Вальтер Гропиус

Вальтер Гропиус
нем. Walter Gropius
Зат	ир-ат[1][2][3]^[…]
Гражданлыҡ	Германия[3]
Тыуған ваҡыттағы исеме	нем. Walter Adolf Georg Gropius
Тыуған көнө	18 май 1883({{padleft:1883|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:18|2|0}})[4][2][5]^[…]
Тыуған урыны	Берлин, Германия империяһы[4][6]
Вафат булған көнө	5 июль 1969({{padleft:1969|4|0}}-{{padleft:7|2|0}}-{{padleft:5|2|0}})[4][2][7]^[…] (86 йәш)
Вафат булған урыны	Бостон, Америка Ҡушма Штаттары[4]
Ерләнгән урыны	Штансдорфское юго-западное кладбище^[d]
Атаһы	Вальтер Гропиус-старший^[d]
Хәләл ефете	Альма Малер-Верфель^[d] һәм Иза Гропиус^[d][8]
Балалары	Манон Гропиус^[d]
Һөнәр төрө	архитектор, уҡытыусы, градостроитель, дизайнер, уҡытыусы
Эшмәкәрлек төрө	архитектура
Эш урыны	Гарвард университеты Black Mountain College^[d][9]
Уҡыусылар	Anne Tyng^[d], Erik Schmidt-Schaller^[d], William J Conklin^[d], James Rossant^[d] һәм Ioannis Despotopoulos^[d]
Кемдә уҡыған	Остхаус, Карл Эрнст^[d] һәм Петер Беренс
Ҡатнашыусы	Летние Олимпийские игры 1932^[d][10]
Һуғыш/алыш	Беренсе донъя һуғышы һәм Икенсе бөтә донъя һуғышы
Сәнғәт йүнәлеше	Баухаус^[d] һәм интернациональный стиль^[d]
Ойошма ағзаһы	Немецкий Веркбунд^[d], Международный конгресс современной архитектуры^[d], Король художество академияһы^[d], Америка сәнғәт һәм фәндәр академияһы^[d], National Academy of Fine Arts (Argentina)^[d] һәм Американская академия искусств и литературы^[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	Королевская золотая медаль^[d] (1956) премия Гёте^[d] (1961) медаль Эрнста Рейтера^[d] (1957) медаль Альберта^[d] (1961) Почётный королевский промышленный дизайнер^[d] (1947) Награда имени Иоганна Генриха Мерка^[d] (1963)
Тасуирлау биттәре	arch-pavouk.cz/index.php… digiporta.net/index.php?… digiporta.net/index.php?… digiporta.net/index.php?…
Защитник авторских прав	reproduction right represented by CISAC-member^[d][11][12]
Хеҙмәттәре тупланмаһы	Музей Бойманса-ван Бёнингена^[d], Чикаго сәнғәт институты^[d], Design Museum Gent^[d], Хәҙерге сәнғәт музейы (Нью-Йорк)[13], Музей современного искусства Сан-Франциско^[d][14], Городской музей^[d][15] һәм Шведский центр архитектуры и дизайна^[d][16][17]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы	эштәре авторлыҡ хоҡуҡтары менән яҡланған^[d]
Досье в	Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы^[d][18]
Вальтер Гропиус Викимилектә

Вальтер Адольф Георг Гропиус (нем. Walter Adolph Georg Gropius, 18 май 1883 йыл, Берлин — 5 июль 1969 йыл, Бостон ҡалаһы) — немец архитекторы, архитектурала Баухаус стиленә нигеҙ һалыусы һәм Баухаус мәктәбе директоры.

Биографияһы

Вальтер Гропиус — Мартин Гропиустың яҡын туғаны. Уның атаһы - Вальтер Гропиус, Германия империяһында төҙөлөш эштәре буйынса йәшерен кәңәшсе, әсәһе - Манон Гропиус, ҡыҙ фамилияһы - Шарнвебер. 1903 йылда Вальтер Гропиус Мюнхен техник университетына архитектура факультетына уҡырға инә^[19].

