Иң ҙур дәүләттәр исемлеге

Был исемлек Һайланған исемлектәргә кандидат.

Теҙмә

Ҡоро ерҙең дөйөм майҙаны 148.939.063,133 кв. км^[1][2][3][4].

Тарихи дәүерҙәр:

Боронғо заман — 476 йылға тиклем (Көнбайыш Рим империяһы тарҡала)

Урта быуаттар — 477 йылдан — 1453 йылға тиклем (Истанбул ҡолай)

Яңы дәүер — 1454 йылдан — 1945 йылғаса (Икенсе бөтә донъя һуғышы тамам)

Урын	center|upright"|Исеме	млн км²	center|upright"|Иң бейек сәскә атыуы	Сәскә атҡан осоро.	Ҡыҙыҡлы факттар
1	Британия империяһы	33,67[5][6]		1922	Британия империяһы кешелек тарихындағы иң ҙур империя булып һанала.
2	Монгол империяһы	33,0[7]		1270—1368	1206 йылда Сыңғыҙхан нигеҙләгән дәүләт, үҙ эсенә Япон диңгеҙенән алып Дунайға хәтле һәм Бөйөк Новгородтан алып Камбоджаға ҡәҙәре территорияларҙы ала.
3	Рәсәй империяһы	24.195		1867	Европала, Азияла, Төньяҡ Америкала үҙ биләмәләре була.
4	Советтар Союзы	22.4		1945 — 1991
5	Испания империяһы	20,0[8]		1790	Португалия империяһы менән берлектә майҙаны буйынса 4-се урында торған империя.
6	Рус батшалығы	19.0		1721	Яуыз Иван батша титулы алғас нигеҙләнә.
7	Цин династияһы	14,7[1][2]		1790	Ҡытайҙың һуңғы династияһы.
8	Юань династияһы	14,0[2]		1310	1351-68 йылдарҙа тарҡала.
9	Өмәүиҙәр хәлифәлеге	13,0[9]		720—750
10	Француз колониаль империяһы	13[8]		1938
11	Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге	11,1[2]		750	Төрөктәр баҫымы аҫтында тарҡала.
12	Португалия колониаль империяһы	10,4[8]		1815	1975 йылға тиклем ғүмер иткән империя.
13	Америка колониаль империяһы	9,8[2]		1899
14	Бразилия империяһы	8,5[8]		1880	1889 йылдан республика статусына күсә.
15	Әһәмәниҙәр империяһы	8,0[10]		-480 б.э.т.	Әрмән – фарсы империяһы.
16—17	Сәсәниҙәр империяһы	7,4		620
16—17	Япон империяһы	7,4[8]		1942
18	Ғәрәп хәлифәлеге	6,7[2]		661
19—21	Рим империяһы	6,5[11]		117
19—21	Хань династияһы	6,5[3]		100	Ҡытайҙағы иң оҙон ғүмерле империя.
19—21	Мин империяһы	6,5[1][2]		1450	Ҡытайҙар идара иткән һуңғы династия.
22—23	Төрки ҡағанлығы	6,0[1][3]		557	603 йылға хәтле бар була.
22—23	Алтын Урҙа	6,0[1][2]		1310	Икенсе исеме- Джүчи Улусы
24	Уйғыр ҡағанлығы	5,5[1][2]		800
25	Тан династияһы	5,4[1][2]		715
26	Боронғо Македония	5,2[1][4]		-323 б.э.т.	Искәндәр Зөлҡәрнәй идара иткән осор.
27	Ғосман империяһы	5,2[1][2]		1683, 1829—1850
28	Фатимиҙар хәлифәлеге	5,1[1][2]		969
