قوشما اویدو
قوشما اویدو یوخسا مصنوعی اویدو (اینگیلیسجه: Satellite) — یئر کوره‌سی‌نین یا باشقا گزه‌گن‌لرین اطرافینا دولانان، آدام دوزلتمیش آراجا (حرکت ائدن وسیله) یه دئییلیر. دونیانین بیرینجی مصنوعی اویدوسو اسپوتنیک-۱ (روسجادا یولداش معناسیندا) ایدی کی ۱۲ مهر ۱۳۳۶–جی هیجری گۆنشلی ایلینده (۴ اوکتوبر ۱۹۵۷ میلادی) روسیه طرفیندن یئر مدارینا یول‌لاندیریلدی.
دوزَلمیش اویدولار ایلیتیشیم (موخابرات) و تلویزیون و جاسوسلوق و گؤی تانیماق و اوزای و اوردو اۆچون گؤیه آتیلار. اوزای گؤیده اوْلان ایدولار سیگنال یا الکتریکی دالغالاری آلیب و وئرر و بۇ الکتریکی دالغارلار وارلیقلاری یئر اۆزۆنده اوْلان مرکزلرده بیلگیلر اوْلار.
۱۹۵۸–جی میلادی ایلده بیرینجی آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دوزلمیش اویدوسو ایلیشتیم پروسه‌سینده «اسکور پروسه‌سی» آدیندا اوزایا گئتدی کی اوندا بیر نوار سسلری یغماق و یایماق اۆچون ایشلنیردی. بۇ نواردا آیزن هاور آمریکا جومهور باشکانی سسی یایلدی کی اوندا کریسمس اۆچون ساغلیق وئردی. ۱۹۶۰دا ناسا «اکو» مصنوعی اویدوسون اوزای گؤیه یوللادی. بیرنجی تیجاری اویدو تل ایستار اوْلدو کی فرانسه دؤولتی نئچه دؤولتلر آراسیندا اوْلان کمپانی «ای تی اند تی» ایشلرینه گؤره اوزای گؤیه یوللادی. بۇ مصنوعی اویدو ۱۹۶۲–اینجی ایلده ۱۰ ژوئیه ده فرانسه‌ده کیپ کارانوال اوزای مرکزیندن اوزای گؤیه آتیلدی.
بو مصنوعی اویدو قاره‌لر آراسیندا تلفن خطی یاراتماق اۆچون اوْلدو امّا سون ایللر ایلیشتیم کابل‌لاری سو آلتیندان چکیلدی و چوْخلو بۇ اویدولار ایشدن سالیندی امّا هله اوسترالیا و گونئی قوطبو بۇ اویدولاردان فایدالانیرلار. ۱۹۷۹ دا اویدو موبایللاری قورولدو. بۇ ایلده اویدو تلویزیون و اویدو رادیو قۇرولدو. ۱۹۹۰ اینجی اون ایللرده اویدو ایشلری آیری یئر اۆزۆنده اوْلان الکترونیک قوندارمالارا وئریلدی و اویدو ایشلری دالی قالدی.
قایناقلار
[دَییشدیر]فارسجا ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«ماهواره»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۴اوْکتوبر ۲۰۱۵ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).