1907 йылда Гропиус Петер Беренстың оҫтаханаһында эшләй башлай, уның менән бергә архитекторҙар Людвиг Мис ван дер Роэ һәм Ле Корбюзье ла эшләй. 1910 йылда, Беренста өс йыл эшләгәндән һуң, Гропиус, дизайнер һәм архитектор булараҡ, үҙ аллы эш башлай. Дизайнер булараҡ, ул бина эсендәге ҡоролмалар, обойҙар, сериялы мебель, автомобиль кузовы һәм тепловоз проекттарын әҙерләй. Уның архитектурала беренсе мөһим эше — Адольф Мейер менән бергә проектлаған Альфельд ҡалаһындағы (Лайне буйындағы) «Фагус» аяҡ кейеме фабрикаһы бинаһы («Fagus-Werke»). Был бина оҫтаның архитектуралағы үҙенсәлекле ижадының тәүге билдәһе, иртә модернизмдың башланғыс өлгөһө булып тора^[20]. 1920 йылдарҙа архитектуралағы был йүнәлеш «Яңы төҙөлөш» (Neues Bauen) һәм «Яңы әйберҙәр» («Neue Sachlichkeit»)төшөнсәһе менән билдәләнә.

1914 йылда Кёльн ҡалаһында үткән Немец һөнәрселек предприятиелары берлегенең (Deutsches Werkbund) күргәҙмәһе өсөн, Гропиус менән Мейер бергә «Өлгөлө фабрика» (Musterfabrik) төҙөйҙәр, ул да һуңыраҡ замана архитектураһына һиҙелерлек йоғонто яһай. Ул бинаның үҙенсәлеге - баҫҡыстарҙың быяланан эшләнгән түңәрәк башнялары , 1920-се йылдарҙан башлап, бындай башнялар Эрих Мендельсондың универсаль магазиндарының айырылғыһыҙ элементына әйләнә.

Оҙаҡ йылдар Гропиус Йена университетының профессоры, физик Феликс Ауэрбах менән дуҫ була, Йенала ул Ауэрбахтар ғаиләһе өсөн торлаҡ йорт төҙөй.

Каждый предмет должен до конца отвечать своей цели, то есть выполнять свои практические функции, быть удобным, дешевым и красивым. Вальтер Гропиус [21]

Gropius in 1918, with his wife Alma Mahler and their daughter, Manon.

Здание завода «Фагус»

Баухауc стилен булдырыу

Төп мәҡәлә: Баухауз

Беренсе донъя һуғышынан һуң Гропиус архитектурала яңы стилгә-Баухауcҡа нигеҙ һала. Баухаус мәктәбе (Дәүләт төҙөлөш йорто) Веймарҙа 1919 йылда Саксон-Веймар һынлы сәнғәт юғары мәктәбенең Хенри ван де Велде нигеҙ һалған Саксон-Веймар көнкүреш сәнғәте мәктәбе менән ҡушылыуы һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килә. Яңы уҡыу йортон булдырыуҙы тәҡдим иткән кеше булараҡ, уның етәксеһе итеп Хенри ван де Велде йәш Берлин архитекторы Вальтер Гропиустың кандидатураһын тәҡдим итә. Гропиус директор вазифаһында башта, 1926 йылға тиклем, Веймарҙа, унан һуң Дессауҙа эшләй. 1928 йылда ул был посты сығышы менән Швейцариянан булған Майерға тапшыра, ул 1930 йылда сәйәси сәбәптәр арҡаһында отставкаға ебәрелә. Людвиг Мис ван дер Роэ Баухауз 1933 йылда ябылғансы уның етәксеһе була. Гропиус функционализм концепцияһына таянһа ла, объектты эске идеяны яҡтыртыусы тип ҡарай^[22].

Gropius's Monument to the March Dead (1921) was dedicated to the memory of nine workers who died in Weimar resisting the Kapp Putsch.