29—30	Маурьялар империяһы	5,0[1]		-250 б.э.т.
29—30	Постимпериаль Монголия	5,0[2]		1550
29 — 30	Беренсе Мексика империяһы	4,9		1822	XIX быуатта барлыҡҡа килгән империя.
31	Синь династияһы	4,7[3]		10
32—35	Тибет империяһы	4,6[1][2]		800	Урта быуаттарҙа булған.
32—35	Пала	4,6		850	Бөгөнгө Бенгалияла урынлашҡан империя.
32—35	Тимур дәүләте	4,6[1][2]		1405	Икенсе исеме- Аҡһаҡ Тимер империяһы.
32—35	Бөйөк Моголдар империяһы	4,6[1][2]		1690	Төркиҙәр идара иткән Һиндостан иле.
36	Һундар дәүләте	4,03[12]		-176 б.э.т.
37—42	Һундар империяһы	4,0[3]		441	Аттила идара иткән империя.
37—42	Эфталиттар дәүләте	4,0[3]		490
37—42	Көнсығыш Төрки ҡағанлығы	4,0[3]		624
37—42	Афшаридтар империяһы	4,0		1747
37—42	Көнбайыш Төрки ҡағанлығы	4,0[3]		630
37—42	Джуджан ханлығы	4,0[1][3]		405
43—44	Селевкидтар империяһы	3,9[1][4]	(территория һары төҫ менән күрһәтелгән)	-301 б.э.т.
43—44	Сәлжүк империяһы	3,9[1][2]		1080
45—46	Италия колониаль империяһы	3,8		1940	Италия 1946 йылға хәтле империя булып тора.
45—46	Ҡушан батшалығы	3,8[3]		200
47	Хулагуидтар дәүләте	3,75[1][2]		1310	Хәҙерге Иранда урынлашҡан дәүләт.
48	Нидерланд колониаль империяһы	3,7		1940	1945 йылға тиклем йәшәй.
49—51	Чола	3,6		1050
49—51	Хәрәзм дәүләте	3,6[2]		1218
49—51	Өсөнсө рейх	3,6		1942	Гитлер етәкләгән Германия.
52—60	Гупттар империяһы	3,5[1]		400
52—60	Сығатай улусы	3,5[1][2]		1310—1350	Улусты 1370 йылда Аҡһаҡ Тимер юҡҡа сығара.
52—60	Сафауттар дәүләте	3,5		1512
52—60	Герман колониаль империяһы	3,5		1914
52—60	Цзинь (265—420)	3,5[3]		300
52—60	Шәйбаниҙар	3,5[2]		1510	Бохара ханлығы.
52—60	Византия империяһы	3,5[3]		555	Әрмән- грек дәүләте.
52—60	Һун империяһы	3,5[1][2]		1100
61—62	Ғәзнәүиҙәр дәүләте	3,4[1][2]		1029	Төрки дәүләт булып торған.
61—62	Беренсе француз колониаль империяһы	3,4[2]		1670
63	Әл-Мурабиттар	3,3[2]		1147
64—65	Туғалаҡтар династияһы	3,2[2]		1320	Һиндстандағы ислам дәүләте.
64—65	Гурид дәүләте	3,2[2]		1200
66	Суй династияһы	3,1[2]		610
67—72	Хазар ҡағанлығы	3,0[1]		850
66—72	Кальмар унияһы	3,0		1397	Дат унияһы.
66—72	Караханид ханлығы	3,0[2]		1025	1402 йылда тарҡала.
66—72	Каджар династияһы	3,0		1796
66—72	Дат короллеге	3,0		1800
66-72	Мәскәү кенәзлеге	3.0		1547
73	Саманидтар	2,85[1][2]		928
74—79	Мидия империяһы	2,8[1][4]		-585 б.э.т.	Ассирия.
74—79	Цинь династияһы	2,8[3]		-206 б.э.т.
