Алиев Илһам Гейдар оғлы

Алиев Илһам Гейдар оғлы
әзерб. İlham Əliyev
Зат	ир-ат[1][2]
Гражданлыҡ	Әзербайжан
Тыуған көнө	24 декабрь 1961({{padleft:1961|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:24|2|0}}) (63 йәш)
Тыуған урыны	Баҡы, Әзербайжан Совет Социалистик Республикаһы, СССР
Атаһы	Гейдар Алиев
Әсәһе	Зарифа Азиз ҡыҙы Алиева^[d]
Бер туғандары	Севиль Гейдар кызы Алиева^[d]
Хәләл ефете	Мехрибан Ариф кызы Алиева^[d]
Балалары	Лейла Ильхам кызы Алиева^[d], Арзу Ильхам кызы Алиева^[d] һәм Гейдар Алиев^[d]
Нәҫеле	Алиевы^[d]
Туған тел	Әзербайжан теле
Һөнәр төрө	сәйәсмән
Эш урыны	Мәскәү дәүләт халыҡ-ара мөнәсәбәттәр институты Загульба^[d]
Биләгән вазифаһы	Әзербайжан президенты^[d], премьер-министр Азербайджана^[d], депутат Национального собрания Азербайджана^[d], представитель в Парламентской ассамблее Совета Европы^[d][3], лидер партии^[d], генеральный секретарь^[d], генеральный секретарь^[d], вице-президент^[d] һәм компания президенты^[d]
Уҡыу йорто	Бакинская городская средняя школа №6^[d] Мәскәү дәүләт халыҡ-ара мөнәсәбәттәр институты
Ғилми дәрәжә	тарих фәндәре кандидаты^[d] (1985)
Строка принадлежности	Office of the President of Azerbaijan[1], Government[4], Office of the President of the Republic of Azerbaijan[5], Administration of the President of the Republic of Azerbaijan[6][7] һәм President of the Republic of Azerbaijan[8]
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Яңы Әзербайжан^[d]
Участвовал в выборах	Президентские выборы в Азербайджане^[d], Президентские выборы в Азербайджане^[d], Президентские выборы в Азербайджане^[d] һәм Президентские выборы в Азербайджане^[d]
Ҡатнашыусы	6th Summit of Cooperation Council of Turkic Speaking States in Cholpon-Ata^[d][9], Ежегодная встреча Всемирного экономического форума 2014 г.^[d][1], Ежегодная встреча Всемирного экономического форума 2013 г.^[d][4], Ежегодная встреча Всемирного экономического форума 2015 г.^[d][10], Ежегодная встреча Всемирного экономического форума 2016 г.^[d][5], Ежегодная встреча Всемирного экономического форума 2017 г.^[d][11], Ежегодная встреча Всемирного экономического форума 2018^[d][6], Ежегодная встреча Всемирного экономического форума 2019^[d][7], Ежегодная встреча Всемирного экономического форума 2020^[d][8] һәм Ежегодная встреча Всемирного экономического форума 2023^[d][12]
Командалыҡ иткән	Национальная армия Азербайджана^[d]
Һуғыш/алыш	Вооружённые столкновения в Нагорном Карабахе^[d], Армяно-азербайджанские вооружённые столкновения (2020)^[d], Вторая карабахская война^[d], Столкновения на армяно-азербайджанской границе^[d] һәм боевые действия в Нагорном Карабахе^[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	почётный доктор МГИМО^[d] почётный доктор Киевского национального университета имени Тараса Шевченко^[d] почётный гражданин города Астрахани^[d] Коррупционер года^[d] (2012) орден святого благоверного князя Даниила Московского^[d] Олимпийский орден^[d]
Бейеклеге/буйы	188 сантиметр
Рәсми сайт	president.az
Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр	663 369
Предпочитаемое местоимение	Ошибка Lua в Модуль:Wikidata на строке 301: Неизвестный тип сущности..
Алиев Илһам Гейдар оғлы Викимилектә

Википедияла Алиев фамилиялы башҡа кешеләр тураһында мәҡәләләр бар.

Алиев Илһам Гейдар оғлы (әзерб. İlham Heydər oğlu Əliyev [ilham hejˈdæɾ oɣˈɫu æˈlijɪf]; шулай уҡ урыҫ традицияһы буйынса Илһам Гейдарович Алиев; 24 декабрь 1961 йыл) — Әзербайжандың сәйәси һәм дәүләт эшмәкәре. 2003 йылдың 31 октябренән илдең ғәмәлдәге президенты.

