اردبیل

اردبیل، ایران ایسلام جومهوریتی‌نین بؤیوک شهرلریندن و اردبیل اوستانی‌نین مرکزی دیر، آیریجا ایرانین قوزئی‌باتی بؤلگه‌سینده آذربایجاندا یئرلشمکده‌دیر.[۱]

اَردَبیل
ƏRDƏBİL
ARDABIL
ERDEBIL
Skyline of the City
Sheikh Safi Tomb
Shahidghah
Baliqli River
Haft Cheshmeh Bridge
Ardabil's Bazaar
Shourabil Lake
Skyline of the City
اؤلکه ایران
اوْستاناردبیل
بؤلگهاردبیل
بؤلوممرکزی
باشقا آدیدارالارشاد
قدیم آدیآرتاویل، اورتابئل
میلت
اهالی۵۸۸٬۰۰۰ نفر [۲]
اهالی‌چوخالماقی۱۰٪+ (۵ایل)
مذهبموسلمان (شیعه)
دیلآذربایجان تورکجه‌سی
طبیعی جوغرافیاسی
ساحه۱۸٫۰۱ کیلومتر موربع
یوکسک دنیزدن۱٬۳۵۰ مئتر
هاوا دورومو
هاوا اورتاسی۸/۵+°C
دونان گون‌لر۱۳۰ گونه
شهر بیلگه‌لری
مجلیس‌وکیلیبدری، نیکزاد، موسوی
بلدیه‌چیحمید لطف‌اللهیان
سوقتقره حالوا، آیران آشی، بال، پیچاق قیمه، خالچا، سنتی نوبات، فطیر٬ اوماج حالواسی٬ قایماق
وئب‌سایتبلدیه‌سی

اردبیل شهری آذربایجان و ایرانین بؤیوک شهرلریندن بیری دیر. بۇ شهر اردبیل اوستانینین مرکزی اولاراق، ۵۲۹٬۳۷۴ نفر نۆفوسا مالیک‌دیر.[۳] اردبیل شهری ساوالان داغی‌نین اتگینده یئرلشیب و آذربایجان جومهوریتی ایله ۲۵ کیلومتر فاصیله‌سی واردیر. اردبیل شهرینین اهالی‌سی آذربایجان تورکجه‌سینده دانیشیرلار. بۇ شهر آذربایجانین قدیم شهرلریندن دیر و ۵۰۰۰ ایله یاخین قیدمتی واردیر. بۇ شهر اومویلر خیلافتی زامانی آذربایجانین مرکزی اوْلۇبدۇر و سوْنرالار بابک خرمدین قیامی‌نین مرکزینه چئوریلیب‌دیر. صفوی‌لر زامانیندا حوکومتین رسمی مرکزینه چئوریلیر و شهرین ان آبادانلیق دؤورانی بۇ ایل‌لره عایید دیر. بۇ شهر ۱۳۷۲ -جی هیجری گۆنشلی ایلده اردبیل اوستانی قورولاراق بۇ اوستانین مرکزی اوْلدۇ.[۴]

اردبیل٬ صفوی ایمپاراتورلوُغونون قوُروجوسو بیرینجی شاه اسماعیل ختایی نین دوغوم یئری دیر

تاریخ

[دَییشدیر]

«اردبیل» ین تاریخی حاقّیندا تدقیقات آپاران یازیچیلار، شرق‌شیناسلار و آذربایجان‌شیناسلارین سؤزلری اساسیندا و هابئله سومر عابیده‌لرینده قئید اولونان اثرلردن نتیجه آلماق اولور کی بۇ شهر ۵٬۰۰۰ ایللیک بیر تاریخه مالیک دیر.[۵]

آد

[دَییشدیر]

اردبیل یا آرتا ويل اوستايي کلمه‌سی دیر، ایکی کلمه‌دن ترکیب تاپیب «آرتا» معنی‌سی «الهي و مقدس» سونرالار فارسي ميانه «ارد» ا چئویریلیبدیر و «ويل» شهر معناسینا گلیر، ترکیب تاپیب.