73—79	Аршакидтар династияһы	2,8[1][4]		1	Борынғо Парфия династияһы.
73—79	Цзинь (265—420)	2,8[3]	(территория сары белән күрсәтелгән)	347
73—79	Лю Сун	2,8[3]		420
73—79	Көнсығыш Рим империяһы	2,8[3]		450
80—82	Khilji dynasty	2,7[1][2]		1312—1320	Быны ла ҡарап алығыҙ: en:Khilji dynasty
80—82	Әйүбидтар династияһы	2,7[1]		1190
80—82	Маджапахит империяһы	2,7[3]	Файл:Маджапахит.jpg	1389
83	Ляо династияһы	2,6[1][2]		947	Ҡытай династияһы.
84—90	Һинд-грек батшалығы	2,5[3]		-150 б.э.т.
84—90	Грек-бактрий батшалығы	2,5[3]		-184 б.э.т.
84—90	Чжао	2,5[3]		329	Ҡытайлылар дәүләте.
84—90	Маратхтар иле	2,5[1]		1760
84—90	Бельгия колониаль империяһы	2,5		1914
84—90	Ҡара ҡытай ханлығы	2,5[1]		1210	1218 йыдан Монгол Империяһында.
84—90	Ҡаҙаҡ ханлығы	2,5		1511	1868 йыдан Рәсәй империяһында.
91—92	Цзинь (1115—1234) династияһы (1115—1234)	2,3[1][2]	(территория ҡәнәфер төҫ менән күрһәтелгән)	1126
91—92	Көньяҡ Ци	2,3[3]		502
93—96	Көньяҡ Һун	2,1[2]	(территория ҡуйы ҡыҙыл менән күрһәтелгән)	1100
93—96	Мәмлүк солтанлығы	2,1[2]		1300
93—95	Мәмлүк солтанлығы	2,1[1]		1400
93—96	Беренсе француз империяһы	2,1[2]		1813	Наполеон Бонапарт осоро.
97—106	Вэй	2,0[3]	(территория канәфер белән күрсәтелгән)	263
97—106	Төньяҡ Хань	2,0[3]		316
97—106	Цинь	2,0[3]		376
97—106	Көнбайыш Рим империяһы	2,0[3]		395
97—106	Төньяҡ Вэй	2,0[3]		450
97—106	Саффаридтар	2,0		900
97—106	Әлмөхәдтәр	2,0[1]		1200
97—106	Сатавахана	2,0[3]		90
97—106	Раятарангиндар	2,0[1][2]		750
97—106	Инка империяһы	2,0[1][2]	Файл:Inca-expansion2-ru.png	1527
107—108	Гурджара-Пратихара	1,8[2]		860
107—108	Себер ханлығы	1,8[2]		1520	Төрки феодаль ханлығы.
109	Раштракуттар	1,7		805
110—111	Буидтар	1,6[1][2]		980
110—111	Дели солтанлығы	1,6[2]		1228
112—119	Һинд-парфян батшалығы	1,5[3]		50
112—119	У батшалығы	1,5[3]	(территория яшел белән күрсәтелгән)	221
112—119	Төньяҡ Чжоу	1,5[3]		577
112—119	Нанда династияһы	1,5[3][13]		-350—321 б.э.т.	Магадха батшалығы вариҫы.
112—119	Һинд-скиф батшалығы	1,5[4]		-100 б.э.т.
112—119	Тулунидтар	1,5[3]		900	Хәлифәттән бәйһеҙ беренсе мысыр династияһы.
112—119	Идрисидтар	1,5[1]		828
112—119	Сури династияһы	1,5[1][2]		1545	Быны ла ҡарағыҙ: en:Suri dynasty
120—121	Ассирия	1,4[1][4]		-670 б.э.т.	Донья тарихындағы иң беренсе империя.
120—121	Сонгаи империяһы	1,4[14]		1500
