تئودور هرتزل
| تئودور هرتزل | |
|---|---|
 | |
| آد | تئودور هرتزل |
| قیسا بیلگی | یازیچی،سیاسی فعّال |
| دوْغوم تاریخ | ۲ مئی ۱۸۶۰ بوداپست- اوتریش-ماجاریستان |
| اؤلوم تاریخ | ۳ جولای۱۹۰۴ (۴۴ یاش) ادلخ-اوتریش-ماجاریستان |
| تحصیل | حۆقوق |
تئودور هرتزل-(عبرانیجه:בנימין זאב הרצל،۲مئی ۱۸۶۰ -۳ جولای ۱۹۰۴) اوْتریش-ماجاریستانلی ژورنالیست،اوْیون‌یازاری،سیاسی فعال و یازیچی ایدی.اوْ موْدرن سیاسی صهیونیزیمین قۇروجو آتالاریندان بیریدیر.هرتزل دۆنیالیق صهیونیزم تشکیلاتینی قۇردو و فیلیسطینده یهودی بیر دؤولت یارادماق هدفی ایله یهودیلرین کؤچونو فیلیسطینه تشویق ائتدی.
حیات و فعّالتلری
[دَییشدیر]هرتزل ۱۸۶۰.جی ایلده بوداپست شهرینده اوْرتاصینفلی بیر عایله‌ده دۆنیایا گلدی.سوْنرا ویئن بیلیم‌یوردوندا حۆقوق درسی آلدی،داها سوْنرا Neue Freie Press «یئنی آزاد مطبوعات» آدلی گۆنلوکده مۇخابیرچیلیک و یازیچی‌لیغا مشغول اوْلدو.هرتزل ۱۸۹۲ ایلینده فرانسهده «آنتی صهیونیزم» آدلی بیر مقاله یازمیشدیر بۇ یازی ایله برابر یهودی مسئله‌سینه ایلک فعالیّت گؤسترمگینی باشلامیشدیر.هرتزل اۇروپادا یاشایان یهودیلره قارشی گئتدیکچه آرتان دۆشمنلیک و چتین وضعده یاشاماقلاریندان مۆتاثر اوْلوب «یهود دؤولتی» آدلی کیتابی یازدی و ۱۸۹۶ ایلینده یاییملادی.بۇ کیتابیندا یهود مسئله‌سینی اله آلمیشدیر و بۇ مسئله‌نین حل اوْلماسی اۆچون یهودی بیر دؤولتی قۇرماق ضرورتینی سؤیله‌میشدیر. ۲۹ آقوْست ۱۸۹۷ ایلینده هرتزلین چاغریسی‌یلا سویسین بازل شهرینده ۱.جی صهیونیست دۆنیا کوْنقره‌سی قۇرولدو.کوْنقره نهایتاً یهودی دؤولتی قۇرولماسی جهتده فیکر بیرلیگینه یئتیشدی.هرتزل و کوْنقره‌ده اوْلانلارین چوْخو یهودی‌لیگی بیر اینانج اوْلاراق یوْخ ساده‌جه بیر عیرق اوْلارق گؤروردولر.اوْنلار گؤره یهودیلر اۇروپا عیرقلاریندان فرقلی بیر عیرقدیلار و بو سبسله ده اوْنلاردان آیریلمالی و اؤزلرینه عاید توْرپاقلاردا یاشامالیدیلار.هرتزل ۱۹ می ۱۹۰۱ تاریخینده عثمانلی سولطانی عبدالحمید ایله گؤروشور بۇ گؤروشده عبدالحمید طرفیندن بیت المقدسی رد ائدیر و یهودیلره بین‌النحرّینده یئرلشمه‌لرینی تؤصیه ائدیر آمّا هرتزل بۇنو قبول ائتمیر.هرتزل اوقاندانی ایده‌ال وطن گؤرموشدو آنجاق سوْنرا نظرینی فیلیسطینینه دییشمیشدی بۇ سئچیلمه‌نین سببی فیلیسطینی یهودیلره تانری طرفیندن وعده وئرلیمیش توْرپاق بیلدیکلریدی.هرتزل ۱۹۰۴ ایلینده دۆنیادان گئتدی.
قایناقلار
[دَییشدیر]تۆرکجه و اینگیلیسجه ویکی پدیا
