Торжок | |
Байраҡ[d] | |
Нигеҙләү датаһы | IX быуат |
---|---|
Дәүләт | Рәсәй |
Административ үҙәге | Торжокский район[d] һәм Яңы Торжок өйәҙе[d] |
Административ-территориаль берәмек | Тверь өлкәһе |
Сәғәт бүлкәте | UTC+3:00[d] |
Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан | Тверца[d] |
Халыҡ һаны | 41 116 кеше (2021)[1] |
Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 165 метр |
Туғандаш ҡала | Слоним[d], Мәскәү, Мелле (Германия) һәм Валдай |
Майҙан | 59 км² |
Почта индексы | 172000–172011 |
Рәсми сайт | torzhok-adm.ru |
Иң тәүге яҙма ваҡыты | 988 |
Урындағы телефон коды | 48251 |
Бында ерләнгән кешеләр категорияһы | Категория:Похороненные в Торжке[d] |
Торжок Викимилектә |
Торжок — Рәсәйҙең Тверь өлкәһендәге ҡала. Торжок районының административ үҙәге, өлкә әһәмиәтендәге ҡала, шул уҡ исемдәге Торжок ҡалаһы ҡала округы муниципаль берәмеген барлыҡҡа килтерә[2].
Тверца йылғаһы буйында урынлашҡан. Уға X—XI быуаттарҙа нигеҙ һалынған.
Рустең көньяҡ райондарынан Новгород менән Петербургҡа табан үткән эре сауҙа юлдарының береһе. XV быуат урталарына тиклем — Новгород республикаһының сик буйы ҡалаһы
Ҡалала XVII—XIX быуаттарҙағы архитектура ҡомартҡыларын һаҡлана: шул иҫәптән торлаҡ, ғибәҙәтханалар, Борисоглебский һәм Воскресенский монастырҙары. Полиграфия сәнәғәте һәм янғын һүндереү техникаһын етештереү үҫешкән. Халыҡ һаны — 45 641 кеше (2018 йылғы мәғлүмәттәр буйынса).
Торжок рәсәйҙең Европа өлөшөндә, Валдай ҡалҡыулығы итәгендә, Волганың һул ҡушылдығы булған Тверца йылғаһының ике ярына урынлашҡан. Ҡала майҙаны — 58,8 кв. километр. Диңгеҙ кимәленән уртаса бейеклеге — 165 м[4].
Торжоктан көньяҡ-көнсығышҡа табан 64 саҡрымда Тверь ҡалаһы ята[5], ә 239 километрҙа — Мәскәү[6]. Ҡала янынан ғына «Рәсәй» автомобиль юлы үтә, ул ҡаланы Мәскәү һәм Санкт-Петербург менән бәйләй. «Торжок» тимер юл станцияһынан Ржев, Лихославль һәм Соблаго ҡалаларына аоездар йөрөй.
Ҡаланы Тверца йылғаһы ике өлөшкә бүлә, йылға тверца йылға аша өс күпер һалынған, уларҙың береһе — йәйәүлеләр өсөн. Шартлы рәүештә ҡала түбәндәге райондарға бүленә:
Климат Торжок | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Күрһәткестәре | Дек. | Два. | Март | Апра. | Май | Июнь | Июль | Авг. | Сена. | Окт. | Нояб. | Тирәсте. | Йыл |
Һауа температураһы, °C | -6 | -4,9 | 1,4 | 9,8 | 17 | 21 | 23,1 | 20,9 | 14,7 | 7,6 | 0,5 | -3,8 | 8,4 |
Уртаса температура, °C | -8,8 | -8,5 | -2,6 | 5 | 11,6 | 15,7 | 17,8 | 15,7 | 10,1 | 4,4 | -1,7 | -6,2 | 4,4 |
Ул кәм тигәндә, °C | -12,4 | -12,7 | -7 | 0,1 | 5,7 | 9,9 | 12,2 | 10,6 | 5,7 | 1,2 | -4,1 | -9,1 | 0 |
Яуым-төшөм нормаһы, мм | 35 | 33 | 30 | 36 | 63 | 78 | 78 | 68 | 52 | 52 | 44 | 41 | 610 |
Сығанағы: Weather MSN, Climate-data.org |
Торжок — Рәсәйҙәге иң боронғо ҡалаларҙың береһе[7]. Уның барлыҡҡа килеүенең аныҡ ҡына датаһы билдәле түгел. X—XI быуаттарҙа Новгород сауҙагәрҙәре ҡалаға нигеҙ һалған тип иҫәпләнелә. Археологик ҡаҙыныу эштәре лә быны раҫлай[8]. Торжок тураһындағы беренсе яҙма 1139 йылғы Новгород йылъяҙмаһында табыла[9]. Был йылъяҙма ҡаланы Суздаль кенәзе Юрий Долгорукийҙың баҫып алыуы тураһында бәйән итә:
Въ лѣто 6647. ...и разгнѣвася Гюрги, идя опять Суждалю, възя Новыи търгъ. |
Ҡала атамаһының килеп сығышы «торг» һүҙе менән бәйле. Борон бында күрше кенәзлектәр һәм башҡа дәүләттәрҙең сауҙагәрҙәре сауҙа ойошторор булған. XII быуаттан алып йылъяҙмаларҙа «Яңы Торг» һәм «Торжок» атамалары осрай. Һуңғы атама халыҡ телендә нығына һәм рәсми атамаһы булып ҡала. Шуға ҡарамаҫтан, хәҙерге топонимикала «торжокский» сифаты менән бер рәттән «новоторжский» варианты ла ҡулланыла, ә ҡала халҡы «новоторҙар» тип атала[10].
XX быуат башында күперҙән Борисоглебский монастыры күренеше | XX быуат башында крепостной валдан күренеш | XX быуат башында Борисоглебский монастыры янындағы крепостной вал | XX быуат башында Михаил Архангел сиркәүе |
|заглавие=
в шаблоне {{публикация}}.
|заглавие=
в шаблоне {{публикация}}.
url=
в шаблоне {{cite web}}. Необходимо задать параметр title=
в шаблоне {{cite web}}. [ ] .