122—123	Византия империяһы (Македония династияһы)	1,35[1][3]		1025
122—123	Харша	1,35[1][2]		625—648	Феодал дәүләт.
124—128	Киев Русе	1.3[15]		1054
124—128	Лян династияһы	1,3[1][3]		502—549
124—128	Көнбайыш Вэй	1,3[3]		557
124—128	Һуңғы Лян (907—923)	1,3[2]		923
124—128	Һуңғы Тан	1,3[2]		923
129	Мали империяһы	1,29[16]		1312	13-15 быуаттарҙа Африкала урынлашҡан империя.
130—132	Шан династияһы	1,25[1][4]		-1122 б.э.т.
130—132	Көнбайыш Чжоу	1,25[4]		-1122 б.э.т.
130—132	Аксум батшалығы	1,25[1]		350
133—137	Бөйөк Карл Империяһы	1,2[1][2]		814	Франктар дәүләте.
133—137	Речь Посполитая	1,2[1][2]		1650
133—137	Шривиджая	1,2[1]		1200	Боронғо Малайзия батшалығы.
133—137	Шунга империяһы	1,2[1]		-150 б.э.т.
133—137	Ҡуш батшалығы	1,2[1]	(-400 б.э.т.)	-700 б.э.т.
138	Раттанакосин	1,12		1782	Бөгөнгө Таиланд.
139—141	Чалукья	1,1		636
139—141	Швеция	1,1		1658
139—141	Дели солтанлығы	1,1	(уңда)	1517
142—154	Боронғо Мысыр	1,0[4]		-1450 б.э.т.
142—154	Яңы батшалыҡ	1,0[1][4]		-1300 б.э.т.	Яңы Египт батшалығы.
142—154	Эллиндар Мысыры	1,0[4]	(территория зәңгәр менән күрһәтелгән)	-301 б.э.т.
142—154	Көнсығыш Вэй	1,0[3]		550
142—154	Ци	1,0[3]		550
142—154	Таһиридтар	1,0[2]		800
142—154	Kalachuri	1,0[1][2]		1050	Тулырак: en:Kalachuri
142—154	Изге Рим империяһы	1,0[2]		1050
142—154	Си Ся	1,0[1]	(территория кызыл белән күрсәтелгән)	1100	Си Ся вә Тангутс батшалығы .
142—154	Чалукья империяһы	1,0		1121	Тулыраҡ: en:Western Chalukya Empire
142—154	Камбуджадеша	1,0[1][2]		1290
142—154	Авар ҡағанлығы	1,0[3]	(территория ҡыҙыл менән күрһәтелгән)	600
142—154	Канем-Борно	1,0[2]		1200	Африка иле.
155—156	Калинга	0,9[4]		-10 до н. э.
155—156	Конбаун	0,9		1800	Илдең баш ҡалаһы бер нисә тапҡыр филдәр ярҙамында урынынан күсерелгән.
157—158	Волга буйы Болғары	0,9[1][2]		1100
157—158	Бөйөк Литва кенәзлеге	0,9[17]	Файл:Duchies of Mamai.jpg	1430
159-166	Бөйөк Әрмәнстан	0,8[3]		-83 б.э.т.
159—166	Аккад	0,8[4]	(территория яшел белән күрсәтелгән)	-2250 б.э.т.
159—166	Һуңғы Цзинь (936—947)	0,8[2]		936
159—166	Гана империяһы	0,8[3]		1067
159—166	Паган	0,8[2]		1200
159—166	Көнбайыш Кшатраптар	0,8[3]		100
159—166	Химьяр	0,8[4]		400	Химьяр
159—166	Бохай	0,8[1]		830
167—174	Ҡазан ханлығы	0,7[2]		1540	Иҙел буйы төрки дәүләте.
167—174	Меровинглар	0,7[2]		558
167—174	Беренсе Болгар батшалығы	0,7[3]		900