Gropius with Harry Seidler in Sydney, Australia, in 1954

1926 йылдан Гропиус күпләп торлаҡ йорттар төҙөү менән, ҡала төҙөлөшө һәм социаль мәсьәләләр сисеү менән шөғөлләнә, төҙөлөштө рационалләштереүҙе тәҡдим итә. Ул бик күп торлаҡ йорттар проектлай : Дессау-Тёртен (1926—1931 йылдар) ҡасабаһы, Даммершток (1928—1929 йылдар), Берлинда Сименсштадт (1929/30 гг.) торлаҡ кварталын һәм 1930/1931 йылдарҙа Берлинда «Ванзее күле ярындағы төҙөлөш» проекттарын эшләй.

1934 йылда национал-социалистарҙың Баухаусты «марксизм сиркәүе» тип ҡаты тәнҡитләүенән һуң, Гропиус Англияға күсеп китә. 1937 йылда АҠШ-ҡа китә һәм Гарвард университетының архитектура профессоры булып эшләй («Graduate School of Design») .

1946 йылда Гропиус «The Architects Collaborative, Inc.» (TAC) төркөмөн булдыра. Был төркөмдөң эш һөҙөмтәһе — Кембриджда Гарвард университетының уҡытыу үҙәге (Graduate Center der Harvard University in Cambridge) (1949/50 гг.); Гропиустың Гарвардтағы уҡыусылары араһында — бик уңышлы эшләүсе Йео Минь Пей.

Жилой дом в Ганзафиртель, 1950-е

Ғүмеренең һуңғы йылдарында Гропиус Берлинда йәшәй, унда 1957 йылда «Интербау» төҙөлөш күргәҙмәһе сиктәрендә Ганзафиртель районындағы торлаҡ кварталында туғыҙ ҡатлы йорт проектын эшләй (нем. Interbau). Эскә кереп торған ярым түңәрәк фасад һәм асыҡ беренсе этаж, алға сығып торған ярым түңәрәк көньяҡ фасад һәм асыҡ беренсе этаж - һуңғы модерндың ғәҙәти өлгөһө. 1963 йылда Гропиус Берлин Ирекле университеты почетлы докторы исеменә лайыҡ була .

Гропиус 1969 йылдың 5 июлендә АҠШ-та, Бостон ҡалаһында вафат була.

