Вильгельм Стейниц

Вильгельм Стейниц
нем. Wilhelm Steinitz
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Америка Ҡушма Штаттары  Австрия империяһы[1]  Цислейтания^[d]
Спортта ил өсөн сығыш яһай	Америка Ҡушма Штаттары  Англия
Тыуған ваҡыттағы исеме	нем. Wilhelm Steinitz
Тыуған көнө	14 май 1836({{padleft:1836|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:14|2|0}})[2][3]
Тыуған урыны	Прага, Богемия короллеге, Богемия тажының ерҙәре^[d], Австрия империяһы[2][4][5]
Вафат булған көнө	12 август 1900({{padleft:1900|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:12|2|0}})[2][6][7]^[…] (64 йәш)
Вафат булған урыны	Нью-Йорк, Нью-Йорк, Америка Ҡушма Штаттары[2][4]
Үлем төрө	тәбиғи үлем^[d]
Үлем сәбәбе	Миокард инфаркты
Ерләнгән урыны	кладбище Эвергринз^[d]
Хәләл ефете	Elisabeth Wiebel^[d]
Яҙма әҫәрҙәр теле	инглизсә
Һөнәр төрө	шахматсы, шахматный композитор, шахматный теоретик
Эшмәкәрлек төрө	шахмат[8]
Уҡыу йорто	Вена техник университеты^[d]
Спорт төрө	шахмат
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	чемпион мира по шахматам^[d] (1886 — 1894)
Вики-проект	Проект:Математика^[d]
Вильгельм Стейниц Викимилектә

Вильгельм Стейниц (нем. Wilhelm Steinitz, ингл. William Steinitz, 14 май 1836 йыл — 12 август 1900 йыл) — Австрия һәм Америка шахматсыһы, шахмат буйынса беренсе рәсми донъя чемпионы (1886—1894). 1860—1870 йылдар сигендә Адольф Андерсенға ҡаршы уйында уны еңгәс үҙ заманының көслө уйынсыһы тип таныла, Стейниц позициялы уйындары тураһында тәғлимәт эшләй, ул «романтик» комбинацион мәктәпкә алмашҡа килгән шахматты күпкә байыта.

1883 йылда Стейниц АҠШ-ҡа күсә һәм бер нисә йылдан Америка гражданлығы ала. 1886 йылда ул шарттары донъя чемпионы еңеүсеһен иғлан итеүҙе үҙ эсенә алған матчта Иоганн Цукертортты еңә. Стейниц бер нисә тапҡыр титулын яҡлай, шул иҫәптән ике тапҡыр — комбинация мәктәбенең һуңғы вәкиле Михаил Чигоринға ҡаршы. 1894 йылда Стейниц донъя беренселеге матчында Эмануил Ласкерҙан еңелә, ул Стейництың мираҫын юғары баһалай һәм позиция мәктәбенең эҙмә-эҙлекле пропоненты була.

Стейниц емешле әҙиптәрҙең береһе, карьераһы түбәһендә ул туғыҙ йылға турнир сығыштарын туҡтатып, журналист эшенә иғтибар йүнәлтә, ә 1885 йылда "Халыҡ-ара шахмат журналы"н аса (ингл. International Chess Magazine). Стейниц партияларға күҙәтеүҙәр һәм программалағы теория мәҡәләләре баҫтыра, уның башҡа публицистар менән бәхәсе шахмат донъяһында үҙе бер мөһим ваҡиға була.

Иҫкәрмәләр

1. http://www.washingtontimes.com/news/2012/jun/5/sands-anand-retains-chess-crown-by-slimmest-of-mar/
2. Deutsche Nationalbibliothek Record #118617532 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
3. Архив изобразительного искусства — 2003.
4. Стейниц Вильгельм // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
5. Wurzbach D. C. v. Steinitz, Wilhelm (нем.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 38. — S. 101.
6. Wilhelm Steinitz // Encyclopædia Britannica (ингл.)
7. Wilhelm Steinitz // SNAC (ингл.) — 2010.
8. Чешская национальная авторитетная база данных

Әҙәбиәт

• Левидов М. Ю. Стейниц. Ласкер. — М.: Жургазоб'единение, 1936. — 304 с. — (Жизнь замечательных людей).
• Линдер В. И., Линдер И. М. Короли шахматного мира: Жизнь и игра — сквозь призму энциклопедии. — М.: БРЭ, 2001. — 973 с.
• Линдер В. И., Линдер И. М. Вильгельм Стейниц: Жизнь и игра. — М.: Астрель: АСТ: Люкс, 2005. — 255 с. — (Энциклопедия шахматного олимпа). — ISBN 5-17-025663-9.
• Нейштадт Я. И. Первый чемпион мира. — М.: Физкультура и спорт, 1971. — 288 с. — (Выдающиеся шахматисты мира).
• Каспаров Г. К. От Стейница до Алехина // Мои великие предшественники. — М.: РИПОЛ классик, 2005. — Т. 1. — С. 51—126. — 512 с. — ISBN 5790519970.
• Landsberger K. William Steinitz, Chess Champion: A Biography of the Bohemian Caesar. — McFarland & Co Inc Pub, 2006. — 487 p. — ISBN 9780786428465.
• Landsberger K. The Steinitz Papers: Letters and Documents of the First World Chess Champion. — McFarland & Co Inc Pub, 2002. — 325 p. — ISBN 9780786411931.

Һылтанмалар

• Шипов, С. Ю. Вильгельм Стейниц  (билдәһеҙ). ChessPro. Дата обращения: 19 ғинуар 2014.
• 30 шахматных задач, основанных на партиях Стейница ингл.