167—174	Шу батшалығы	0,7[3]	(территория канәфер белән күрсәтелгән)	221
167—174	Яҙауҙар	0,7[2]		1250
167—174	Парамара	0,7[3]		1050	Тулыраҡ: en:Paramara)
167—174	Дали	0,7	(территория шәмәхә белән күрсәтелгән)	1200
167—174	Виджаянагар империяһы	0,7		1529
167—174	Наньчжао	0,7[2]		830
175	Австро-Венгрия	0,67		1913
176—178	Боронғо Мысыр	0,65[4]		-1650 б.э.т.
176—178	Һуң Боронғо Мысыр батшалығы	0,65[4]		-550 б.э.т.
176—178	Вакатака династияһы	0,65[4]		450	Шулай уҡ ҡарағыҙ: en:Vakataka dynasty
179—184	Вестготлао	0,6[3]	Файл:Visigoth Kingdom 2.gif	580
179—184	Курдтар хәлифәлеге	0,6[2]		1000
179—184	Рай династияһы	0,6[3]		675	Тулыраҡ: en:Rai Dynasty
179—184	Маукхари династияһы	0,6[2]		600
179—184	Бахмани	0,6[2]		1470
179—184	Низам	0,6		1740	Тулыраҡ: en:Nizam
185	Сикхтар батшалығы	0,56		1845
186—195	Урта Боронғо Мысыр батшалығы	0,5[4]		-1850 б.э.т.
186—195	Лидия	0,5[4]		-585 б.э.т.
186—195	Вавилон	0,5[4]		-562 б.э.т.
186—195	Кошала	0,5[3]		-543 б.э.т.
186—195	Магадха (Шишунага династияһы)	0,5[3]		- б.э.т.
186—195	Чу батшалығы	0,5[3]		-350 б.э.т.
186—195	Пандья	0,5		1251
186—195	Һуңғы Хань	0,5[2]		947
186—195	Кангүй	0,5[3]		-100 б.э.т.
186—195	Остготтар короллеге	0,5[2]		510
196—198	Когурү	0,45[4]		476
196—198	Ся династияһы	0,45[4]		-1800 б.э.т.
196—198	Яңы Боронго Мысыр батшалығы	0,45[4]		-1250-1220 б.э.т.
199—201	Ҡырым ханлығы	0,4[2]		1500
199—201	Боронғо Мысыр батшалығы	0,4[4]		-2400 б.э.т.
199—201	Ассирия	0,4[4]		-1080 б.э.т.
202	Латин империяһы	0,35[3]		1204
203—206	Һинд цивилизацияһы	0,3[13]		-1800 б.э.т.
203—206	Митанни	0,3[4]		-1450 б.э.т..
203—206	Карфаген	0,3[4]		-220 б.э.т.
203—206	Палеологтар (1260—1453)	0,3[4]		1300	Тулыраҡ: en:Byzantium under the Palaiologoi
207-209	Урарту	0,25[4]		-743 б.э.т.
207—209	Беренсе вавилон династияһы	0,25[4]		-1690 б.э.т.	Шулай уҡ ҡара: en:First Babylonian Dynasty
207—209	Галич-Волын кенәзлеге	0,25[4]		1392
210	Серб батшалығы	0,25		1350
211	Ацтектар империяһы	0,22[2]		1520
212—215	Элам	0,2[4]		-1160 б.э.т.
212—215	Исин	0,2[4]		-1130 б.э.т.
212—215	Византия (Аморий династияһы осоронда) (820—867)	0,2[4]		750	Тулыраҡ: en:Phrygian Dynasty
212—215	Гетманщина	0,2[18]	Файл:Ukrainian Cossack state Zaporizhian Host 1649 1653.jpg	1654
216—217	Ассирия	0,15[4]		-1730 б.э.т.
216—217	Көнсығыш Чжоу	0,15[4]		-770 б.э.т.