Күп халыҡ-ара күҙәтеүселәр фекеренсә, Илһам Алиев президент булып килгәндән һуң илдә сәйәси тотороҡлоҡ хөкөм һөрә. Шуның менән бергә ҡайһы бер сығанаҡтар ул Әзербайжанда диктатор йәки авторитар режим урынлаштырҙы тип билдәләй^[13][14].

Сығышы

Илһам Алиев 1961 йылдың 24 декабрендә Баҡы ҡалаһында, Әзербайжан ССР-ының Дәүләт именлеге комитетының контрразведка начальнгы Гейдара Алиев һәм офтальмология институтының өлкән ғилми хеҙмәткәре Алиева Зарифа Азиз ҡыҙы ғаиләһендә тыуа^[15].

Илһамдан өлкәнерәк бала, апаһы — Севиль. Илһам Алиевтың апаһының улы — Азер, Әзербайжандың Ауыр атлетика Федерацияһы вице-президенты^[16].

Атаһы яғынан

Гейдар Алиевтың ғаиләһе

Атаһы — Гейдар Алиев Әзербайжан Дәүләт именлеге комитеты (КГБ) начальнигы, артабан КПСС-тың Әзербайжан Коммунистар партияһы Үҙәк Комитетының беренсе секретары (1920—1991) була. Мәскәүҙә СССР Министрҙар Советы йәғни Хөкүмәт Рәйесе урынбаҫары вазифаһына тәғәйенләнә. Нахичевань ҡалаһында тыуған. Алиевтар ғаиләһе Әрмәнстан әзербайжандарынан була^[17] Әрмәнстандың Зангезур өйәҙе Танаат (Джомартли) ауылы (һуңғараҡ Сисиан районы, хәҙер Әрмәнстандың Сюник өлкәһе), ләкин Гейдар тыуыр алдынан ғаилә Нахичеванға күсеп килә^[18][19]. Гейдарҙың атаһы яғынан өләсәһе Уруд ауылынан (хәҙер — Әрмәнстандағы Воротан ауылы (Сисиан районы)^[19].

Иҫкәрмәләр

1. https://data.qz.com/2014/davosattendees/data/davos14list.json
2. Deutsche Nationalbibliothek Record #133179346 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
3. https://pace.coe.int/en/members/4491 (ингл.)
4. https://data.qz.com/2013/davosattendees/data/davosdata.json
5. https://data.qz.com/2016/davos-2016/data/davos-2016-clean.csv
6. https://data.qz.com/2018/davos-2018/data/davos-2018-clean.json
7. https://data.qz.com/2019/davos-attendees/data/davos-2019-clean.json
8. (unspecified title)
9. https://president.az/en/articles/view/29882
10. https://data.qz.com/2015/davos/data/davos2015.json
11. https://data.qz.com/2017/davos-2017/data/davos-2017-clean.csv
12. https://www3.weforum.org/docs/WEF_AM23_List_of_confirmed_PFs.pdf — 2023.
13. Hill S. Europe’s Promise: Why the European Way is the Best Hope in an Insecure Age. — University of California Press, 2010. — P. 217.
    Solomon N. War Made Easy: How Presidents and Pundits Keep Spinning Us to Death. — John Wiley & Sons, 2010. — Ch. 6 (см. на последней странице главы).
    Lushnycky A. N., Riabchuk M. Ukraine on Its Meandering Path Between East and West. — Peter Lang, 2009. — P. 28.
    Scahill J. Blackwater: The Rise of the World’s Most Powerful Mercenary Army. — Profile Books, 2011. — P. 238, 242.
    Chomsky N., Achcar G. Perilous power: The Middle East & U.S. Foreign Policy: dialogues on terror, democracy, war, and justice. — Paradigm Publishers, 2008. — P. 44.
    Warshal B. Provocative Columns: A Liberal Rabbi Reflects on Beliefs, Israel & American Politics. — iUniverse, 2009. — P. 259.
    Noble H. B. Cheney’s War Crimes: The Reign of a de Facto President. — Author House, 2013. — P. 153.
    Martin D. Now Prince Andrew comes under fire for links to ruler of second corrupt former Soviet state // Daily Mail. — 9.3.2011:
    Оригинал текст  (инг.)  

    Prince Andrew has developed a 'close friendship' with a billionaire dictator accused of torturing protesters, and lobbied the president of another of the world's 'most corrupt' countries, it has emerged.

    
    Harris M. Why is a crucial conference on internet freedom taking place in a dictatorship? // The Daily Telegraph. — 7.11.2012.
    Peck T. The Prince, the brutal dictator and a friendship he just won’t give up // The Independent. — 1.11.2012.
    Weiss M. The Corleones of the Caspian. // Foreign Policy. — 10.6.1014.
    Hiatt F. Obama needs a freedom agenda he can believe in. // The Washington Post. — 7.2.2011.
    [Editorial Board] Azerbaijan prosecutes a prominent human rights defenderon absurd charges. // The Washington Post. — 13.8.2014.

