuku dialektləri əsasında missionerlər tərəfindən yaradılmış "vahid İqbo" da var. Bir çox digər dialektlərin öz yazılı ənənələri var. Latın qrafikası əsasında yazı .
Geyimləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ənənəvi geyimlərinə kişilər üçün köynəklərinin üstündən geniş papaq, qadınlar üçün sviterlər aiddir. Ətəkləri budları ətrafında olur. Xüsusilə şəhərlərdə Avropa geyimləri də geniş yayılmışdır.
Mətbəx
[redaktə | mənbəni redaktə et]Əsas qidaları bitki mənşəlidir. Bura yamlar, manioklar, qarğıdalılar və müxtəlif tərəvəzlər aiddir. Onlar balıq da yeyirlər. Yemək üçün palma yağı və isti ədviyyatlardan istifadə edirlər.
Din
[redaktə | mənbəni redaktə et]XIX missionerlərin fəaliyyəti sayəsində İqbo xalqı xristianlığı qəbul etmişdir. Ənənəvi inanclar müəyyən rol oynamaqda davam edir. Məlum məxfi cəmiyyətlər : Mmvo (Mvo), Ekpe. Ekumeku Cəmiyyəti 1898-ci ildən 1911-ci ilə qədər bölgədə Britaniya müstəmləkəçiliyinin qurulmasına müqavimət göstərmişdir.[1] İqbo yəhudiləri əcdadlarının iudaist olduqlarını iddia edən və bu dinə etiqad edən kiçik bir icmadır. İqbo yəhudiləri özlərini Qərbi Afrikaya köçmüş Şimali Afrika (bəlkə də Misir) yəhudilərinin nəslindən hesab edirlər. İqbo yəhudi ənənələri bu köçün təxminən 1,500 il əvvəl baş verdiyini söyləyir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Philip Snow, Jacobus F Ajayi. General history of Africa Arxivləşdirilib 2016-11-29 at the Wayback Machine, — Paris: Unesco Press, 1989
Əlavə ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Ибо // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. II. — ISBN 9965-9746-3-2. (CC BY-SA 3.0)
- Исмагилова Р. Н., Попов В. А. Игбо // Народы и религии мира (PDF). М.: Большая Российская энциклопедия. Гл. ред. В. А. Тишков. Редкол.: О. Ю. Артемова, С. А. Арутюнов, А. Н. Кожановский, В. М. Макаревич (зам. гл. ред.), В. А. Попов, П. И. Пучков (зам. гл. ред.), Г. Ю. Ситнянский. 1998. 178–179. ISBN 5-85270-155-6.