Иҫкәрмәләр

1. Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, «East-West Orientation of Historical Empires 2007 йыл 22 февраль архивланған.», Journal of World-Systems Research Vol. 12 (no. 2), pp. 219—229 (2006).
2. Rein Taagepera «Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia», International Studies Quarterly Vol. 41, 475—504 (1997).
3. Rein Taagepera «Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.», Social Science History Vol. 3, 115—138 (1979).
4. Rein Taagepera «Size and Duration of Empires Growth-Decline Curves, 3000 to 600 B.C.», Social Science Research Vol. 7, 180—196 (1978).
5. Ferguson, Colossus, S. 15
6. Ferguson 2004, p. 15.
7. East-West Orientation of Historical Empires and Modern States 2007 йыл 22 февраль архивланған.
8. Gordon (2005)
9. Blankinship, Khalid Yahya (1994), «The End of the Jihad State, the Reign of Hisham Ibn 'Abd-al Malik and the collapse of the Umayyads», State University of New York Press, с. 37, ISBN 0791418278 
10. Vasseghi, Sheda, «The other Iran story: Re-engineering the nation’s cultural DNA», Breaking… WorldTribune.com World Tribune News, (12 October 2009).
11. Steele, Christy, «Rome», p. 36 (2001).
12. Claudio Cioffi-Revilla, J. Daniel Rogers, Steven P. Wilcox, & Jai Alterman, «Computing the Steppes: Data Analysis for Agent-Based Modeling of Polities in Inner Asia», Proceedings of the 104th Annual Meeting of the Amer. Pol. Sci. Assoc., Boston, MA, p. 8 August 28-31, (2008).
13. Rein Taagepera «Size and Duration of Empires: Systematics of Size», Social Science Research Vol. 7, 108—127 (1978).
14. John O. Hunwick: Timbuktu and the Songahy Empire: Al-Sa’di’s Ta’rikh Al-sudan Down to 1613 and other Contemporary Documents (Brill, 2003), p. xlix.
15. Карта «Древнерусское государство 10 — 12 вв.» // БРЭ. Том «Россия» М.. 2004. С.268.
16. Hempstone, page 312
17. Карта «Великое княжество Литовское 12 — 15 вв.» // БСЭ. Т.5.(недоступная ссылка)
18. Регіональна історія України. Збірник наукових статей. Випуск 3

Һылтанмалар

• Исторические карты и схемы
• Hempstone, Smith. Africa, Angry Young Giant. — Whitefish: Kessinger Publishing, LLC, 2007. — P. 664 pages. — ISBN 0-54844-300-9.
• Jonathan M. Adams, Thomas D. Hall and Peter Turchin (2004). East-West Orientation of Historical Empires. 2008 йыл 27 май архивланған.
• J. Beloch (1886), Die Bevölkerung der griechisch-römischen Welt, Duncker and Humblot, Leipzig.
• Jean-Noël Biraben (2003). «The rising numbers of humankind», Populations & Societies 394.
• Roger Boesche (2003). «Kautilya’s Arthashastra on War and Diplomacy in Ancient India», The Journal of Military History 67 (p. 9-38).
• Stephen Broadberry and Mark Harrison (2005). The Economics of World War I. ISBN 0-521-8521 2-9.
• Christopher Chase-Dunn, Alexis Álvarez, and Daniel Pasciuti (2002). Power and Size: Urbanization and Empire Formation in World-Systems Since the Bronze Age.
• Ferguson Niall. Colossus: The Price of America's Empire. — Penguin, 2004. — ISBN 1594200130. 2014 йыл 22 сентябрь архивланған.
• Raymond W. Goldsmith (1984), «An estimate of the size and structure of the national product of the Early Roman Empire», Journal of the International Association for Research in Income and Wealth 30
• Bruce R. Gordon (2005). To Rule the Earth… (See Bibliography for sources used.)
• Mark Harrison (1998). The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison.
• Angus Maddison (2001). The World Economy: A Millennial Perspective. OECD, Paris.
• Angus Maddison (2006). The Contours of the World Economy 1-2030 AD.
• Colin McEvedy and Richard Jones (1978), «Atlas of World Population History», Facts on File (p. 342-351). New York.
• Sevket Pamuk (2005), «The Ottoman Empire in World War I». In Stephen Broadberry and Mark Harrison (2005), The Economics of World War I, p. 112-136. Cambridge University Press. ISBN 0-521-8521 2-9.
• Donald Quataert (2005). The Ottoman Empire, 1700—1922.
• Walter Scheidel (2005). The monetary systems of the Han and Roman empires. Стэнфордский университет.
• Walter Scheidel (2006). Imperial state formation in Rome and China 2007 йыл 12 июль архивланған.. Стэнфордский университет.
• Carla M. Sinopoli (2003). The Political Economy of Craft Production: Crafting Empire in South India, C. 1350—1650.
• Ralph Thomlinson (1975), Demographic Problems, Controversy Over Population Control, Second Edition.
• Dr Frances Wood (2006). China: The Three Emperors. 2013 йыл 11 май архивланған.
• H. Yoon (1985). «An early Chinese idea of a dynamic environmental cycle», GeoJournal 10 (2), p. 211-212.