14. Azerbaijan: Vulnerable Stability  (инг.), International Crisis Group (3 September 2010). 2017 йыл 18 октябрь архивланған.
    Оригинал текст  (инг.)  

    Ilham Aliyev’s presidency has been marked by stabilisation of the political life of the country and economic growth driven by oil exports. This stability, however, has come with the consolidation of authoritarian rule, greater suppression of freedoms and an increased reliance by elites on corruption and patronage networks to dominate virtually all aspects of public life.
    ...
    The anticipated reforms have failed to materialise. Each subsequent election has resulted in more concentration of power in the hands of the executive. Civil and political freedoms have been drastically curtailed. As a result, Azerbaijan has gone from a semi-authoritarian to a fully authoritarian state.
    ...
    Like many authoritarian governments, the Azerbaijani regime is highly insular and opaque.
    ...
    International watchdogs have consistently ranked Azerbaijan as one of the world’s most corrupt countries. The government denies corruption is systemic, but as in many authoritarian states with clientelist systems, pervasive corruption is not a spontaneous phenomenon stemming only from low salaries, lack of competence and unawareness of rights.

    
    CIA The World Factbook — Azerbaijan 2016 йыл 9 июль архивланған.:
    Оригинал текст  (инг.)  

    Corruption in the country is widespread, and the government, which eliminated presidential term limits in a 2009 referendum, has been accused of authoritarianism.

    
    Landell-Mills P. Citizens Against Corruption: Report from the Front Line. — Troubador Publishing Ltd, 2013. — P.. XVI.
    Amnesty International Marks Golden Anniversary. Радио «Свобода», 12.12.2014. (инг.)
    Macalister T. UK energy quest highlights human rights concerns in gas-rich countries/ // The Guardian. — 22.4.2014.

15. Новодевичье кладбище. Алиева Зарифа Азиз Гызы (1923-1985)  (билдәһеҙ) (3 ноябрь 2012). Дата обращения: 30 ғинуар 2018. Архивировано из оригинала 3 ноябрь 2012 года. 2012 йыл 3 ноябрь архивланған.
16. Племянник президента поразил всех, Sputnik Азербайджана (12 февраль 2017).
17. • А. Г. Симонян Бои в Сисиане под руководством Андраника против турок и азербайджанцев (август-сентябрь 1918 г.) // Вестник Ереванского университета /Общ. Науки/. — Ер., 2005. — № 2 (116). — С. 36. Прибыв в Сисианский район, Андраник со своими силами попытался утихомирить разбушевавшихся азербайджанцев. Несмотря на все попытки армянской стороны убедить их подчиниться решениям Центрального национального совета Зангезура и прекратить междоусобную войну, азербайджанцы продолжали свои вражеские действия. В этой ситуации по решению Андраника были захвачены наиболее агрессивные азербайджанские сёла Агуди, Вагуди, Джомартлу, Ортакюз, Аравус, Урут и оттуда изгнаны вооруженные формирования мусаватистов.
    Этнический состав населения Джомартли зафиксирован в различных статистических материалах, где указывается, что оно населено татарами (то есть азербайджанцами).
    • Кавказский календарь на 1910 год. Часть 1. — Тифлис. — С. 240. Джамартлу, сел. Елисаветп. Зангезурск. 400 жит. 1908 г. Татары.
    • Кавказский календарь на 1912 год. Отдел статистический. — Тифлис. — С. 149. Джамарлу с., Елис., Занг., тр.. 381 жит.
    • Кавказский календарь на 1915 год. Отдел статистический. — Тифлис. — С. 120. Джомартлу с., Елис., Занг., тр.. 405 жит.
    • Памятная книжка Елисаветпольской губернии на 1910 год. Отдел IV. — Елисаветполь. — С. 90. (там указано 292 жителя, все татары-мусульмане — прим.)
18. Thomas de Waal. Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War. — New York University Press, 2004. — С. 306, прим. 7. — ISBN 0-8147-1944-9, 0-8147-1945-7.
    Оригинал текст  (рус.)  

    Some maintain that Heidar Aliev was actually born in Armenia in 1921, not in Nakhichevan in 1923. His younger brother, Jalal Aliev, interviewed on 4 November 2000, said that the Aliev family came from the village of Jomartly in Zangezur but had moved to Nakhichevan by the time Heidar was born.

19. Э. Ахундова. Гейдар Алиев. Личность и эпоха. Часть 1. — Баку: Озан, 2007. — С. 19—29.

Һылтанмалар