Əsas kapital

Əsas kapital (ing. Capital asset) — şirkətin iqtisadi fəaliyyət göstərməsi üçün vacib olan uzunmüddətli aktivlər və resurslardan ibarətdir.^[1] Aktivlər adətən müəssisənin əsas fəaliyyətini dəstəkləmək, gəlir əldə etmək və davamlı inkişafını təmin etmək üçün istifadə edilir.^[2] Əsas kapital adətən geniş miqyasda investisiya tələb edən aktivlərdən ibarətdir və iqtisadi dəyəri uzunmüddətli dövr üçün nəzərdə tutulur.

Əsas kapitalın artırılması müəssisənin maliyyə və strateji planlarında əsas yer tutur və bu, həm daxili (şirkətin öz vəsaitləri), həm də xarici (bank krediti, investorlar) mənbələrdən təmin edilə bilər.^[3]

Əsas kapitala daxil olan aktivlər

Əsas kapitala daxil olan aktivlərə, əsasən, aşağıdakılar daxildir:^[4]

1. Binalar və tikililər – şirkətin ofisləri,^[5] istehsalat sahələri, anbarları və digər infrastruktur obyektləri.
2. Maşın və avadanlıqlar – istehsalat prosesini həyata keçirmək üçün istifadə olunan texniki vasitələr, maşınlar, avadanlıqlar.
3. Torpaq sahələri – iş fəaliyyətində istifadə olunan və ya gələcəkdə genişlənmə üçün nəzərdə tutulan torpaq sahələri.
4. Nəqliyyat vasitələri – məhsul və ya xidmətin daşınması, işçilərin hərəkəti və digər nəqliyyat ehtiyacları üçün alınan vasitələr.
5. Texnologiya və İT infrastruktur – serverlər,^[6] proqram təminatı, kompüterlər və digər texnoloji vasitələr.^[7]

Xüsusiyyətləri

Əsas kapital investisiyaları adətən bir neçə il, bəzən onilliklər üçün nəzərdə tutulur və şirkətin gələcək fəaliyyətini təmin edir. Bu aktivlər yüksək dəyər tələb etdiyi üçün adətən maliyyələşdirilmək üçün kredit və ya kapital artırma yolları tələb olunur.^[8] Əsas kapital aktivlərinin dəyəri zamanla azala bilər. Müəssisələr bu dəyər azalmalarını amortizasiya olaraq qeyd edir və bununla maliyyə hesabatlarında əsas kapitalın dəyərini balanslaşdırır.^[9]

Əhəmiyyəti

Əsas kapital, müəssisənin uzunmüddətli perspektivdə fəaliyyət göstərməsi və rəqabət üstünlüyü əldə etməsi üçün vacibdir. Uzunmüddətli aktivlər olmadan, müəssisənin genişlənməsi, istehsalatı artırması və ya yeni bazarlara çıxışı çətinləşər.^[10] Əlavə olaraq, əsas kapital maliyyə sağlamlığının göstəricilərindən biri kimi qəbul edilir və investorlar üçün müəssisənin dayanıqlılığı və inkişaf potensialı haqqında vacib məlumat verir.^[11]

İstinadlar

1. David F. Robinson, "Human asset accounting", Long Range Planning, v. 7, i. 1, February 1974, Pp. 58-60.
2. Lu, Yaotai. "Public capital asset management: A holistic perspective". Journal of Public Procurement. Emerald Insight. 17 (4). 2017: 483–524. doi:10.1108/JOPP-17-04-2017-B002. 2024-09-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-14.
3. "Asset Management and Capital Ownership on Firm Value: Through Profitability" (PDF). AFRE Accounting and Financial Review. 3 (1): 83–92. 2020.
4. Eugene F. Fama and Merton H. Miller, The Theory of Finance, Holt Rinehart and Winston (1974).
5. John Owen Edward Clark, Dictionary of International Accounting Terms, p. 98
6. "Asset Management and Asset Valuation: The Implications of the Government Accounting Standards Bureau (GASB) Standards for Reporting Capital Assets".
7. Clyde P. Stickney and Roman L. Weil, Financial Accounting, p. 622.
8. Office of Management and Budget (OMB) Circular A–11: Planning, Budgeting, and Acquisition of Capital Assets, Supplement-Capital Programming Guide.(2-14) Accessed at [1]
9. Governmental Accounting Standards Board Statement No. 34, Basic Financial Statements—and Management’s Discussion and Analysis—for State and Local Governments, paragraph 19.
10. 26 USC 1221. Also see the discussion of capital gains and losses in IRS Publication 550 Arxiv surəti 26 oktyabr 2018 tarixindən Wayback Machine saytında.
11. See HMRC discussion of assets liable to capital gains tax Arxiv surəti 17 oktyabr 2014 tarixindən Wayback Machine saytında.