اردبیلین آدی ایسلامی قایناقلاردا اردویل (حدودالعالم؛ مسالک وممالک اصطخری؛ سکه ابوبکربن محمدازاتابکان آذربایجان وتاریخ میافارقین ابن ازرق)، اردبیل (تقویم البلدان ابوالفدا) و ایسلامی جوغرافیاچیلارین چوخونون اثرلرینده اردبیل کیمی یازیلیب‌دیر (ابن خرداذبه، ابن رسته، یعقوبی، ادریسی، مقدسی، ابن الفقیه، قزوینی، مستوفی ویاقوت حموی). بلاذری، ایسلامین باشلانیشینا حصر اولونموش اثری، فتوح البلدان‌دا بۇ شهرین آدین اردبیل یازیب‌دیر. اردبیل آدی ۴و۵و۶و۷و۸ عصرلرده ضرب اولونموش سکه‌لر اوستونده اردبیل کیمین حک اولونوبدور (ابوبکر بن محمدین سکه‌سین استثنا ائدرک). ائرمنی تاریخچی‌سی «لووند» میلادی سگگیزینجی عصرین سونوندا (هجری‌نین ایکینجی عصری) اردبیلین آدین «ارت ویت» کیمین یازیبدیر. مارکوارت‌ا گورا بۇ آد سونرالار «ارت ویل» آدینا چئوریلیب‌دیر.[۶][۷]

گؤرمه‌لی و تاریخی یئرلر

[دَییشدیر]
یئدی‌گؤز (داشکسن) کؤرپوسو

تاریخی کؤرپولر

[دَییشدیر]
یئددی گؤز کؤرپوسو

اردبیل شهرینین اورتاسیندان بالیقلی چای آدی اوْلان بیر چای کئچیر کی نئچه تاریخی کؤرپو ده بۇ چایین اوستونده تیکیلمیشدیر، بۇ کؤرپولرین ان آدلیم‌لاری؛

محله‌لر

[دَییشدیر]
اساس مقاله: اردبیل محله‌لری

اردبیل شهرینین یوز اوتوزا یاخین محلله‌سی واردیر. اردبیل، قدیم یئددی بؤیوک محلله دن تشکیل اوُلونمیشدی کی نعمتی‌لری (اونچو مئیدان، چشمه باشی، آلا قاپی), حیدری‌لری (تاوار، اوچ توکان، پیرتملیک) تشکیل وئریردیلر.

صفوی‌لر عصرینده اردبیل شهری ایکی بولومه بولوندو کی نعمتی‌لَر و حیدری‌لَر آدلاندیلار.

نعمتی‌لَر نعمت الله ولی‌نین پیروی، کی بیر صوفی شاعیریدی و حیدری‌لَر قطب‌الدین حیدر تونی نین مریدلریدیلر.

بازارلار

[دَییشدیر]

بو شهرده چوخلو قدیمی و اوستو اؤرتولو بازار لار واردیر کی بعضی لرینین نئچه یوز ایل قئیدمتی وار دیر کی راستا بازار، قیزیلچی بازار، دمیرچی بازار، باشماقچی بازار و بؤرکچی بازاری نومونه اۆچون آد آپارماق اولار کی اردبیل بازارینین خوللاری حساب اولونورلار

تحصیل اوجاق‌لاری

[دَییشدیر]

بیلیم‌یوردلار

[دَییشدیر]

بو شهرده چوخلو اونملی و مؤعتبر بیلیم‌یورد واردیر کی او جومله‌دن:

قارداش‌لیق

[دَییشدیر]
تاریخ اؤلکه قارداشلیق شهرلری
۲۰۱۱ ماجاریستان تیساوازوری[۸]
۲۰۱۳ تورکیه ارزروم
۲۰۱۶ تورکیه قونیه
۲۰۱۶ آذربایجان جمهوریتی سومقاییت

آدلیم‌لار

[دَییشدیر]

گؤرونتولر

[دَییشدیر]

قایناقلار

[دَییشدیر]
  1. ^ شهر اردبیل - Ataland. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-05-22. یوْخلانیلیب2019-10-03.
  2. ^ Error on call to شابلون:وب قایناقلاماسی: Parameters باغلانتی and باشلیق must be specified .
  3. ^ http://amar.sci.org.ir/ Archived 2011-07-11 at the Wayback Machine. ایرانین آمار مرکزی اردبیل اوستانی‌نین آماری
  4. ^ اردبیل بلدیه سی نین سایتی Archived 2012-05-12 at the Wayback Machine. پیشینه تاریخی اردبیل
  5. ^ حسن ماکوئی (زنگیمارلئ)، " اردبیل " تاریخ لر شهری
  6. ^ عادل ارشادی فرد، پیشینه تاریخی اردبیل Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine.، آراز درگی‌سی، سای 101
  7. ^ یوزف مارکوارت، ایران شهر، 206
  8. ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-08-06. یوْخلانیلیب2021-08-30.