Проекттары

Проекттары  

• Завод «Фагус», Альфельд-на-Лайне (совместно с А. Мейером), 1910—1911, 1924—1925
• Оформление павильона немецкого Веркбунда на Всемирной выставке в Генте (Бельгия); золотая медаль выставки, 1913
• Проект выставочного помещения Объединённых мастерских по изобразительному и прикладному искусству (Берлин), 1913
• Проекты оформления спальных железнодорожных вагонов нового типа, выпускаемых на заводах Кенигсберга, и легковых автомобилей для автомобильной фирмы в Кёльне, 1913
• Проекты жилых и фабричных зданий в Виттенберге, Франкфурте-на-Майне, Позене, Вене, Берлине и Померании (все в соавторстве с А. Мейером), 1913
• Административно-фабричный корпус и зал для машин «Образцовой фабрики» для выставки Немецкого союза ремесленных предприятий в Кёльне (в соавторстве с А. Мейером), 1914
• Фабричные, торговые и общественные сооружения в Померании, 1914
• Дом Баумфельда в Берлине (проект в соавторстве с А. Мейером; строительство совместно с учениками Баухауса), 1919
• Проект памятника жертвам Капповского путча в Веймаре, 1921
• Конкурсный проект здания обувной фабрики в Эрфурте (в соавторстве с А. Мейером; вторая премия), 1921
• Корпус завода сельскохозяйственной техники «Gebr. Kappe & Co.», Альфельд, 1922—1924
• Жилой дом профессора доктора Феликса Ауэрбаха, Йена, 1924
• Здание муниципального театра в Йене, ряд жилых домов в Йене, Тюрингии, Берлине, Альфельде, 1923—1924
• Проект здания редакции «Чикаго трибюн» (в соавторстве с А. Мейером), 1923—1924
• Здание Баухауса в Дессау (проект в соавторстве с А. Мейером; строительство совместно с учениками Баухауса), 1925—1926
• Преподавательский корпус («Дом мастеров» — «Meisterhäuser») Баухауса в Дессау, 1925—1926
• Оформление выставки немецкого Веркбунда в Стокгольме, 1926
• Жилой посёлок Тёртен в Дессау, 1926—1928
• Проект здания «Тотального театра» для Берлина в соответствии с идеями Э. Пискатора, 1927
• два здания в выставочном жилом посёлке «Вайсенхоф» в Штутгарте, 1927
• Дом Терезы Цукеркандл (Therese Zuckerkandl), Йена, 1927—1929
• Урегулирование жилой застройки в районе Dammerstock в Карлсруэ, 1928—1929
• Проектирование рядовой застройки жилыми домами в районе Сименсштадт под Берлином, 1929—1930
• Оформление павильона немецкого Веркбунда в Париже, 1929—1930
• Проект оформления легкового автомобиля «Адлер», 1929—1930
• Конкурсные проекты зданий театра для Харькова и Дворца Советов для Москвы, 1930
• Частная архитектурная практика в Лондоне (в соавторстве с М.Фрайем), 1934—1937
• Gropius Haus, Lincoln, Massachusetts, 1937
• Packaged House System zusammen mit Konrad Wachsmann (Lincoln (Massachusetts, USA)), 1941—1943
• Корпус для аспирантов в Гарвардском университете (в соавторстве с Брауном, Лайфордом и Фробесом), 1948—1950
• ряд проектов мебели для австрийской фирмы «Тонет», 1950
• Проекты зданий «Бостон-центра» в Бостоне и офиса МакКормик в Чикаго, 1953
• Wohnhaus Stichweh, Hannover, 1952—1953
• Проекты зданий начальных школ для штата Массачусетс, 1954—1959
• 9-и этажный жилой дом для выставки «Интербау» в Западном Берлине (совместно с «ТАС» и В. Эбертом)
• Проектирование и строительство комплекса Багдадского университета (совместно с «ТАС» и Р. МакМилланом), 1957
• Pan-Am-Wolkenkratzer in Manhattan, 1957/59
• Planung der Gropiusstadt im damaligen West-Berlin, с 1960 (позже изменено)
• Здание посольства США в Афинах, 1956—1961
• Проект здания «Монико» на пл. Пикадилли в Лондоне, 1961
• Porzellanfabrik Rosenthal am Rotbühl, 1965 в Сельбе
• Die Glaskathedrale (официально: Thomas Glaswerk), 1968 в Амберге

Шәхси тормошо

1910 йылда Вальтер Гропиус композитор Густав Малерҙың ҡатыны Альма Малер менән таныша. 1915 йылда композитор вафат булғас, Гропиус менән Альма өйләнешә. Был никахта 1916 йылда ҡыҙҙары Манон тыуа. 1920 йылда улар айырылыша.

1923 йылда Гропиус Ильзе Фран исемле журналисткаға өйләнә.

• 
  Bauhaus Dessau building, built 1925–26
• 
  Gropius House (1938) in Lincoln, Massachusetts
• 
  The Alan I W Frank House
• 
  Aluminum City Terrace (1944)

Иҫкәрмәләр

1. архитекторы, работающие в Швеции — 2014.
2. Bibliothèque nationale de France Walter Gropius // идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
3. https://www.moma.org/artists/2359 (ингл.)
4. Deutsche Nationalbibliothek Record #118542443 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
5. Walter Gropius (нидерл.)
6. http://arch-pavouk.cz/index.php/architekti/1388-gropius-walter
7. архитекторы, работающие в Швеции — 2015.
8. Union List of Artist Names (ингл.) — 2019.
9. https://blackmountaincollegeproject.org/Biographies/GROPIUS%20walter%20BIO/GROPIUS%20walter%20BIO.htm
10. Sports-Reference.com (ингл.)
11. https://www.adagp.fr/en/identities/walter-gropius-107422
12. Gropius, Walter // https://web.archive.org/web/20210630075411/https://www.dacs.org.uk/licensing-works/artist-search/artist-details?ArtistId=8854c53d-5480-4efb-a49f-7fa3178f6ae3
13. http://www.moma.org/collection/works/207058
14. Artists + Artworks (ингл.)
15. Meisterhaus von Südosten
16. https://arkdes.se/arkitekter-och-arkitektkontor-i-arkdes-samlingar/
17. архитекторы, работающие в Швеции
18. https://data.performing-arts.ch/a/8b22747c-c656-4fd5-8021-34bb42a6a9d2 / под ред. Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы
19. «В. Гропиус. Границы архитектуры. — М.: Искусство, 1971» китабының «В.Гропиустың тормошо һәм ижадындағы осорҙар» бүлегендә В.Гропиустың уҡыу осорон икенсе төрлө күрһәткәндәр: 1903—1904 — Берлин, 1904—1907 — Мюнхен.
20. Pieper J. Das Fagus-Werk; Prinzipien und Elemente historischer Baukunst im Gründungsbau der Moderne. Aachen: Geymüller Verlag für Architektur, 2016, ISBN 978-3-943164-11-4.
21. Гропиус В. Границы архитектуры (серия: Проблемы материально-художественной культуры). — под ред. В. И. Тасалова. — М.: Искусство, 1971. — 286 с.
22. Васильева Е. Идеальное и утилитарное в системе интернационального стиля: предмет и объект в концепции дизайна XX века. // Международный журнал исследований культуры, № 4 (25), 2016, с. 72-80.

Теоретик эштәре

• Гропиус В. Границы архитектуры (серия: Проблемы материально-художественной культуры). — под ред. В. И. Тасалова. — М.: Искусство, 1971. — 286 с.
• Gropius W. The New Architecture and the Bauhaus, London, Faber and Faber, 1935. — 112 p.
• Gropius W. Scope of Total Architecture. New York. Harper and Bros, 1955. — 155 p.

Әҙәбиәт

• Васильева Е. Идеальное и утилитарное в системе интернационального стиля: предмет и объект в концепции дизайна XX века. // Международный журнал исследований культуры, № 4 (25), 2016, с. 72-80.
• Тасалов В. «Тотальная архитектура» — утопия или реальность? // Гропиус В. Границы архитектуры. М.: «Искусство», 1971. c. 8 — 70.
• Шукурова А. «Синий всадник» в Баухаузе // Шукурова А. Архитектура Запада Архитектура Запада и мир искусства XX века. М.: Стройиздат, 1990 г.; ISBN 5-274-00198-X.
• Müller U. Raum, Bewegung und Zeit im Werk von Walter Gropius und Ludwig Mies van der Rohe. Akademie-Verlag, Berlin 2004, ISBN 3-05-004059-9.
• Pieper J. Das Fagus-Werk; Prinzipien und Elemente historischer Baukunst im Gründungsbau der Moderne. Aachen: Geymüller Verlag für Architektur, 2016, ISBN 978-3-943164-11-4.
• Reginald I. Walter Gropius. Der Mensch und sein Werk. Gebrüder Mann. Berlin, 1983, ISBN 3-7861-1372-6.
• Reginald I. Walter Gropius: An illustrated Biography of the Creator of the Bauhaus. Berlin: Bulfinch Press, 1991. ISBN 0-8212-1753-4.

Һылтанмалар

• Викимилектә Вальтер Гропиус темаһы буйынса медиафайлдар бар.
• www.bildindex.de Фотографии работ В. Гропиуса (нем.)
• Биография и творчество В. Гропиуса (нем.)
• Биография на сайте Немецкого исторического музея (нем.)
• Дессау — город баухауса (нем.)